Czy jesteśmy z natury prospołeczni? 2500-K203N8
Według psychologów ewolucyjnych dobór naturalny wyposażył człowieka w mechanizmy psychiczne, które sprzyjają kooperacji i altruizmowi. Ocena zasadności tego poglądu jest podstawowym celem zajęć. Pierwszym etapem realizacji tego celu będzie omówienie ewolucyjnych koncepcji zachowań prospołecznych tj. koncepcji łącznego dostosowania, teorii altruizmu zwrotnego oraz teorii kosztownego sygnalizowania. W drugim etapie zajmiemy się próbą formułowania na podstawie tych koncepcji zdroworozsądkowych hipotez odnoszących się do zachowania człowieka. Trzeci etap to analiza i dyskusja hipotez spotykanych w literaturze problemu. W kolejnym kroku spróbujemy zaplanować własne badanie, które umożliwi weryfikację naszych hipotez. Ostatnim, czwartym etapem będzie przeprowadzenie zaplanowanego badania.
Program zajęć:
1). Omówienie programu zajęć; specyfika psychologii ewolucyjnej na tle psychologii i biologii ewolucyjnej; definicje i klasyfikacja zachowań prospołecznych w ujęciu psychologii i biologii ewolucyjnej.
2). Warunki ewolucji altruizmu; ewolucyjna teoria gier i koncepcja altruizmu zwrotnego Triversa; uniwersalne ewolucyjne hipotezy dotyczące zachowań altruistycznych, hipotezy psychologiczne inspirowane koncepcją Triversa: mechanizm wykrywania oszustów (teoria umowy społecznej) i jego związek z pozycją społeczną (teoria dominacji), zaufanie do innych a kooperacja i skuteczność wykrywania oszustów, niepewność pozyskania zasobu a gotowość dzielenia się nim, zachowanie w sytuacji współzależności społecznej z perspektywy psychologii ewolucyjnej i eksperymentalnej analizy zachowania; dyskontowanie społeczne
3). Dobór krewniaczy i koncepcja łącznego dostosowania Hamiltona; uniwersalne ewolucyjne hipotezy dotyczące zachowań altruistycznych, hipotezy psychologiczne: pewność pokrewieństwa, rola empatii i czynników skorelowanych z pokrewieństwem.
4). Zasada handicapu i teoria kosztownego sygnalizowania; hojność, heroizm, ofiarność jako rzetelna informacja o jakości genów; hipotezy psychologiczne (koncepcja altruizmu rywalizacyjnego); inteligencja a altruizm.
5). Dobór grupowy; reinterpretacja koncepcji Triversa i Hamiltona w kategoriach doboru grupowego; porównanie przewidywań formułowanych na podstawie teorii doboru indywidualnego i grupowego; koncepcja altruistycznego karania, teoria genetycznego podobieństwa, problem altruizmu ewolucyjnego i psychologicznego.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Student poznaje hipotetyczno-dedukcyjną metodę uprawiania psychologii ewolucyjnej i wykorzystuje ją do formułowania hipotez nt. zachowań altruistycznych człowieka.
Kryteria oceniania
Końcowe zaliczenie pisemne (test jednokrotnego wyboru) + udział w realizacji zaprojektowanego w trakcie zajęć badania.
Literatura
Tematy 1-2
1). Reykowski, J. (1986). Motywacja, postawy prospołeczne a osobowość. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo naukowe, s. 90-105, 129-131. 2). De Waal, F. (2014). Bonobo i ateista. Kraków: Copernicus Center Press, rozdz. 2. 3). Szuster, A. (2005). W poszukiwaniu źródeł i uwarunkowań ludzkiego altruizmu, rozdz. 2; 4). Dawkins, R. (1996). Samolubny gen. Warszawa: Prószyński i S-ka, rozdz. 10,12; 5). Buss, D.M. (2001). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, rozdz. 9; 6). Maruszewski, T. (2002). Psychologia poznania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 362-367; 7). Grzelak, J.Ł. (2000). Współzależność społeczna. W: J. Strelau (red.), Psychologia. Podręcznik akademicki (t. 3, s. 125-145). Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. 8). Kurzban, R. (2014). Dlaczego wszyscy (inni) są hipokrytami. Warszawa: CeDeWu, rozdz. 8.
Temat 3
1). Dawkins, R. (1996). Samolubny gen. Warszawa: Prószyński i S-ka, rozdz. 6; 2). Buss, D.M. (2001). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, rozdz. 8; 3). Burnstein, E. (2008). Altruizm i pokrewieństwo genetyczne, w: D. Rutkowska i A. Szuster (red.), O różnych obliczach altruizmu. Warszawa: SCHOLAR; 4). Davis, M.H. (2001). Empatia. O umiejętności współodczuwania. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, rozdz. 2.
Temat 5
1). Buss, D.M. (2001). Psychologia ewolucyjna. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, s. 408-410. 2). Łomnicki, A. (1997). Dobór, dryf i inne czynniki kształtujące częstości genów. W: H. Krzanowska, A. Łomnicki (red.), Zarys mechanizmów ewolucji (s. 190-197). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: