Zjawisko konwersji i inne przykłady spektakularnego wpływu psychiki na ciało 2500-KF-PK-8
Cel zajęć: Zapoznanie z szeroką tematyką dotyczącą oddziaływania psychiki na funkcjonowanie ciała, a w szczególności z jednym z przykładów takiego wpływu, w postaci zaburzeń konwersyjnych.
I część zajęć: Przedstawienie wiedzy z zakresu wpływu emocji i czynników psychicznych na zachowanie i zdrowie człowieka, zależności między stanem umysłu a układem odpornościowym, między samopoczuciem a podatnością na choroby. Rozeznanie w terminach: psychosomatyka, psychologia medyczna i omówienie istoty stosowania i propagowania modelu biopsychospołecznego w postrzeganiu człowieka i jego problemów zdrowotnych. Przykłady obszarów nauki, procesów i udokumentowanych zjawisk, traktujących zarówno o pozytywnym, jak i negatywnym wpływie psychiki na ciało. Unaocznienie bezpośrednich, namacalnych, fizycznych powiązań między sferą psychiczną i somatyczną. Dyskusje (z odwołaniem do naukowych faktów i konkluzji) o tzw. „zjawiskach nadnaturalnych” w obszarze związku psychiki z ciałem.
II część zajęć: Omówienie definicji, klasyfikacji, rysu historycznego i objawów zaburzeń konwersyjnych. Analiza koncepcji etiologii zaburzeń konwersyjnych z perspektywy psychoanalizy klasycznej i teorii uczenia się. Próba uzmysłowienia, jak funkcjonuje, myśli i odczuwa osoba o wysokim poziomie lęku – przy odwołaniu do wybranych koncepcji definicji i etiologii lęku, jako czynnika leżącego u podłoża zaburzeń konwersyjnych. Analiza dwóch studium przypadku kobiet cierpiących współcześnie na zaburzenia konwersyjne (autorka zajęć otrzymała zgodę pacjentek na wykorzystywanie przedstawionych przez nie w wywiadzie danych do celów naukowo-dydaktycznych). Poznanie form terapii stosowanej w przypadku osób cierpiących na zaburzenia konwersyjne, a także sposobów dbania o dobrostan psychiczny, mający swoje przełożenie na stan fizyczny organizmu.
Sposób organizacji zajęć: dyskusje na postawie przeczytanej literatury, fragmentów programów dokumentalnych i filmów, prezentacje indywidualne uczestników kursu oraz ćwiczenia wykonywane na zajęciach.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza. Student:
- definiuje pojęcia psychosomatyka, psychologia medyczna, model biopsychospołeczny,
- wymienia przykłady zjawisk wskazujących na związek psychiki z ciałem, w podziale na oddziaływania pozytywne i negatywne,
- wyjaśnia mechanizm wpływu emocji i wybranych czynników psychicznych na zachowanie i zdrowie człowieka (z odwołaniem do bezpośrednich, fizycznych powiązań między sferą psychiczną i somatyczną),
- zna klasyfikację, definicję i objawy zaburzeń konwersyjnych,
- przedstawia koncepcję etiologii zaburzeń konwersyjnych głównie w nurcie psychoanalizy klasycznej i teorii uczenia się,
- wskazuje na formy terapii stosowanej w przypadku osób cierpiących na zaburzenia konwersyjne.
Postawy. Student:
- zachowuje krytycyzm względem doniesień o „zjawiskach nadnaturalnych”,
- argumentuje na rzecz istoty stosowania i propagowania modelu biopsychospołecznego w postrzeganiu człowieka i jego problemów zdrowotnych,
- dostrzega konieczność dbania o dobrostan psychiczny, mający swoje przełożenie na stan fizyczny organizmu,
- konkluduje na temat wielości i złożoności czynników oraz sytuacji wpływających na osobę z zaburzeniami konwersyjnymi.
Umiejętności. Student:
- wyodrębnia kluczowe dla tematu treści wykorzystując fachową literaturą psychologiczną,
- tworzy wizualną prezentację, akcentującą najważniejsze treści wybranego tematu,
- dokonuje analizy przypadków pacjentek w oparciu o historie ich życia i choroby, odwołując się do zdobytej wiedzy na temat etiologii i objawów zaburzeń konwersyjnych,
- dyskutuje na forum grupy o tematyce związku psychiki z ciałem i osobistej oceny treści programów i filmów dokumentalnych prezentowanych w ramach kursu,
- rozwiązuje testy, krzyżówki, diagramy sprawdzające nabytą podczas zajęć wiedzę.
Kryteria oceniania
Prezentacja (50% oceny końcowej):
- przygotowanie w podgrupach (lub indywidualnie) i przedstawienie reszcie grupy prezentacji wizualnej, dotyczącej głównych treści jednego z tematów zajęć na podstawie zaproponowanych przez prowadzącego fragmentów lektur. Oczekiwania i kryteria oceny prezentacji szczegółowo sprecyzowane.
Kolokwium (50% oceny końcowej)
Kontrola obecności (wystarczająca obecność warunkiem zaliczenia zajęć).
Ocena ciągła (możliwość podwyższenia oceny końcowej):
- rozwiązywanie testów, krzyżówek, diagramów lub udzielanie odpowiedzi na pytania otwarte przygotowane przez prowadzącego (praca w podgrupach),
- udział w dyskusji na forum grupy (aktywność).
Kryteria oceny końcowej:
Ocena uzależniona od jakości prezentacji (szczegółowo sprecyzowane) i wyniku kolokwium końcowego z zachowaniem warunku wystarczającej obecności na zajęciach. Możliwość podwyższenia oceny aktywnością na zajęciach.
Praktyki zawodowe
Brak
Literatura
Bąbel, P. (2008). Psychologiczne mechanizmy negatywnego działania placebo. Analiza empiryczna. Studia Psychologiczne 46 (1), 13-23.
Bilikiewicz, A. (red). (2003). Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Str. 364-367.
Carson, R., Butcher, J., Mineka, S. (2003). Psychologia zaburzeń. T. I. Gdańsk: GWP. Str. 403-438 (Zaburzenia somatoformiczne i dysocjacyjne) i T. II. Aneks (Klasyfikacja zaburzeń konwersyjnych w ICD-10 i DSM-IV).
Demetry, N.C., Clonts, E.L. (2008). Przebudzenie miłości: o duchowym uzdrawianiu. Gdańsk: GWP.
Eysenck, H. i Eysenck, M. (2001). Podpatrywanie umysłu: dlaczego ludzie zachowują się tak, jak się zachowują? Gdańsk: GWP. Str. 235-242 i 243-252.
Friedman, H.S. (2008). Osobowość: jak żyć w harmonii ze światem i ludźmi. Gdańsk: GWP.
Heszen, I., Sęk, H. (2007). Psychologia zdrowia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Str. 187-193.
Kępiński, A. (2007). Psychopatologia nerwic. Kraków: Wydawnictwo Literackie. Str. 25-46, 96-137 i 229-325.
Lederer, D., Hall, M. (2008). Relaksacja w pigułce. Gdańsk: GWP.
Martin, P. (2000). Umysł, który szkodzi. Mózg, zachowanie, odporność i choroba. Poznań: Dom Wydawniczy Rabis. Str. 7-33, 37-50, 55-93, 114-168, 219-250 i 263-283.
Masajło, J. (2004). Terapeuta w nas. Niepełnosprawnośc i Rehabilitacja, 4(4), 28-35.
Masajło, J. (2004). Zjawisko konwersji w ujęciu psychoanalitycznym. Nowiny Psychologiczne, 2/2004, 39-54.
Mate, G. (2004). Ciało a stres: jak uniknąć fizycznych kosztów ukrytego stresu. Warszawa: „Świat książki”. Str. 41–54, 79-92, 107-127, 145-158, 166-167, 169-185, 199-218, 219-231 i 261-319.
Murphy, J. (2007). Potęga podświadomości. Warszawa: Świat Książki.
Nurzyńska, A., Wasińska-Pokrywka, M. (2007). Psychoneuroimmunologia – historia i przegląd obszarów badań. Nowiny Psychologiczne, 3, str. 49 – 62.
Owczarek, K. (2002). Analiza profili osobowości u osób z psychogennymi napadami rzekomopadaczkowymi i padaczkowymi na podstawie Minnesockiego Wielowymiarowego Inwentarza Osobowości (MMPI). Warszawa: Centrum medyczne kształcenia podyplomowego.
Rachman, S. (2005). Zaburzenia lękowe. Modele kliniczne i techniki terapeutyczne: dla praktyków i pacjentów. Gdańsk: GWP. Str. 10-15 (definicja lęku) i 63-77 (teorie lęku).
Siuta, J. (2003). Hipnoza [w:] J. Strelau, Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP. Tom II, str. 511-520.
Siwiak-Kobayashi, M. (2000). Psychologiczne mechanizmy efektu placebo. [w:] A. Bilikiewicz, Farmakoterapia w psychiatrii i neurologii, 2000, 2, str. 107-113.
Skowrońska, M., Szewczyk, L. (2000). Cechy osobowości a percepcja bólu u dzieci i nastolatków z psychogennymi bólami brzucha i bólami głowy. Roczniki Psychologiczne, 3, s. 107-129.
Tylka, J. (2000). Psychosomatyka. Warszawa: Wydawnictwo UKSW. Str. 11-19, 30-71, 92-119 i 162-170.
Wrześniewski, K. (2003). Psychologiczne uwarunkowania powstawania i rozwoju chorób somatycznych [w:] J. Strelau, Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP. Tom III, str. 501-504 i 509-511.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: