Stres traumatyczny 2500-KF-PK-14
Kurs ma charakter wykładu. Wprowadza w zagadnienie ekstremalnego stresu, określanego jako traumatyczny, i jego konsekwencji psychologicznych. Na zajęciach omawiane są wyniki badań nad psychologicznymi konsekwencjami stresu traumatycznego zarówno na poziomie jednostkowym, jak i społecznym. Dyskutowane są kwestie definicji traumy, a także konsekwencje traumy jednorazowej i wielokrotnej oraz zdarzeń traumatycznych różnego typu (udział w walce zbrojnej, trauma relacyjna - doświadczanie przemocy i zaniedbywania w dzieciństwie, bycie ofiarą zdarzeń masowych, przemocy fizycznej i seksualnej w wieku dorosłym, itd.). Omawiane są także najważniejsze zidentyfikowane czynniki stanowiące o odporności lub też podatności na zaburzenia potraumatyczne. Na zajęciach duży nacisk położony jest na naukę identyfikowania objawów ostrej reakcji na stres (ASD), zaburzenia po stresie traumatycznym (PTSD) i złożonego PTSD (DESNOS) oraz znajomość głównych modeli teoretycznych wyjaśniających rozwój i utrzymywanie się objawów potraumatycznych (psychoanalityczne rozumienie traumy, model faz reakcji na stres M. J. Horowitza oraz model przetwarzania emocjonalnego traumy E. Foa). Inne podejmowane zagadnienia to współwystępowanie PTSD i innych zaburzeń psychicznych, w tym zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych, oraz pomoc psychologiczna po traumie (interwencja kryzysowa i terapia oparta na dowodach naukowych), w tym wytyczne dla organizacji pomocy psychologicznej po traumach masowych. Wykład kończy się sprawdzianem pisemnym w formie testowej.
Nakład czasu: uczestnictwo w zajęciach 30 godzin. Przygotowanie do zajęć i sprawdzianu 25 godzin. Razem 55 godzin.
Tematy zajęć:
- Wprowadzenie do problematyki stresu traumatycznego: czym jest trauma? Perspektywa psychoanalityczna. Paradygmat stres - radzenie sobie, biologiczne i psychologiczne reakcje na stres.
- Konsekwencje stresu traumatycznego: PTSD i ASD.
- Współczesne badania nad stresem traumatycznym: metody, narzędzia, problemy etyczne. Rozpowszechnienie zdarzeń traumatycznych i PTSD.
- Wybrane koncepcje teoretyczne dotyczące rozwoju i utrzymywania się zaburzeń potraumatycznych: teoria faz reakcji na stres i model emocjonalnego przetwarzania traumy.
- Trauma złożona i jej skutki. Koncepcja złożonego PTSD.
- Podatność na PTSD – czynniki ryzyka. Odporność na PTSD – zasoby odporności vs czynniki ochronne. Rozwój potraumatyczny.
- Współwystępowanie zaburzeń na przykładzie związku miedzy doświadczeniami traumatycznymi, PTSD i zaburzeniami związanymi z używaniem substancji psychoaktywnych.
- Interwencja kryzysowa w sytuacjach indywidualnych i po zdarzeniach masowych.
- Psychoterapia osób po traumie typu I: model terapii opartej na ekspozycji.
- Psychoterapia osób, które przeżyły traumę złożoną.
Kierunek podstawowy MISMaP
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Wymagania (lista przedmiotów)
Założenia (lista przedmiotów)
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza i zrozumienie. Student:
- Definiuje takie pojęcia jak stres psychologiczny, stres traumatyczny, zdarzenie traumatyczne, trauma
- Definiuje takie pojęcia jak dysocjacja, flashbacki, intruzje, odrętwienie emocjonalne, reakcja przestrachu
- Wymienia kryteria diagnostyczne zaburzeń potraumatycznych (ASD, PTSD, DESNOS)
- Definiuje pojęcie traumy incydentalnej i złożonej oraz rozróżnia ich konsekwencje
- Wymienia zaburzenia psychiczne najczęściej współwystępujące z PTSD
- Opisuje główne modele teoretyczne wyjaśniające rozwój i utrzymywanie się objawów potraumatycznych (psychoanalityczne rozumienie traumy, teoria faz rekacji na stres, model emocjonalnego przetwarzania traumy)
- Opisuje koncepcję "samoleczenia", wyjaśniającą rozwój zaburzeń związanych z używaniem substancji psychoaktywnych po doświadczeniu traumy oraz wskazuje jej ograniczenia
- Wymienia czynniki ochronne i czynniki ryzyka dla rozwoju zaburzeń potraumatycznych
- Opisuje podstawowe założenia interwencji kryzysowej i terapii osób po doświadczeniach traumatycznych
- Wymienia wytyczne dla organizacji pomocy psychologicznej po zdarzeniach masowych
- Wymienia metody diagnozowania doświadczeń traumatycznych i objawów zaburzeń potraumatycznych
Postawy. Student:
- Dostrzega problem społeczny, jakim są następstwa stresu traumatycznego oraz dyskutuje potrzebę psychologicznej pomocy ofiarom traumy
Umiejętności. Student:
- Identyfikuje objawy potraumatyczne w odniesieniu do kryteriów diagnostycznych w klasyfikacjach zaburzeń psychicznych
- Uzasadnia rozpoznanie zaburzeń potraumatycznych
- Planuje i wyjaśnia rodzaj interwencji psychologicznej po zdarzeniu traumatycznym
Kryteria oceniania
Końcowy sprawdzian pisemny w formie testu (100% oceny końcowej). Kryteria oceny końcowej:
51-60%: dst,
61-70% dst+
71-80% db,
81-90% db+
91-99% bdb,
100% celujący
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
literatura wymagana:
Bryant, R. A., Harvey, A. G. (2003). Zespół ostrego stresu. Warszawa: PWN.
Herman, J. L. (1999). Przemoc - uraz psychiczny i powrót do równowagi. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Lis-Turlejska, M. (1998). Traumatyczny stres: Koncepcje i badania. Warszawa: Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN.
literatura zalecana:
Dragan, M. (2008). Doświadczenia traumatyczne a uzależnienie od alkoholu. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Dragan, M. (2011). Terapia osób po traumie złożonej. W:. L. Grzesiuk, H. Suszek, Psychoterapia. Podręcznik akademicki. Warszawa: Eneteia.
Dragan, M., Hardt, J. (2009). Negatywne doświadczenia z okresu dzieciństwa i zapobieganie ich skutkom. W: J. Strelau, B. Zawadzki, M. Kaczmarek (red.) Konsekwencje psychiczne traumy: uwarunkowania i terapia. Warszawa: Wydawnictwo Scholar.
Figley, Ch.R., Nash, W.R. (2010). Stres bojowy. Teorie, badania, profilaktyka i terapia. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN i WIM.
Lis-Turlejska, M. (2002). Stres traumatyczny. Występowanie, następstwa, terapia. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
Lis-Turlejska, M. (2002). Specyfika następstw skrajnego stresu - historia poglądów. W: M. Lewicka i J. Grzelak (red.). Jednostka i społeczeństwo. Perspektywa psychologiczna (s. 267-286). Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.
Lis-Turlejska, M, Łuszczyńska, A. (2006). Terapia potraumatyczna. w: L. Grzesiuk (red.) Psychoterapia. Praktyka (s. 453-466). Warszawa: Wydawnictwo Eneteia.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: