Cyfryzacja, geopolityka i fragmentacja świata: nowe wyzwania globalizacji 2400-PL3SL329A
Cyfryzacja zmienia podstawowe mechanizmy funkcjonowania gospodarki światowej: dane stają się nowym czynnikiem produkcji, platformy cyfrowe przekształcają przepływy handlu i pracy, a państwa rywalizują o przewagi w sferze technologicznej i informacyjnej. Jednocześnie narastają procesy fragmentacji globalizacji: wzrost znaczenia suwerenności cyfrowej, ochrony danych, kontroli przepływów transgranicznych.
W ramach seminarium będziemy badać, jak cyfrowa transformacja wpływa na realne procesy gospodarcze – handel, inwestycje, migracje, rozwój – oraz w jaki sposób napięcia geopolityczne i regulacyjne kształtują nowy, coraz bardziej podzielony świat gospodarczy.
Prace licencjackie będą oparte na własnych analizach danych z renomowanych źródeł (m.in. World Bank, IMF, Eurostat, OECD, UNCTAD, DESI), łącząc podejście ilościowe i jakościowe.
Celem jest wykształcenie kompetencji kluczowych na rynku pracy: pracy z danymi, analizy procesów globalnych, rozumienia wpływu technologii na gospodarkę oraz budowania argumentacji ekonomicznej opartej na faktach.
Seminarium skierowane jest do studentów zainteresowanych współczesną gospodarką cyfrową, ekonomią międzynarodową i wyzwaniami rozwojowymi świata 4.0.
Proponowane obszary badawcze (może coś zainspiruje..):
1. Cyfryzacja i nowe podziały świata
Jak rozwój cyfrowej infrastruktury wpływa na utrwalanie lub redukcję globalnego podziału cyfrowego?
(na podstawie: Chinn & Fairlie 2007; Śledziewska & Włoch 2021; UNCTAD 2023)
Czy cyfrowe różnice w rozwoju między Globalną Północą a Globalnym Południem zwiększają się czy maleją? Empiryczna analiza wybranych regionów.
(dane: ITU, World Bank Digital Development Indicators)
2. Fragmentacja cyfrowa i geopolityka danych
W jaki sposób regulacje dotyczące ochrony danych (np. RODO w UE, restrykcje w Chinach) wpływają na przepływy cyfrowe między państwami?
(na podstawie: Aaronson 2021; Burri 2021; EPRS 2024)
Czy rosnące bariery w cyfrowym handlu (cyfrowe cła, kontrole danych) prowadzą do deglobalizacji usług cyfrowych?
(dane: OECD Digital Trade Restrictiveness Index, UNCTAD)
3. Platformy cyfrowe i nowe modele handlu
Jak rozwój platform cyfrowych (np. Amazon, Alibaba) zmienia struktury handlu międzynarodowego w usługach i towarach?
(na podstawie: Kenney & Zysman 2016; Carballo et al. 2020)
Czy wykorzystanie platform cyfrowych poprawia jakość eksportu w gospodarkach rozwijających się? Studium przypadku wybranego regionu.
(dane: WTO Global Trade in Services Database, Inter-American Development Bank)
4. Sztuczna inteligencja i nowe przewagi konkurencyjne
W jaki sposób inwestycje w sztuczną inteligencję kształtują przewagi konkurencyjne państw w handlu towarami i usługami?
(na podstawie: Aaronson 2021; Epicoco 2013; White House 2021)
Czy państwa o wyższej intensywności wykorzystania AI osiągają wyższą wartość dodaną w globalnych łańcuchach wartości?
(dane: OECD AI Indicators, DESI, World Development Indicators)
5. Geopolityka półprzewodników i suwerenność technologiczna
Jak zmieniają się globalne łańcuchy wartości w przemyśle półprzewodników pod wpływem napięć USA–Chiny?
(na podstawie: Sullivan 2022; Yeung 2022; Fuller 2019)
Czy programy wsparcia produkcji półprzewodników (np. CHIPS Act) mogą doprowadzić do regionalizacji przemysłu technologicznego?
(dane: White House 2021, UNCTAD, WTO)
6. Cyfryzacja a odporność gospodarki
Czy wyższy poziom cyfryzacji zwiększa odporność krajów na globalne szoki gospodarcze (np. pandemia COVID-19)?
(na podstawie: Śledziewska & Włoch 2021; Toader et al. 2018; UNCTAD 2023)
Jak zmieniały się przepływy handlowe usług cyfrowych w czasie pandemii COVID-19? Analiza porównawcza dla UE i ASEAN.
(dane: Eurostat, UNCTADStat)
Prowadząca seminarium jest Dyrektorką DELab UW – interdyscyplinarnego ośrodka badań nad gospodarką cyfrową. Specjalizuje się w ekonomii międzynarodowej, transformacji cyfrowej gospodarek oraz analizie wpływu nowych technologii na rynki pracy, inwestycje i strukturę handlu międzynarodowego. Autorka i współautorka wielu publikacji naukowych oraz raportów eksperckich, m.in. książek The Economics of Digital Transformation (Routledge 2021) oraz Gospodarka cyfrowa: jak nowe technologie zmieniają świat (PWN 2020). Zaangażowana jest w międzynarodowe projekty badawcze i konsultacyjne dotyczące gospodarki cyfrowej, AI, polityk danych i transformacji cyfrowej przedsiębiorstw. Jej podejście do prowadzenia seminariów opiera się na partnerskim dialogu, rozwijaniu kompetencji badawczych oraz wspieraniu twórczego, krytycznego myślenia o wyzwaniach współczesnego świata.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
K_W01 – zna główne procesy transformacji cyfrowej gospodarki oraz ich wpływ na współczesne procesy globalizacyjne,
K_W02 – rozumie zjawiska suwerenności cyfrowej, fragmentacji globalnej gospodarki cyfrowej oraz geopolityki danych,
K_W03 – zna podstawowe teorie i modele dotyczące handlu międzynarodowego oraz innowacji technologicznych w epoce cyfrowej.
Umiejętności
K_U01 – potrafi samodzielnie sformułować pytanie badawcze oraz hipotezę dotyczącą wyzwań związanych z cyfryzacją i globalizacją,
K_U02 – umie wyszukiwać, selekcjonować i analizować pierwotne dane statystyczne dotyczące procesów gospodarczych na poziomie międzynarodowym,
K_U03 – potrafi stosować narzędzia analityczne (w tym wizualizację danych) i przygotowywać syntetyczne opracowania wyników badań,
K_U04 – tworzy spójne, logiczne i poprawne metodologicznie prace badawcze oparte na danych empirycznych i literaturze naukowej.
Kompetencje społeczne
K_K01 – rozwija umiejętność odpowiedzialnego zarządzania własnym projektem badawczym oraz systematycznej pracy nad analizą danych,
K_K02 – jest gotów do krytycznej analizy współczesnych wyzwań gospodarczych i technologicznych, z uwzględnieniem różnych perspektyw,
K_K03 – rozumie znaczenie etyki w pracy badawczej, odpowiedzialnego wykorzystania danych oraz rzetelnego prezentowania wyników badań.
Kryteria oceniania
Sposób pracy:
praca nad własnym projektem badawczym (praca licencjacka) w oparciu o dane empiryczne i literaturę naukową,
konsultacje indywidualne i grupowe w ramach seminarium.
Kryteria oceny:
poprawność sformułowania problemu badawczego i hipotezy,
adekwatność doboru danych i metod analizy,
umiejętność interpretacji wyników badań w kontekście literatury,
jasność struktury i argumentacji pracy,
poprawność językowa, edytorska i źródłowa pracy,
terminowość przygotowywania kolejnych elementów pracy.
Literatura
Śledziewska, K., & Włoch, R. (2021). The Economics of Digital Transformation: The Disruption of Markets, Production, Consumption, and Work. Routledge.
→ Podstawowy podręcznik do analizy wpływu cyfryzacji na gospodarkę, rynek pracy i modele biznesowe.
Baldwin, R. (2016). The Great Convergence: Information Technology and the New Globalization. Harvard University Press.
→ Kluczowe wyjaśnienie, jak cyfrowe technologie zmieniają mechanizmy globalizacji.
Aaronson, S. A. (2021). Data Is Power: How the World Struggles to Govern AI, Big Data, and Digital Trade. Brookings Institution.
→ Fundamentalne ujęcie walki o kontrolę nad danymi i regulacji cyfrowych w skali globalnej.
Ciuriak, D., & Ptashkina, M. (2021). The Geopolitics of the Digital Economy. Journal of International Business Policy.
→ Świetna analiza geopolitycznych napięć w gospodarce cyfrowej.
Kenney, M., & Zysman, J. (2016). The rise of the platform economy. Issues in Science and Technology.
→ Wprowadzenie do tematu rosnącej roli platform cyfrowych w gospodarce światowej.
Castells, M. (2002). The Internet Galaxy: Reflections on the Internet, Business, and Society. Oxford University Press.
→ Podstawowe tło teoretyczne o znaczeniu internetu dla przemian społeczno-ekonomicznych (mimo starszej daty, nadal aktualne).
Rodríguez-Crespo, E., & Martínez-Zarzoso, I. (2019). Digital infrastructure and trade in services: An empirical analysis. Review of World Economics.
→ Bardzo ważne dla studentów: empiryczne podejście do związku między cyfryzacją a handlem usługami.
Yeung, H. W. (2022). The geopolitics of semiconductor value chains: East Asia’s role in the global technology economy. Economic Geography.
→ Nowoczesne spojrzenie na geopolitykę półprzewodników, kluczowe dla zrozumienia fragmentacji globalnych rynków technologii
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: