Historia gospodarcza: bankowość, pieniądz, systemy monetarne 2400-M1HG1
1. Podstawowe zasady przygotowania pracy zaliczeniowej. Wybór tematu. Konstrukcja pracy. Zasady krytycznej analizy źródeł, formułowania samodzielnych wniosków. Omówienie konspektów.
2. Kontekst gospodarczo–polityczny ewolucji systemów monetarnych i bankowych. Etapy rozwoju gospodarczego, centrum i peryferie europejskiej gospodarki, problem długiego trwania, ścieżki zależności, instytucje i ich znaczenie. Stare i nowe centra gospodarki światowej, procesy globalizacji (trzy fale). Czynniki instytucjonalne i gospodarcze a formowanie się banków i systemów pieniężnych.
3. System pieniężny w perspektywie historycznej. Ewolucja form pieniądza, fazy rozwoju systemów pieniężnych. Podaż pieniądza w przeszłości i teraźniejszości, metody i instrumenty jej regulacji, teorie monetarne. Historyczny kontekst postawania i ewolucji teorii monetarnych.
4. System bankowy w perspektywie historycznej. Formowanie się banków, struktury właścicielskie, produkty bankowe. Modele systemów bankowych, czynniki historyczne, które je zdeterminowały. Banki a gospodarka, banki a lichwa.
5. Pieniądz monetarny vs. pieniądz papierowy epoki nowożytnej. Pieniądz kruszcowy, zjawisko psucia pieniądza. Pieniądz papierowy a pieniądz fiducjarny. Centralizacja emisji pieniądza, eksperymenty monetarne. Teorie monetarne–geneza ilościowej teorii pieniądza.
6. Bankowość epoki nowożytnej. Kontekst gospodarczy, prawny i etyczny (prawodawstwo antylichwiarskie) formowania się banków. Formy właścicielskie, produkty bankowe, specyfika ryzyk bankowych. Pierwsze kryzysy bankowe, ich źródła i następstwa.
7. Pierwsze banki biletowe (centralne), narodziny polityki pieniężnej. Kontekst powstania, zakres czynności, znaczenie gospodarcze. System bimetalistyczny i monometalistyczny. Teorie inflacji – bulioniści, antybulioniści, szkoła bankowa.
8. Globalizacja przełomu XIX i XX wieku a system Gold Standard. Źródła procesu globalizacji. Systemu waluty złotej – jego mechanizm a globalizacja, automatyzm złotego standardu. Ponadnarodowe unie monetarne (skandynawska, łacińska, niemiecka).
9. Bankowość centralna epoki Gold Standard. Banki emisyjne a banki centralne, rozwiązania instytucjonalne. Zakres czynności, narzędzia polityki pieniężnej. Funkcje banku centralnego. Dwupoziomowy system bankowy.
10. Modele nowoczesnej bankowości epoki przemysłowej, kryzysy bankowe. Modele systemów bankowych, bankowość specjalistyczna i bankowość uniwersalna a wzrost gospodarczy. Bankowość międzynarodowa i mechanizmy jej ekspansji. Europa a reszta świata.
11. Genueński ład walutowy – Gold Standard a Gold Exchange Standard. Szok dezintegracyjny I wojny światowej. Gold Standard i Gold Exchange Standard i ich mechanizm. Narodowe systemy pieniężne lat 1920.
12 Wielkie inflacje i stabilizacje walutowe lat 1920. Inflacyjne problemy Europy Środkowej a deflacje państw „złotych”. Problemy sfery monetarnej a realna gospodarka w latach 1920. Polityka fiskalna a polityka monetarna w procesach stabilizacyjnych.
13. Wielka deflacja wielkiego kryzysu lat 1930. i załamanie sytemu waluty złotej. Geneza kryzysu w świetle ekonomii austriackiej, keynesizmu i monetaryzmu. Kryzys a złoty standard. Deflacyjny charakter systemu Gold Standard.
14. Wielki kryzys a nowa polityka pieniężna. Reorientacja polityk pieniężnych: nowe cele, nowe instrumentarium, nowe zasady. Dewaluacyjne eksperymenty, bloki walutowe i strefy walutowe. Polityki Wielkiej Brytanii, USA, państw skandynawskich, Niemiec. Przypadek Polski – polska deflacja.
15. Wielki kryzys i bankructwa banków. Mechanizm kryzysu bankowego, efekt transmisji i zarażania. Problem płynności i niewypłacalności banków: kryzys środkowoeuropejski, kryzys amerykański. Kryzys w polskiej bankowości.
16. Wielki kryzys a sieć bezpieczeństwa finansowego. Wpływ wielkiego kryzysu na rozwój regulacji w systemie finansowym. Instytucje kontroli i nadzoru w wybranych państwach (USA, Niemcy, Polska, Wielka Brytania) – rozwiązania instytucjonalno-prawne.
17. Ład walutowy w systemie Bretton Woods. Zasady i paradygmat polityki pieniężnej i walutowej. System walutowo-pieniężny świata zachodniego oraz państw Europy Wschodniej.
18. Keynesowska polityka monetarna i wzrost gospodarczy epoki Bretton Woods (1950-1960). Stabilizacja monetarna w Europie Zachodniej. Polityki kursowe. Banki centralne a rządy.
19. Epoka post Bretton Woods a problemy stabilizacji monetarnej. Szoki naftowe, upadek systemu Bretton Woods. Kryzys gospodarki lat 1970.
20. Zwrot lat 1980., nowa polityka pieniężna. Monetarny paradygmat i jego wpływ na polityki gospodarcze. Ewolucja celu banku centralnego. Lekcje z polityki monetarnej z lat 1980.
21. Finansowa globalizacja i polityki monetarne przełomu stuleci (1990-2010) Procesy globalizacyjne i nowe wyzwania. Koordynacja polityk monetarnych w skali międzynarodowej. Banki centralne i cele polityk pieniężnej. Reguła Taylora.
22. Europejska integracja monetarna. Historyczne unie monetarne: ich geneza i przyczyny upadku. Etapy, przesłanki i mechanizm europejskiej integracji walutowej. Polityka monetarna EBC. Status narodowych banków centralnych.
23. Polska polityka monetarna (1990-2010). Wielka inflacja lat 1990: geneza, ekonomiczne interpretacje. Polityka pieniężna przed i po akcesji do UE. Polityka pieniężna NBP: cele i narzędzia.
24. Bankowość w drugiej połowie XX wieku. Narodowe systemy bankowe. Międzynarodowa integracja rynków finansowych: przyczyny i zmiany strukturalne. Cele i rola współczesnych banków centralnych.
25. Deregulacja, liberalizacja rynków finansowych w końcu XX wieku. Liberalizacja i deregulacja rynków finansowych a systemy bankowe. Kryzysy bankowe, sieć bezpieczeństwa a zjawisko pokusy nadużycia.
26. Polska bankowość w końcu XX wieku. Kryzys bankowy początku lat 1990. Reformy system bankowego. Budowa bankowości komercyjnej.
27. Problem stabilności systemów bankowych – przypadek gospodarek wschodzących. Kryzysy bankowe i walutowe, efekt zarażania, ryzyka systemowe. Metody zarządzania kryzysami.
28. Bankowość globalna: globalne zyski, globalne ryzyka. Kryzys finansowy 2008-2010: przyczyny, konsekwencje, rozwiązania. Problem globalnego kredytodawcy ostatniej instancji (lender of last resort).
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Efekty kształcenia (max 4000 znaków)
WIEDZA
Student posiada wiedzę na temat czynników determinujących proces ewolucji systemów monetarnych, zasad i celów polityk emisyjnych banków centralnych oraz rozwoju bankowości komercyjnej. Zna uwarunkowania ekonomiczne i instytucjonalne upadku historycznych systemów pieniężnych i powstania systemu pieniądza fiduicjarnego. Student rozumie zależności między stabilizacją monetarną a równowagą makroekonomiczną, zna teorie monetarne opisujące te zależności oraz mechanizmy powstawania kryzysów finansowych. Student rozumie genezę integracji monetarnej w kontekście historycznym. Zna ewolucję instrumentów polityki pieniężnej i roli bankowości centralnej. Student ma wiedzę o czynnikach historycznych, które zdeterminowały strukturę i zadania współczesnej bankowości komercyjnej. Student rozumie mechanizm kryzysów bankowych oraz ich znaczenie dla tworzenia nowoczesnej sieci bezpieczeństwa finansowego.
UMIEJĘTNOŚCI
Student umie za pomocą analizy historycznej i ekonomicznej wyjaśnić przyczyny zmian systemów pieniężnych. Potrafi wyjaśnić wpływ przemian gospodarczych na charakter i funkcje instytucji finansowych oraz znaczenie tychże instytucji dla rozwoju gospodarek. Potrafi wskazać znaczenie historycznego kontekstu dla odmienności systemów bankowych współczesnych państw. Student posiada umiejętności w zakresie analizy związków zachodzących między rozwiązaniami emisyjno-pieniężnymi a realną gospodarką. Potrafi poddać je badaniu za pomocą współczesnych kategorii i narzędzi ekonomicznych i zaprezentować jego wyniki w formie tekstu akademickiego i wystąpienia na forum grupy. Student potrafi formułować pytania badawcze, uzasadniać ich znaczenie w odniesieniu do literatury przedmiotu. Student potrafi poddać krytycznej analizie materiały źródłowe, dokonać interpretacji, poprawnej argumentacji oraz uzasadnić swoje stanowisko.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
Student identyfikuje społeczne i kulturowe uwarunkowania ewolucji systemów bankowych. Rozumie rolę społecznego zaufania dla ich stabilności i rozwoju. Identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z etycznymi aspektami działalności banków. Student potrafi formułować problem badawczy, zorganizować zespół badawczy, zaplanować i przygotować pracę na zadany temat. Potrafi współdziałać w kilkuosobowej grupie przy realizacji wskazanych zadań. Zajęcia kształcą samodzielność analizy problemów, umiejętność wypowiedzi publicznych, komunikacji, prezentacji, dyskusji, argumentacji, krytyki i obrony własnych podglądów. Student potrafi prezentować poglądy i ich bronić, posiada umiejętności retoryczne. Student potrafi dokonać krytycznej oceny wyników własnych i wyników grupy.
KW01, KW02, KW03, KU01, KU02, KU03, KU04
Kryteria oceniania
Metody i kryteria oceniania (max 4000 znaków)
1. Egzamin pisemny (pytania otwarte i zamknięte, czas trwania 90 minut).
2. Prace zawierające komponent badawczy:
a) prezentacje zagadnień i dyskusje dotyczące realizowanych na zajęciach tematów (ok. 20 minut) moderowane przez 2-osobowe zespoły.
b) pisemne analizy artykułów naukowych (8-10 stron standardowego maszynopisu, 12-14 tys. znaków) w 2-3 osobowych zespołach.
3. Frekwencja. W trakcie zajęć możliwe są 2 nieobecności.
Literatura
Literatura ( max 65 tys. znaków)
Obowiązkowa
Bankowość centralna od A do Z, Red. R. Kokoszczyński, B. Pietrzak, Warszawa 2007
Bankowość na świecie i w Polsce. Red. L. Oręziak, B. Pietrzak, Warszawa 2001.
Dunin –Wąsowicz M., Suwerenność a pieniądz w Europie 1870-2002, Wyd. UW 2009.
Huang Y., Determinants of Financial Development, Palgrave Macmillan 2010.
Ferguson N., Potęga pieniądza. Finansowa historia świata, Wyd.Literackie Kraków 2010.
Morawski W., Zarys powszechnej historii pieniądza i bankowości, Warszawa 2002.
Dodatkowa
Adalet M., Fundamentals, Capital Flows and Capital Flight: The German Banking Crisis of 1931, 2005.
Adalet M., The Effect of Financial Structure on crises: Universal Banking in Interwar Europe, 2009, Working Paper 0910, Tusiad Koc University.
Alcroft D. H., Currency Stabilization in the 1920s: Success of Failure? “Economic Issues” 2002, Vol. 7, Part 2.
Bordo M. D., MacDonald R., The Inter-War Gold Exchange Standard: Credibility and Monetary Independence, NBER, “Working Paper”, Aug. 2001, No. 8429.
Bordo M. D.., The Classical Gold Standard: Some Lessons for Today, Federal Reserve Bank of St. Louis, May 1981. www.research.stlouisfed.org/publicationas.
Bordo M., Eichengreen B., The Rise and Fall of a Barbarous Relic: The Role of Gold in the International Monetary System, NBER, Working Papers, 1998, No 6436.
Capie F., Key developments in the history of central banking, Joint Deutsche Bundesbank/Bank of Finland Conference, Eltville, 8-9 November, 2007. http://www.bundesbank.de
Eichengreen B., Sachs J., Exchange Rates and Economic Recovery in 1930s. NBER, Working Paper Series, 1984, No. 1984.
Eijffinger S., J. de Haan, The Political Economy of Central Bank Independence, Special Papers in International Economics, May 1996, no 19.
Hryckiewicz-Gontarczyk A., Anatomia kryzysów bankowych, Warszawa 2014.
Iwanicz - Drozdowska M., Determinanty bezpieczeństwa banków w świetle analizy wybranych kryzysów bankowych, SGH Warszawa 2000
Jarmużek M., Teoretyczne podstawy konstrukcji programów stabilizacyjnych oraz ich realizacja w Chile w latach 1973–1982, Materiały i Studia NBP, 2001, nr 126.
Kołodko i in., Hiperinflacja i stabilizacja w gospodarce postsocjalistycznej, PWE Warszawa 1991.
Kulawik J., Deregulacje systemów bankowych w wybranych krajach, BiK 2004/8.
Leszczyńska C., Polska polityka pieniężna i walutowa w latach 1924-1936. W systemie Gold Exchange Standard, Warszawa 2013.
Nędzyński K., Rola złota w polityce pieniężnej. Teoria monetarna w modelu ekonomii podaży, MiS, 2003, nr 168.
Nelson E., The Great Inflation of the Seventies: What Really Happened ?, Federal Reserve Bank of St. Louis, Working Paper, January 2004
Reinhart C.M., Rogoff K. S., Banking Crises: An Equal Opportunity Menace, Harvard – NBER, 2008.
Skrzeszewska-Paczek E., Reakcja banków centralnych na wstrząsy naftowe lat 70. BiK 2006/7
Temin P., Transmission of the Great Depression, Journal of Economic Perspective, 1993, Vol. 7, No 2.
Wyczański P., System bankowy w Polsce w latach 1989-1990, BiK 2007/2.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: