Epistemologia. Problemy i granice poznania 2500-K102N13

Zajęcia mają na celu wprowadzenie w podstawowe pojęcia i koncepcje epistemologiczne. Kurs realizowany jest problemowo a nie historycznie, to znaczy, że będziemy wychodzili od zagadnień podejmowanych przez filozofię w kwestii poznania, a nastepnie patrzyli którzy myśliciele
głosili takie poglądy. Klasyczne spory o przedmiot i granice wiedzy odniesiemy do zagadnień współczesnych, podejmowanych również przez psychologię.
wymagania: ciekawość poznawcza
zaliczenie: zadanie wykonane w trakcie zajęć [3pkt/30h]
kryteria selekcji komputerowej: średnia z ostatniego roku
sylabus:
1. Definicja i podstawowe pojęcia epistemologii. Zajęcia wprowadzające
Czym jest epistemologia? Czym sie zajmuje? Jakie jest jej miejsce w filozofii i wśród innych nauk badających ludzkie poznanie? Pierwsze zajęcia przewidziane są jako wykład wprowadzający w problematykę podejmowaną przez filozoficzną teorię poznania. Pzyjrzymy sie podstawowym zagadnieniom, kierunkom i myślicielom.
2. Źródła poznania
Pytanie o źródła wiedzy jest podstawowym zagadnieniem epistemologii. Filozofowie pytają o to jak poznajemy i jaka jest wartość danego poznania. W historii filozofii zarysowały się dwa skrajne stanowiska: empiryzm i racjonalizm. To pierwsze (Locke, Hume, Berkeley) głosi
iż człowiek rodzi się ,,tabula rasa'', a cała wiedza ma swe źródło w doswiadczeniu. Drugie stanowisko wywyższa poznanie rozumowe i idee wrodzone (Platon, Kartezjusz, Leibniz). Spór o źródła poznania zarysował sie także w psychologii (np. polemika Skinnera z Chomskym).
3. Co naprawdę poznajemy? Spór o granice poznania
Jak daleko siega nasze poznanie? Czy jesteśmy w stanie wyjść poza własny umysł? Czy świat zewnetrzny jest nam w ogóle dostepny w akcie poznania? W zależności od odpowiedzi na te pytania mamy do czynienia z różnego rodzaju stanowiskami: od idealizmu immanentnego po realizm transcendentny.
Literatura: Ajdukiewicz K. (1949). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik.
Jadacki J. (1985). Spór o granice poznania. Prolegomena do epistemologii. Warszawa: PWN.
4. Czym jest prawda?
Prawdziwość rozstrzyga o wartości poznania. Zagadnienie prawdy leży zatem w centrum każdej teorii poznania.
Literatura: Ajdukiewicz K. (1949). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik.
5. Pragmatyczna koncepcja prawdy
Według Williama Jamesa, wybitnego filozofa i psychologa, prawdziwość naszych przekonań i teorii zależy od skuteczności działania, podjętego na ich podstawie. Idee są jedynie instrumentami, które służą do porządkowania świata naszego doświadczenia, a każdy system idei należy uznać za właściwy, jeśli pozwala nam uzyskać orientację oraz daje poczucie harmonii i przystosowania do świata
Literatura: James W. (2004). Znaczenie prawdy. Ciag dalszy pragmatyzmu. Warszawa: KR.
James W. (1998). Pragmatyzm. Warszawa: Aletheia.
6. Czym jest relatywizm?
Literatura: Chmielewski A. (1997). Czym jest relatywizm? Niewspółmiernosc, nieprzekładalnosc,
konflikt. Relatywizm we współczesnej filozofii analitycznej. Warszawa: PWN. 7. Tożsamość osobowa
Co sprawia, że czujemy się tą samą osobą w trakcie życia? Czy zapewnia to pamięć przeszłych wydarzeń? Jeżeli tak to czy jesteśmy tylko zlepkiem wspomnień?
8. Sceptycyzm
Sceptycyzm to teza, że wiedza nie istnieje i nie jest możliwa. Rozważymy różne typy sceptycyzmu i próby jego przezwyciezenia.
Literatura: Ajdukiewicz K. (1949). Zagadnienia i kierunki filozofii. Warszawa: Czytelnik.
Ayer A. (1965). Problem poznania. Warszawa: PWN.
9. Matrix i mózgi w naczyniach. O współczesnych wersjach argumentów sceptycznych
Sceptycyzm współczesnie używa nowych argumentów, adekwatnych do rozwoju naukowego. Stanowisko zapoczatkowane w starożytnej Grecji, znalazło nowy wyraz w pomysle H. Putnama o mózgach umieszczonych w naczyniach, a pózniej w słynnym filmie Matrix.
Literatura: Putnam, H. (1998). Mózgi w naczyniu. W: tenze, Wiele twarzy realizmu i inne
eseje. Warszawa: PWN.