Pragmatyka językowa: style, role, dyskursy 2700-M-DM-D2PJSR-DOK

Celem zajęć będzie przekazanie praktycznych umiejętności umożliwiających napisanie reportażu oraz samodoskonalenie w tej dziedzinie w przyszłości (także po zajęciach). Po ćwiczeniach „Pragmatyki językowej…” student będzie w stanie samodzielnie zdobyć informacje – a następnie wykorzystać je do stworzenia reportażu. Pozna wszystkie jego elementy składowe: nauczy się szukać bohaterów reportażu, posiądzie umiejętność przeprowadzenia z nim rozmowy i wywiadu; następnie ich zapisu w formie reportażu. Dokona także selekcji materiału i wyróżni tematy potencjalnych tekstów; pozna formy reportażu, nabędzie umiejętności dobrania odpowiedniej formy literackiej do tematu; nauczy się kreatywnych sposobów narracji w tekście (zamiast artykułu: pamiętnik bohatera; list; scenariusz dramatu; mozaika wypowiedzi; pieśń; przypowieść; traktat etc.); zostanie przygotowany na możliwe błędy językowe. Przede wszystkim student ma wyrobić sobie nawyk rozmowy z ludźmi, poszukiwania tematu, dostrzegać bohaterów reportażu w otaczającym go świecie, ale także częstego pisania, zapisywania spostrzeżeń, myśli, krótkich notatek, inspirujących go zdań, porównań etc. Po zajęciach studenci będą w stanie napisać reportaż z zachowaniem wszystkich jego zasad. Głównym celem ćwiczeń jest stworzenie podwalin pod dalszy rozwój studentów. Jeśli będą regularnie pisać reportaże, wyrobią sobie pióro, przećwiczą język i w następstwie dojdą do poziomu publikacji w mediach ogólnopolskich czy międzynarodowych.
Najlepsze reportaże studentów chciałbym kierować do publikacji jeszcze w trakcie ich studiów. To również będzie część zajęć: jak doprowadzić do publikacji reportażu. Nikt tego nie uczy, a jest to podstawowy warunek zaistnienia na rynku prasowym, niezwykle motywujący do dalszego rozwoju i pracy. Jak przebić się z tematem przez skrzynkę pocztową redakcji? Jak wyróżnić swój e-mail do naczelnego itp.
Student zawsze dowie się do czego będzie potrzebna mu dana wiedza. Prowadzący przedstawi sytuacje, w których sam potrzebował umiejętności, jakie stara się przekazać. Studenci nie będą przymuszani do nauki: samodzielnie dokonają wyboru, czy chcą zgłębiać wiedzę, czy nie. To, co chcę im zaproponować, to nauka przetrwania w tym trudnym zawodzie. Zajęcia będą tak naprawdę przewodnikiem do publikacji tekstu w mediach. Coś, czego nikt nie uczy młodych dziennikarzy, a co może być początkiem ich kariery lub motorem dla jej rozwoju.
Największym problemem absolwentów dziennikarstwa jest brak dostatecznych umiejętności praktycznych. Podczas moich studiów studenci pisali jeden reportaż na pół roku. To stanowczo za mało! Tymczasem, żeby nauczyć się pisać reportaże należy pisać je tydzień w tydzień. Oczywiście dla początkujących takie tempo jest zapewne nieosiągalne, chodzi jednak o wyrobienie nawyku pisania, poszukiwania i DOSTRZEGANIA tematów wokół siebie. „Pragmatyka językowa” ma zerwać z dotychczasowym marazmem twórczym – oczywiście tych, którzy wiążą swoją przyszłość z reportażem lub innymi formami prasowymi, filmowymi, a także z prozą.

1. Bohater reportażu – sztuka zapisu rozmowy

a) Jak rozmawiać z bohaterem reportażu?
b) Sposoby zapisu rozmowy
c) Autentyczność języka wypowiedzi bohatera
d) Bohater jako podstawa researchu/dokumentacji
e) Czy człowiek jest tematem (zagadnienia moralne w pracy reportera)
f) Pokonywanie własnych granic; nauka otwartości reportera, nauka doboru języka do sytuacji

2. Jak pisać ciekawie: Forma, narracja, style

a) Reportaż jest dobry, jeśli jest ciekawy. Zaskocz swoich czytelników.
b) Sposoby ujęcia tematu: pamiętnik bohatera; list; sen; gra; scenariusz dramatu; mozaika wypowiedzi; przypowieść; traktat etc.
c) Pozycja narratora: ujawniony/nieujawniony.
d) Obecność reportera w tekście: czy potrzebna?
e) Reportaż w pierwszej osobie, jako relacja reportera
f) List/Pamiętnik: „Jestem Samir i mieszkam w obozie dla uchodźców”
g) Reportaż w trzeciej osobie: „Samir mieszka w obozie dla uchodźców”
h) Retrospekcja, prolog, epilog
i) Zapis dialogu w reportażu

3. Nauka pisania codziennego - warsztaty

a) Studenci będą zapisywać w telefonach reportażowe fragmenty ich codzienności
b) Prowadzenie pamiętnika reportera
c) Lapidarium studenta dokumentalistyki

4. Świat przedstawiony w reportażu, czyli jak opowiadać zmysłami

a) Bohater to nie wszystko, czyli o co możemy wzbogacić reportaż
b) Dźwięk
c) Zapach
d) Obraz/widok
e) Porównania
f) Metafory

5. Wywiad w reportażu

a) Obowiązek reportera: Przygotowanie do rozmowy!
b) Pytania zakazane: „jak zaczęła się Pana przygoda…”
c) Pytania reportażowe: o smaki, zapachy, odgłosy
d) Sposoby zaprezentowania wypowiedzi w reportażu
e) Sposoby cytowania wypowiedzi
f) Rozmowa a wywiad
g) Autoryzacja – prawa i obowiązki dziennikarza
h) Kiedy nagrywamy rozmowy?
i) Kiedy nie możemy użyć wypowiedzi?
j) Jak cytować, by nie mieć problemów z prawem?
k) Spisywanie wywiadu – praca offline’owa
l) Wywiad przez social-media

6. Dokumentacja i research – czyli jak zdobyć numer do prezydenta

a) Praca dokumentalisty
b) Dokumentacja archiwalna
c) Selekcja informacji
d) Pozyskiwanie informacji z sieci
e) Pozyskiwanie informacji poza siecią: tzw. analogowe metody pozyskiwania bohaterów
f) Jak zdobyć kontakt do prezydenta
g) Rola dokumentacji w reportażu
h) Skuteczna dokumentacja jako klucz do sukcesu
i) Strony w obcych językach jako narzędzie pracy dziennikarza
j) Znajomi jako wytrych do kontaktu z każdym człowiekiem na świecie

7. Internet i social media – jako źródło reportażu, czyli: jak dostać Grand Pressa nie wychodząc z domu.

a) Źródła informacji w social mediach
b) Bohater w social mediach
c) Komentarze jako wypowiedzi
d) Fora internetowe
e) Sposoby dotarcia do bohatera
f) Zaufany profil dziennikarza w social mediach
g) Opis sylwetki bohatera na podstawie danych z profilu na portalu społecznościowym

8. Manifest życia reportera - warsztaty

a) Alfabet fotoreportera Tadeusza Rolke
b) Manifest życia artysty Mariny Abramovic
c) Warsztaty: Studenci wspólnie stworzą manifest życia reportera razem z absolwentami dokumentalistyki
d) Reporter w obliczu pokus politycznych – kodeks reportera

9. Literatura w reportażu - co czytać, żeby wyrobić styl i język własnego tekstu

a) Fragmenty ulubionych reportaży.
b) JAK CZERPAĆ Z TEKSÓW PRASOWYCH I LITERATURY FAKTU.
c) JAK UCZYĆ SIĘ PISAĆ CZYTAJĄC REPORTAŻE.
d) „Wypiski” z reportażu
e) Literatura faktu jako najlepsza szkoła reporterów

10. Reportaż literacki

a) Ryszard Kapuściński, Małgorzata Rejmer, Wojciech Tochman, Hanna Krall, jako przykład literatury faktu z elementami prozatorskimi
b) Jak napisać reportaż literacki bez grafomaństwa
c) Grafomania jako największy przeciwnik młodych autorów
d) Jak uniknąć grafomanii

11. Najczęściej spotykane błędy językowe młodych reporterów

a) Przykład błędów w tekstach dziennikarskich
b) Mieszanie czasu przeszłego z teraźniejszym
c) Problemy z użyciem znaków wydawniczych
d) Brudne teksty – czyli czego nie wysyłać do redakcji
e) Praca z redaktorem pisma – kiedy warto odpuścić, a kiedy się postawić/granica obcej ingerencji w tekst
f) Najlepsza redakcja to redukcja – czyli jak zyskać dystans do własnych słów