Psychologia w prawie karnym (dla studiów dziennych i wieczorowych) 2500-PL-PS-SP304-04

Seminarium ma na celu zapoznanie studentów z rolą i zadaniami biegłego psychologa w sprawach karnych. Zajęcia zostaną podzielone na 5 bloków tematycznych.

BLOK I – Prawo karne materialne i procesowe – podstawowe zagadnienia
1. Zasady prawa karnego
2. Kary i środki karne
3. Zasady postępowania karnego.
4. Oskarżony, świadek. Prawa i obowiązki.
5. Prawo dowodowe i ocena dowodów.
6. Ekspertyzy sądowe
7. Biegły (podstawowe akty prawne dotyczące biegłego sądowego; rola biegłego psychologa w postępowaniu karnym)
BLOK II – Psychologia zeznań świadków – osoby dorosłe
1. Powstawanie spostrzeżeń i wrażeń – prawidłowości dotyczące funkcjonowania zmysłów. Błędy w spostrzeżeniach i wrażeniach.
2. Uwarunkowania trafnych spostrzeżeń i wrażeń. Zmienna podmiotowe: wiek, płeć, osobowość, inteligencja. Elementy modulujące – wpływ emocji i motywacji.
3. Pamięć świadków - odtwarzanie wydarzeń. Procesy uwagi i pamięci. Pamięć autobiograficzna. Wspomnienia fleszowe. Niezwykłe zjawiska pamięciowe
4. Efekt dezinformacji w kontekście zeznań świadka naocznego. Sugestia. Podatność na sugestię.
5. Przesłuchanie z punktu widzenia prawa, kryminalistyki i psychologii. Przesłuchanie poznawcze. Motywacje świadków do zeznawania.
6. Rozpoznanie. Okazanie. Tworzenie portretów pamięciowych. (aspekty prawne, kryminalistyczne i psychologiczne.)
7. Zeznania nieszczere. Zachowania niewerbalne a kłamstwo i oszukiwanie. Komunikacja niewerbalna na sali sądowej
8. Psychologiczna wiarygodność zeznań. Kryteria i modele teoretyczne
9. Niekonwencjonalne sposoby badania wiarygodności. Badania poligraficzne. Hipnoza.
10. Ocena psychologiczna zeznań osób w podeszłym wieku lub niepełnosprawnych umysłowo.
BLOK III – Psychologia zeznań świadków – zeznania dziecięce
1. Rozwój dziecka – zmiany rozwojowe w zakresie funkcjonowania zmysłów, pamięci, uwagi i komunikacji z perspektywy przesłuchania.
2. Pamięć dzieci. Fałszywe wspomnienia. Wspomnienia „wdrukowane”. Mechanizmy wyparcia.
3. Przesłuchanie dziecka: zasady, warunki, sposób przeprowadzenia. Rola psychologa i rola organów procesowych..
4. Fantazjowanie dziecięce a kłamstwo dzieci.
5. Przeprowadzanie wywiadu z dzieckiem molestowanym seksualnie – film.
6. Psychologiczna ocena zeznań. Trudności w psychologicznej ocenie zeznań dzieci.
BLOK IV – Ekspertyza psychologiczna w zakresie wyjaśnień podejrzanego/oskarżonego
1. Metody przesłuchań podejrzanego/oskarżonego.
2. Psychologiczna ocena wyjaśnień oskarżonego.
3. Motywacja do składania wyjaśnień.
4. Fałszywe przyznanie się do winy.
BLOK V – Ekspertyza psychologiczna sprawcy czynu zabronionego
1. Rola biegłego psychologa w opiniowaniu sprawców przestępstw.
2. Kwalifikowane i uprzywilejowane typy zabójstw.
3. Diagnoza procesów motywacyjnych.
4. Wyłączenie odpowiedzialności karnej.
5. Poczytalność, niepoczytalność, poczytalność ograniczona.
6. Kryteria niepoczytalności w Polsce i na świecie
7. Stan silnego wzburzenia – z perspektywy prawa i psychologii.
8. Przekroczenie obrony koniecznej pod wpływem strachu.

Nakład pracy studenta:
60 godzin kontaktowych
150 godzin - praca własna studenta:
- przygotowanie się do zajęć – 70 godzin
- przygotowanie do kolokwium – 80 godzin.
Liczba godzin ogółem – 210

Seminarium ma na celu zapoznanie studentów z rolą i zadaniami biegłego psychologa w sprawach karnych. Zajęcia zostaną podzielone na 5 bloków tematycznych.

BLOK I – Prawo karne materialne i procesowe – podstawowe zagadnienia
1. Zasady prawa karnego
2. Kary i środki karne
3. Zasady postępowania karnego.
4. Oskarżony, świadek. Prawa i obowiązki.
5. Prawo dowodowe i ocena dowodów.
6. Ekspertyzy sądowe
7. Biegły (podstawowe akty prawne dotyczące biegłego sądowego; rola biegłego psychologa w postępowaniu karnym)
BLOK II – Psychologia zeznań świadków – osoby dorosłe
1. Powstawanie spostrzeżeń i wrażeń – prawidłowości dotyczące funkcjonowania zmysłów. Błędy w spostrzeżeniach i wrażeniach.
2. Uwarunkowania trafnych spostrzeżeń i wrażeń. Zmienna podmiotowe: wiek, płeć, osobowość, inteligencja. Elementy modulujące – wpływ emocji i motywacji.
3. Pamięć świadków - odtwarzanie wydarzeń. Procesy uwagi i pamięci. Pamięć autobiograficzna. Wspomnienia fleszowe. Niezwykłe zjawiska pamięciowe
4. Efekt dezinformacji w kontekście zeznań świadka naocznego. Sugestia. Podatność na sugestię.
5. Przesłuchanie z punktu widzenia prawa, kryminalistyki i psychologii. Przesłuchanie poznawcze. Motywacje świadków do zeznawania.
6. Rozpoznanie. Okazanie. Tworzenie portretów pamięciowych. (aspekty prawne, kryminalistyczne i psychologiczne.)
7. Zeznania nieszczere. Zachowania niewerbalne a kłamstwo i oszukiwanie. Komunikacja niewerbalna na sali sądowej
8. Psychologiczna wiarygodność zeznań. Kryteria i modele teoretyczne
9. Niekonwencjonalne sposoby badania wiarygodności. Badania poligraficzne. Hipnoza.
10. Ocena psychologiczna zeznań osób w podeszłym wieku lub niepełnosprawnych umysłowo.
BLOK III – Psychologia zeznań świadków – zeznania dziecięce
1. Rozwój dziecka – zmiany rozwojowe w zakresie funkcjonowania zmysłów, pamięci, uwagi i komunikacji z perspektywy przesłuchania.
2. Pamięć dzieci. Fałszywe wspomnienia. Wspomnienia „wdrukowane”. Mechanizmy wyparcia.
3. Przesłuchanie dziecka: zasady, warunki, sposób przeprowadzenia. Rola psychologa i rola organów procesowych..
4. Fantazjowanie dziecięce a kłamstwo dzieci.
5. Przeprowadzanie wywiadu z dzieckiem molestowanym seksualnie – film.
6. Psychologiczna ocena zeznań. Trudności w psychologicznej ocenie zeznań dzieci.
BLOK IV – Ekspertyza psychologiczna w zakresie wyjaśnień podejrzanego/oskarżonego
1. Metody przesłuchań podejrzanego/oskarżonego.
2. Psychologiczna ocena wyjaśnień oskarżonego.
3. Motywacja do składania wyjaśnień.
4. Fałszywe przyznanie się do winy.
BLOK V – Ekspertyza psychologiczna sprawcy czynu zabronionego
1. Rola biegłego psychologa w opiniowaniu sprawców przestępstw.
2. Kwalifikowane i uprzywilejowane typy zabójstw.
3. Diagnoza procesów motywacyjnych.
4. Wyłączenie odpowiedzialności karnej.
5. Poczytalność, niepoczytalność, poczytalność ograniczona.
6. Kryteria niepoczytalności w Polsce i na świecie
7. Stan silnego wzburzenia – z perspektywy prawa i psychologii.
8. Przekroczenie obrony koniecznej pod wpływem strachu.

Nakład pracy studenta:
60 godzin kontaktowych
150 godzin - praca własna studenta:
- przygotowanie się do zajęć – 70 godzin
- przygotowanie do kolokwium – 80 godzin.
Liczba godzin ogółem – 210

Ackerman, M. (2005) Podstawy psychologii sądowej. Gdańsk: GWP

Augustynek, A.( 2008) Sugestia, manipulacja, hipnoza. Warszawa. Difin.

Ciosek M. (2001) Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa: Wydawnictwo prawnicze LexisNexis

Gierowski J.K (1992). Stan silnego wzburzenia jak przedmiot sądowej ekspertyzy psychologicznej. Palestra 3-4 s. 108-116.

Gierowski J. K., Szymusik A. (1996), Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie, Kraków: Collegium Medicum UJ.

Gierowski J.K., Jaśkiewicz-Obydzińska T., Najda M.(2008) Psychologia w postepowaniu karnym. Warszawa LexisNexis.

Gruza E. (2003) Ocena wiarygodności świadków w procesie karnym. Kraków Zakamycze

MacFarlane K. Feldmeth J. R.(2002) Przesłuchanie i diagnoza małego dziecka . Fundacja dzieci niczyje.

Memon A, Vrij A., Bull R. (2003) Prawo i psychologia .GWP

Polczyk, R.( 2007) Mechanizmy efektu dezinformacji w kontekście zeznań świadka naocznego. Kraków: Wyd. UJ

Poznaniak, W. (2005). Psychologia sądowa – wybrane zagadnienia W: H. Sęk(red.): Psychologia kliniczna. Gdańsk: GWP

Rode, D., Dukała, K., Kabzińska, J., & Zalewska-Łunkiewicz, K. (2020). Kliniczna psychologia sądowa. PWN. (Rozdział 2, 3, 4, 5)

Stanik, J. (1997) Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu, w: J. M. Stanik red. Wybrane obszary praktyki biegłego sądowego psychologa, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Vrij A.(2009) Wykrywanie kłamstw i oszukiwania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego

Wojciechowski, B. W. (2016). Analiza i ocena zeznań świadków. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Wojciechowski, J., & Stala, K. (2021). Udział psychologa w przesłuchaniu małoletniego świadka–wyzwania i pułapki. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 20(1), 14-46.

Wójcikiewicz J. (2002). Ekspertyza sądowa, Kraków: Zakamycze

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553)

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555)

Ackerman, M. (2005) Podstawy psychologii sądowej. Gdańsk: GWP

Augustynek, A.( 2008) Sugestia, manipulacja, hipnoza. Warszawa. Difin.

Ciosek M. (2001) Psychologia sądowa i penitencjarna. Warszawa: Wydawnictwo prawnicze LexisNexis

Gierowski J.K (1992). Stan silnego wzburzenia jak przedmiot sądowej ekspertyzy psychologicznej. Palestra 3-4 s. 108-116.

Gierowski J. K., Szymusik A. (1996), Postępowanie karne i cywilne wobec osób zaburzonych psychicznie, Kraków: Collegium Medicum UJ.

Gierowski J.K., Jaśkiewicz-Obydzińska T., Najda M.(2008) Psychologia w postepowaniu karnym. Warszawa LexisNexis.

Gruza E. (2003) Ocena wiarygodności świadków w procesie karnym. Kraków Zakamycze

MacFarlane K. Feldmeth J. R.(2002) Przesłuchanie i diagnoza małego dziecka . Fundacja dzieci niczyje.

Memon A, Vrij A., Bull R. (2003) Prawo i psychologia .GWP

Polczyk, R.( 2007) Mechanizmy efektu dezinformacji w kontekście zeznań świadka naocznego. Kraków: Wyd. UJ

Poznaniak, W. (2005). Psychologia sądowa – wybrane zagadnienia W: H. Sęk(red.): Psychologia kliniczna. Gdańsk: GWP

Rode, D., Dukała, K., Kabzińska, J., & Zalewska-Łunkiewicz, K. (2020). Kliniczna psychologia sądowa. PWN. (Rozdział 2, 3, 4, 5)

Stanik, J. (1997) Psychologiczne opiniodawstwo sądowe w sprawach o zabójstwo z afektu, w: J. M. Stanik red. Wybrane obszary praktyki biegłego sądowego psychologa, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Vrij A.(2009) Wykrywanie kłamstw i oszukiwania. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagielońskiego

Wojciechowski, B. W. (2016). Analiza i ocena zeznań świadków. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

Wojciechowski, J., & Stala, K. (2021). Udział psychologa w przesłuchaniu małoletniego świadka–wyzwania i pułapki. Dziecko krzywdzone. Teoria, badania, praktyka, 20(1), 14-46.

Wójcikiewicz J. (2002). Ekspertyza sądowa, Kraków: Zakamycze

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553)

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 1997 r. Nr 89, poz. 555)