Podstawy teorii architektury 2500-K312N39-OG

Idea ujęcia architektury jako rodzaju języka komunikacji istnieje w teorii architektury od conajmniej XVIII wieku; najnowsze prace – zwłaszcza słynna, nie tylko w architekturze, książka A Pattern Language Christophera Alexandra (1977) – przyczyniły się do spopularyzowania takiego poglądu i samej architektury pośród innych dziedzin nauki. Bezpośrednią inspiracją dla „słownikowego” ujęcia architektury stała się praca Adriena Fortry (2000): Words and Buildings. A Vocabulary of Modern Architecture.
Poszczególne pojęcia stanowią mono-tematy dla kolejnych zajęć; całość cyklu stanowi komplementarne ujęcie tematyki. W trakcie zajęć omówione zostaną zagadnienia związane z kształtowaniem formy architektonicznych obiektów, sposobami dopasowywania jej do funkcji i potrzeb użytkowników oraz architektoniczne inspiracje naturą i przeszłością a także wiele innych wątków obecnych we współczesnej teorii architektury. Wykłady będą ilustrowane licznymi przykładami.
Kurs może zainteresować osoby studiujące psychologię środowiskową, zagadnienia związane z twórczością artystyczną i sztuką oraz osoby o szerokich zainteresowaniach humanistycznych.

1. Przestrzeń i forma
(1)Przestrzeń. Architektura to sztuka kształtowania przestrzeni. Historyczny rozwój architektonicznej koncepcji przestrzeni (koncepcja Giediona). Dynamika i continuum w doświadczaniu form architektonicznych w przestrzeni (Bauhaus, Kobro). Przestrzeń modernistyczna i najnowsze koncepcje przestrzenne – „fałdowanie” (folding).

(2)Forma. Klasyczna teoria formy i początki teorii architektury - koncepcja Witruwiusza. Forma jako idea (Platon, Arystoteles, filozofia Odrodzenia, Kant). Romantyczna idea "formy żyjącej". Forma nowoczesna jako kształt materialny. Forma postmodernistyczna. Alexandra koncepcja formy.

2. Funkcja i użytkownik
(3) Funkcja. Modernistyczna formuła form follows function. Architektura przemysłowa i funkcjonalizm „Wewnętrzna celowość” architektury organicznej (Häring) i Bauhaus. Plan funkcjonalny budynku. Osiedle mieszkaniowe i miasto funkcjonalne. Funkcjonalne strefowanie. „Biodynamiczne” strefowanie w architekturze Alvara Aalto. Funkcjonalne strategie projektowe w architekturze ponowoczesnej - „pavilonizing” F.O.Gehry'ego.

(4).Użytkownik. Nowoczesne budownictwo i kryzys identyfikacji użytkownika. Idea osiedla mieszkaniowego - problemy społeczne i urbanistyczne w architekturze. Skala i standaryzacja nowoczesnej architektury. Różne modele wyobrażonego użytkownika: bohater heroiczny Le Corbusiera, mieszkaniec ery pop-kultury i mieszkaniec bloku z wielkiej płyty. Rewitalizacja osiedli. Strategie rozwiązywania problemów: krytyczny regionalizm, personalizacja przestrreni i projekty partycypacyjne - mieszkalnictwo i miejsca pracy.

3. Struktura, zmienność i eksperymenty z nowoczesnością
(5). Struktura Metafora przyrodnicza w architekturze – struktura jako „szkielet” budynku.
Struktury gotyckie i modernistyczne. Metafora lingwistyczna – struktura jako schemat organizacyjny. Less is more Miesa van der Rohe – definicja architektonicznego minimalizmu. Strukturalizm i post-strukturalizm w architekturze najnowszej (dekonstrukcja i architektura Petera Eisenmana). Przejrzystość (dosłowna i fenomenologiczna) architektury nowoczesnej.

(6). Elastyczność. Funkcjonalizm a elastyczność architektury. Różne formy elastyczności
w architekturze. Elastyczność jako mobilność i zmienność. Utopijne projekty architektury przyszłości. Japońska szkoła „metabolizmu” w architekturze. Zmienność i możliwości adaptacyjne architektury.

4. Człowiek, przyroda i architektura
(7-8). Natura. Przyroda jako źródło inspiracji - mimesis architektury. Problem piękna w architekturze. Natura jako wzorzec życia – powiązanie architektury z krajobrazem naturalnym. Amerykańska architektura Wrighta i idea „domu preriowego”. Modernistyczna architektura i jej związki z przyrodą (Aalto i architektura skandynawska). Natura jako antidotum „sztucznej” kultury – rzeczywistość i utopia architektury ekologicznej (Paolo Soleri). Współczesne inspiracje przyrodą: architektura „pasywna” i low-tech.

5. Historia i pamięć
(9-10). Historia i pamięć. Architektura XIX wieku – odkrycie historii. Muzea i zabytki. Romantyczny kult przeszłości. Ruiny. Wartości zabytkowe. Historia a nowoczesność: futuryzm, koncepcje Le Corbusiera i Karta Ateńska. Historia i postmodernizm w architekturze: metoda analogiczna (Aldo Rossi). Miasta i miejsca historyczne. Tradycja i ślady. Tożsamość miejsca. Pamięć najnowszej architektury (case study - Muranów). Architektura pamięci Libeskinda. Forma otwarta Hansena.

6. Kontekst, charakter i prawda
(11). Kontekst. Rola i wpływ określonego otoczenia (fizycznego środowiska) na kształt
nowej architektury. Kontekstualizm stylistyczny - teraźniejszość przeszłości (ciągłość) we współczesnej architekturze. Psychologia postaci i Alexandra koncepcja fit w architekturze. Kontekst społeczny i sytuacyjny.

(12). Charakter. Charakter i przeznaczenie budynku. Charakter miejsca. Ekspresjonizm w
architekturze. Modernistyczny uniwersalizm – marginalizacja charakteru. Postmodernistyczna aura architektury. „Męski” i „żeński” charakter architektury – architektura męska i kobieca.

(13). Prawda. Prawda wyrażenia (ekspresja) wewnętrznej istoty dzieła. Prawda
strukturalna (zgodność przesłanek formalnych, funkcjonalnych i konstrukcyjnych). Prawda historyczna. Znaczenie architektury. Duch miejsca (Heidegger) – tożsamość architektury

(14). Test zaliczeniowy - otwarty