Architektura i budownictwo w archeologii sredniowiecza 2800-C1-ARCH
Zajęcia mają na celu przedstawienie historii technik budowlanych w średniowieczu. W ich trakcie
scharakteryzowane zostaną techniki stosowane w budownictwie drewnianym oraz murowanym na
wybranych przykładach, a także historia kształtowania się warsztatu budowlanego oraz podstawowe
pojęcia z zakresu architektury. Kurs będzie się także odnosił do warsztatu badawczego archeologia w
zakresie badań zabytków architektury i będzie obejmował podstawy metodyki badań archeologiczno-
architektonicznych architektury drewnianej i murowanej w Polsce.
Główne bloki tematyczne będą stanowić następujące zagadnienia:
1. Wprowadzenie do problematyki, zarys literatury.
2. Techniki budowlane stosowane w budownictwie drewnianym w późnym średniowieczu.
3. Historia architektury murowanej w średniowieczu.
4. Charakterystyka wybranych obiektów architektury murowanej (sakralnej i świeckiej).
5. Techniki budowlane stosowane w budownictwie murowanym w późnym średniowieczu.
6. Techniki fundamentowania – etapy budowy.
7. Techniki wznoszenia murów (wątek, narożniki wykończenia murów).
8. Techniki budowy sklepień, więźby dachowe.
9. Średniowieczny plac budowy i narzędzia stosowane w budownictwie
10. Organizacja struktur rzemieślniczych w budownictwie w późnym średniowieczu.
11. Metody pomiaru i badań budynków architektury.
12. Metodyka badań archeologiczno-architektonicznych Wybrane zabytki architektury zamkowej.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
- zna podstawowe pojęcia i terminologię stosowane w archeologii (K_W02);
- ma podstawową wiedzę o powiązaniach archeologii z innymi dziedzinami oraz dyscyplinami
naukowymi, z obszaru nauk
humanistycznych, społecznych, przyrodniczych i ścisłych (K_W06);
- ma podstawową wiedzę o głównych kierunkach rozwoju i najważniejszych nowych osiągnięciach w
zakresie archeologii (K_W08);
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji różnych wytworów kultury, właściwe dla
wybranych tradycji, teorii i szkół badawczych w zakresie archeologii(K_W09);
- zna i rozumie podstawowe metody analizy i interpretacji informacji zawartych w publikacjach
naukowych (K_W11);
- ma ogólną wiedzę na temat właściwości surowców oraz sposobów ich wykorzystania przez dawne
społeczności (K_W15)
- wyszukiwać, analizować, oceniać, selekcjonować i użytkować informacje o źródłach archeologicznych i
ich kontekście z wykorzystaniem literatury i mediów elektronicznych (K_U01);
- samodzielnie interpretować źródła archeologiczne, dobierając właściwe metody analityczne, oraz
zaprezentować uzyskane wyniki pracy (K_U03);
- posługiwać się podstawowymi pojęciami badawczymi i ujęciami teoretycznymi właściwymi dla
archeologii(K_U09);
- rozpoznawać różne rodzaje wytworów kultury materialnej łącznie z kontekstem oraz właściwie je
dokumentować i przeprowadzać ich krytyczną analizę i interpretację (K_U10);
- rozpoznawać, analizować i wykorzystywać teksty źródłowe przydatne w pracy i warsztacie archeologa
(K_U11);
- rozpoznawać, analizować, wykorzystywać i klasyfikować źródła archeologiczne (K_U12);
- zastosować odpowiednie metody i techniki archeologiczne (K_U14);
- przygotowywać wystąpienia ustne dotyczące zagadnień szczegółowych z zakresu archeologii (K_U17);
- przygotowywać prace pisemne dotyczące zagadnień szczegółowych, z wykorzystaniem różnych
materiałów źródłowych (K_U20);
- krytycznej oceny interpretacji źródeł archeologicznych i historycznych ze świadomością
wieloaspektowości interpretacji (K_K04);
- wykorzystania posiadanej przez siebie wiedzy na temat kompleksowej natury kultury i jej złożoności, ze
świadomością potrzeby analizy rozmaitych kategorii źródeł dla odtworzenia przeszłości człowieka
(K_K05);
- podkreślania znaczenia dziedzictwa kulturowego ludzkości dla rozumienia procesu przemian
gospodarczych, społecznych i kulturowych od czasów najdawniejszych do współczesności (K_K06);
- uznania i poszanowania różnych punktów widzenia determinowanych różnym podłożem kulturowym
(K_K12);
- odpowiedzialnego pełnienia ról zawodowych oraz przestrzegania zasad bezpieczeństwa i higieny pracy
(K_K13)
Metody i kryteria oceniania:
obecność może wpływać na klasyfikowanie (dopuszczalne 3 nieobecności na zajęciach); aktywny udział
w zajęciach może w wpływać na klasyfikowanie; realizacja referatu z zakresu analizy zabytków
architektury. Forma zaliczenia końcowego: kolokwium końcowe
Literatura
Arszyński M.
1995 Budownictwo warowne zakonu krzyżackiego w Prusach (1230–1454), Toruń.
Barnycz-Gupieniec R.
2000 Studia nad drewnianym budownictwem w średniowiecznej Polsce na tle porównawczym, Łowicz.
Brykowska M.
2003 Metody pomiarów i badań zabytków architektury, Warszawa.
Gupieniec R.
1992 Uwagi o przemianach budownictwa drewnianego na przełomie wczesnego i późnego
średniowiecza, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica”, t. 16, s. 221–239.
1997 Z dziejów miast średniowiecznych. Próba odtworzenia stanu zabudowy działek budowlanych w
miastach wczesno- i późnośredniowiecznych w basenie morza Bałtyckiego, „Mazowieckie Studia
Humanistyczne”, Nr 2, 1997, s. 5–36.
Kajzer L.
1984 Wstęp do badań archeologiczno-architektonicznych, Łódź.
Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J.
2001 Leksykon zamków w Polsce, Warszawa.
Kąsinowski A.
1972 Podstawowe zasady murarstwa gotyckiego na Pomorzu Zachodnim, [w:] Studia z Dziejów
Rzemiosła i Przemysłu, t. 10, s. 47-131.
Krzywdziński R.
2009 Stan badań nad budownictwem drewnianym Głównego Miasta Gdańska w XIV wieku, [w:] Stan
badań archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk, s.
215–243.
Piekalski J.
2014 Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna w czasach średniowiecznego
przełomu, Wrocław.
Polak Z.
2009 Uwagi archeologa do historii średniowiecznej kamienicy gdańskiej, [w:] Stan badań
archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk, s. 245–256.
Rębkowski M.
2001 Pierwsze lokacje miast w księstwie zachodniopomorskim. Przemiany przestrzenne i kulturowe,
Kołobrzeg.
Wasik B.
2016 Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV w., Toruń.
Zimnowoda-Krajewska B.
2008 Analizy i metody badania struktury historycznego budynku. Badania historyczno-
architektoniczne. Graficzna interpretacja analizy styków murów, [w:] Problemy konserwacji i badań
zabytków architektury, red. A. Kociałkowska, Gdańsk, s. 135-151.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: