Historia gospodarcza 2400-L1PPHG
1. Wprowadzenie. Rewolucje gospodarcze. Co to jest wzrost i rozwój gospodarczy. Mechanizmy i bariery wzrostu gospodarczego – specjalizacja, dostępność zasobów (epoka maltuzjańska), mechanizacja, między- i wewnątrzsektorowy wzrost produktywności. Demografia historyczna – uwarunkowania rozmiarów populacji, przejścia demograficzne.
2. Państwo i gospodarka średniowiecznej Europy: ewolucja struktur politycznych i gospodarczych. Rolnictwo jako podstawa funkcjonowania monarchii średniowiecznych. Ewolucja systemu rolnego w Średniowieczu. Kryzysy maltuzjańskie i ich znaczenie.
3. Miasta i handel w średniowiecznej Europie: załamanie gospodarki miejskiej i handlu we wczesnym Średniowieczu. Rewolucja miejska w późnym średniowieczu: powstanie rynków lokalnych i regionalnych. Lokalny charakter gospodarki miejskiej. Kryzys wywołany wielką pandemią „czarnej śmierci” i jego znaczenie dla rozwoju gospodarczego Europy.
4. Ekspansja kolonialna Europy w XV-XVII w.: odkrycia geograficzne, ich przyczyny, organizacja i przebieg. Imperia kolonialne Hiszpanii i Portugalii. Konsekwencje odkryć geograficznych. Rewolucja cen. Nowa geografia ekonomiczna Europy.
5. Nowy typ państwa w Europie nowożytnej i ewolucja struktur państwowych: Centralizacja państwa. Państwo podatkowe vs państwo domeny. Początki państwa narodowego. Modele nowoczesnego państwa. Zdecentralizowane państwo w Polsce: parlamentaryzm szlachecki i inna ścieżka ewolucji państwa. Kryzys XVII-XVIII wieku W Rzeczpospolitej.
6. Rozwój gospodarczy w nowożytnej Europie: Merkantylizm i początki nowoczesnej polityki gospodarczej. Rozwój rynków i kapitalizm handlowy, np. Francja, Holandia, Anglia. Dualizm agrarny. Konsekwencje rozwoju zależnego. Gospodarka Rzeczypospolitej w XVI-XVII w.
7. Geneza rewolucji przemysłowej w Wielkiej Brytania: Ewolucja ustroju politycznego. Rewolucja agrarna i grodzenia: nowoczesne prawa własności. Imperium kolonialne Wielkiej Brytanii. Pozostałe uwarunkowania rewolucji przemysłowej (dlaczego Anglia?).
8. Epoka rewolucji końca XVIII w.: Rewolucja przemysłowa w Wielkiej Brytanii – przebieg i konsekwencje: powstanie nowoczesnego społeczeństwa industrialnego. Rewolucja polityczna w USA. Kryzys absolutyzmu francuskiego. Rewolucja Francuska. Wpływ rewolucji politycznych we Francji i Ameryce Północnej na zmiany społeczne i gospodarcze
9. Industrializacja Zachodu: państwa wczesnego uprzemysłowienia od Belgii do USA. Pax Britannica: epoka waluty złotej i wolnego handlu. Przełom technologiczny i zmiany organizacji produkcji. Rewolucja menedżerska. Globalizacja.
10. Kraje późnego uprzemysłowienia: sukcesy i porażki. Europa: Niemcy, Szwecja, Austro-Węgry, Rosja. Pierwsze uprzemysłowione państwo niezachodnie: Japonia. Imperializm europejski.
11. Okres międzywojenny: I wojna światowa i gospodarka wojenna. Powojenna geografia polityczna i ekonomiczna Europy. Hiperinflacja w Europie środkowej i wschodniej. Wielki kryzys. Ekonomiczne korzenie totalitaryzmu w Niemczech. Polityka antykryzysowa. Gospodarka II Rzeczypospolitej. II wojna światowa.
12. Okres po II wojnie światowej: System z Bretton Woods. Złota trzydziestka. Dekolonizacja. I, II i III świat. Ścieżki rozwoju krajów III świata. Kryzys naftowy i jego przyczyny. Społeczeństwo masowej konsumpcji.
13. Integracja Europejska w perspektywie historycznej: zjednoczenie Niemiec i Włoch w XIX wieku, uwarunkowania polityczne i gospodarcze. Plan Marshalla i amerykański impuls integracyjny. Spory o model integracji (Rada Europy, EWWiS, EFTA, EWG). Poszerzanie i pogłębianie integracji.
14. Socjalizm realny: powstanie gospodarki antyrynkowej. Gospodarka centralnie planowana. Stalinizm i uprzemysłowienie ZSRR. Socjalizm państwowy po II WŚ: ZSRR i kraje satelickie. Motory wzrostu gospodarczego. Kryzys gospodarki socjalistycznej.
15. Ostatnie dekady: Nowy model polityki gospodarczej po kryzysie naftowym (neoliberalizm). IMF, konsensus waszyngtoński i deregulacja gospodarek peryferyjnych. Transformacja systemowa krajów socjalistycznych. Kryzysy gospodarcze lat 1980-90 i pierwszej dekady XXI wieku. Podsumowanie.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
Zajęcia rozszerzają wiedzę ekonomiczną studenta poprzez zaznajomienie go z procesem ewolucji gospodarki europejskiej i światowej. Przekazywana na zajęciach wiedza pozwala zrozumieć genezę współczesnej gospodarki oraz instytucjonalnych uwarunkowań nowoczesnego wzrostu gospodarczego. Kurs pokazuje, że w toku procesu historycznego gospodarka ulega ciągłym zmianom, a obecnie obserwujemy pewien jej etap rozwoju. Zajęcia pokazują też historyczny kontekst teorii ekonomicznych.
Umiejętności
Celem zajęć jest zdobycie przez studenta podstawowych umiejętności analizy zjawisk ekonomicznych w długiej perspektywie, analizy porównawczej oraz dostrzegania kontekstu społecznego, politycznego i demograficznego procesów ekonomicznych. Student nabywa umiejętności krytycznego patrzenia na zjawiska, procesy i teorie ekonomiczne, dostrzegania zmienności poglądów ekonomicznych w procesie formowania się współczesnej gospodarki. Student nabywa umiejętności krytycznej oceny pozytywistycznych i antypozytywistycznych wyjaśnień socjoekonomicznych, dostrzegając ich wady i zalety.
Kompetencje społeczne:
Zajęcia kształcą umiejętności pracy w zespole, w tym planowania, podziału zadań, współpracy, rozwiązywania konfliktów i koordynacji pracy oraz rzetelnego wykonywania zobowiązań. Zajęcia kształcą samodzielność myślenia, analizy problemów oraz wyszukiwania informacji. Zajęcia kształcą umiejętności komunikacji, prezentacji, wypowiedzi publicznych, a także dyskusji, krytyki i obrony swoich podglądów. W trakcie dyskusji studenci będą mieli możliwość identyfikacji braków wiedzy i uświadomienia sobie konieczności jej uzupełniania w sposób ciągły. Bezwzględne przestrzeganie zasad zaliczenia oraz zero tolerancji dla ściągania formują postawę odpowiedzialności i solidności.
KW01, KW02, KW04, KU01, KU02, KU03, KU07, KU11, KK02, KK04, KK05
Kryteria oceniania
1. Egzamin pisemny.
2. Przygotowanie prezentacji, sporządzonej indywidualnie lub w małej grupie. Prezentacja powinna trwać około 30 minut.
3. Uczestnictwo w dyskusji nad prezentacjami przedstawianymi na zajęciach.
4. W trakcie zajęć możliwe są dwie nieobecności.
Literatura
Braudel F., Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm, XV-XVIII wiek, t. 2, Gry wymiany, Warszawa 1992.
Berger P. L., Rewolucja kapitalistyczna, Warszawa 1995.
Cameron R. i L. Neale, Historia gospodarcza świata. Od paleolitu do czasów najnowszych. Warszawa 2004.
Ferguson N., Potęga pieniądza. Finansowa historia świata, Wydawnictwo Literackie 2010.
Ingham C., Kapitalizm, Warszawa 2011.
Kennedy P., Mocarstwa świata. Narodziny. Rozkwit. Upadek, Warszawa 1995.
Koryś P., Pożegnanie z pańszczyzną. Historia gospodarcza Polski od zaborów do dziś. Warszawa 2024
Jezierski A. i C. Leszczyńska, Historia gospodarcza Polski, Warszawa 1997.
Landes D.S., Bogactwo i nędza narodów. Dlaczego jedni są tak bogaci, a inni tak ubodzy, Warszawa 2000.
Państwo socjalne w Europie, red. K. Kraus, T. Geisen, K. Piątek, Toruń 2001.
Sedillot R., Moralna i niemoralna historia pieniądza, Warszawa 2002.
Skodlarski J., Matera R., Gospodarka światowa. Geneza i rozwój, Warszawa 2004.
Szpak J., Historia gospodarcza powszechna, Warszawa 2003.
Teksty, które będą omawiane na poszczególnych zajęciach, zostaną podane w odrębnym trybie.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: