Efekt sformułowania w podejmowaniu decyzji, czyli rzecz o odwracaniu kota ogonem 2500-PL-PS-FO2-01

Efekt sformułowania (ang. the framing effect), opisany przez Tversky'ego i Kahnemana (1981, 1986), to zniekształcenie poznawcze, które występuje w podejmowaniu decyzji w warunkach ryzyka. Polega ono na zmianie preferencji wobec podejmowania ryzyka w zależności od tego, czy decydent koncentruje się na zyskach (domena zysku), czy na stratach (domena straty). W domenie zysku ludzie częściej preferują unikanie ryzyka zaś w domenie straty - częściej poszukują ryzyka. Poza podejmowaniem decyzji ryzykownych, efekt sformułowania stwierdza się również w badaniach nad perswazją (efekt sformułowania celu i efekt sformułowania cechy). Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z naturą efektu sformułowania, proponowanymi wyjaśnieniami powstawania tego efektu oraz wynikami badań wskazującymi na istnienie czynników, które ograniczają jego występowanie.

Efekt sformułowania (ang. the framing effect), opisany przez Tversky'ego i Kahnemana (1981, 1986), to zniekształcenie poznawcze, które występuje w podejmowaniu decyzji w warunkach ryzyka. Polega ono na zmianie preferencji wobec podejmowania ryzyka w zależności od tego, czy decydent koncentruje się na zyskach (domena zysku), czy na stratach (domena straty). W domenie zysku ludzie częściej preferują unikanie ryzyka zaś w domenie straty - częściej poszukują ryzyka. Poza podejmowaniem decyzji ryzykownych, efekt sformułowania stwierdza się również w badaniach nad perswazją (efekt sformułowania celu i efekt sformułowania cechy). Celem zajęć jest zapoznanie uczestników z naturą efektu sformułowania, proponowanymi wyjaśnieniami powstawania tego efektu oraz wynikami badań wskazującymi na istnienie czynników, które ograniczają jego występowanie.

LITERATURA PODSTAWOWA
- Kahneman, D. (2013). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym (s. 369-382). Poznań: Media Rodzina.
- Rutkowska, D., Przybyszewski, K. (2015). Efekt sformułowania (framing effect): zaangażowanie poznawczego wysiłku a wpływ kontekstualnych informacji o zysku lub stracie na podejmowanie decyzji. Psychologia Społeczna, 10, 3(34), 248-265.
- Sokołowska, J. (2005). Psychologia decyzji ryzykownych. Ocena prawdopodobieństwa i modele wyboru w sytuacji ryzykownej (s. 113-124). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
- Tyszka, T. (2010). Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna (s. 122-125). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe: Scholar.

LITERATURA DO POSZCZEGÓLNYCH ZAJĘĆ
1.& 2.
- Tversky, A., Kahneman, D. (1981). The framing of decisions and the psychology of choice. Science, 211, 453-458.
- Levin, I. P., Schneider, S. L., Gaeth, G. J. (1998). All frames are not created equal: A typology and critical analysis of framing effects. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 76(2), 149-188.
- Maule, J., Villejoubert, G. (2007). What lies beneath: Reframing framing effects. Thinking & Reasoning, 13(1), 25-44.

3. McElroy, T., Seta, J. J. (2007). Framing the frame: How task goals determine the likelihood and direction of framing effects. Judgment and Decision Making, 2(4), 251-256.

4. Takemura, K. (1994). Influence of elaboration on the framing of decision. The Journal of Psychology, 128(1), 33-39.

5. Simon, A. F., Fagley, N. S., Halleran, J. G. (2004). Decision framing: Moderating effects of individual differences and cognitive processing. Journal of Behavioral Decision Making, 17(2), 77-93.

6. McElroy, T., Seta, J. J. (2003). Framing effects: An analytic – holistic perspective. Journal of Experimental Social Psychology, 39(6), 610-617.

7. Kuo, F-Y., Hsu, Ch-W, Day, R-F., (2009). An exploratory study of cognitive effort involved in decision under framing – an application of an eye-tracking technology. Decision Support System, 48, 81-91.

8. Gonzalez, C., Dana, J., Koshino, H. i Just, M. (2005). The framing effect and risky decisions: examining cognitive functions with fMRI. Journal of Economic Psychology, 26(1), 1-20.

9. Igou, E. R., Bless, H. (2007). On undesirable consequences of thinking: framing effects as a function of substantive processing. Journal of Behavioral Decision Making, 20(2), 125-142.

10. Fagely, N. S., Coleman, J. G., Simon, A. F. (2010). Effects of framing, perspective taking, and perspective (affective focus) on choice. Personality and Individual Differences, 48(3), 264–269.

11. Kühberger, A., Gradl, P. (2013). Choice, rating and ranking: framing effects with response modes. Journal of Behavioral Decision Making, 26(2), 109-117.

12. Meyers-Levy, J., Maheswaran, D. (2004). Exploring message framing outcomes when systematic, heuristic, or both types of processing occur. Journal of Consumer Psychology, 14(1 i 2), 159-167

13. Keller, P. A., Lipkus, I. M., Rimer, B. K. (2003). Affect, framing, and persuasion. Journal of Marketing Research, 40(1), 54-64.

14. Levin, I. P., Gaeth, G. J., Schreiber, J., Lauriola, M. (2002). A new look at framing effects: distribution of effect sizes, individual differences, and independence of types of effects. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 88(1), 411-429.

LITERATURA PODSTAWOWA
- Kahneman, D. (2013). Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym (s. 369-382). Poznań: Media Rodzina.
- Rutkowska, D., Przybyszewski, K. (2015). Efekt sformułowania (framing effect): zaangażowanie poznawczego wysiłku a wpływ kontekstualnych informacji o zysku lub stracie na podejmowanie decyzji. Psychologia Społeczna, 10, 3(34), 248-265.
- Sokołowska, J. (2005). Psychologia decyzji ryzykownych. Ocena prawdopodobieństwa i modele wyboru w sytuacji ryzykownej (s. 113-124). Warszawa: Wydawnictwo SWPS Academica.
- Tyszka, T. (2010). Decyzje. Perspektywa psychologiczna i ekonomiczna (s. 122-125). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe: Scholar.

LITERATURA DO POSZCZEGÓLNYCH ZAJĘĆ
1.& 2.
- Tversky, A., Kahneman, D. (1981). The framing of decisions and the psychology of choice. Science, 211, 453-458.
- Levin, I. P., Schneider, S. L., Gaeth, G. J. (1998). All frames are not created equal: A typology and critical analysis of framing effects. Organizational Behavior And Human Decision Processes, 76(2), 149-188.
- Maule, J., Villejoubert, G. (2007). What lies beneath: Reframing framing effects. Thinking & Reasoning, 13(1), 25-44.

3. McElroy, T., Seta, J. J. (2007). Framing the frame: How task goals determine the likelihood and direction of framing effects. Judgment and Decision Making, 2(4), 251-256.

4. Takemura, K. (1994). Influence of elaboration on the framing of decision. The Journal of Psychology, 128(1), 33-39.

5. Simon, A. F., Fagley, N. S., Halleran, J. G. (2004). Decision framing: Moderating effects of individual differences and cognitive processing. Journal of Behavioral Decision Making, 17(2), 77-93.

6. McElroy, T., Seta, J. J. (2003). Framing effects: An analytic – holistic perspective. Journal of Experimental Social Psychology, 39(6), 610-617.

7. Kuo, F-Y., Hsu, Ch-W, Day, R-F., (2009). An exploratory study of cognitive effort involved in decision under framing – an application of an eye-tracking technology. Decision Support System, 48, 81-91.

8. Gonzalez, C., Dana, J., Koshino, H. i Just, M. (2005). The framing effect and risky decisions: examining cognitive functions with fMRI. Journal of Economic Psychology, 26(1), 1-20.

9. Igou, E. R., Bless, H. (2007). On undesirable consequences of thinking: framing effects as a function of substantive processing. Journal of Behavioral Decision Making, 20(2), 125-142.

10. Fagely, N. S., Coleman, J. G., Simon, A. F. (2010). Effects of framing, perspective taking, and perspective (affective focus) on choice. Personality and Individual Differences, 48(3), 264–269.

11. Kühberger, A., Gradl, P. (2013). Choice, rating and ranking: framing effects with response modes. Journal of Behavioral Decision Making, 26(2), 109-117.

12. Meyers-Levy, J., Maheswaran, D. (2004). Exploring message framing outcomes when systematic, heuristic, or both types of processing occur. Journal of Consumer Psychology, 14(1 i 2), 159-167

13. Keller, P. A., Lipkus, I. M., Rimer, B. K. (2003). Affect, framing, and persuasion. Journal of Marketing Research, 40(1), 54-64.

14. Levin, I. P., Gaeth, G. J., Schreiber, J., Lauriola, M. (2002). A new look at framing effects: distribution of effect sizes, individual differences, and independence of types of effects. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 88(1), 411-429.