Usługi w obrocie międzynarodowym 2400-EM5UOM

Wykład z Usług w Handlu Międzynarodowym ma (UHM) na celu ukazanie i wyjaśnienie jakie znaczenie ma wzrastający handel usługami na świecie. Celem zajęć jest wyjaśnienie dlaczego, pomimo, że udział usług w tworzeniu PKB oraz w zatrudnienie jest bardzo wysoki i znacznie przekracza udział sektora produkcyjnego, to w wymianie międzynarodowej handel usługami jest cztery raz mniejszy niż handel towarami.
Wykład z UHM składa się kilku części. W pierwszej jest próba definicji oraz identyfikacji cech specyficznych sektora usługowego. Istnieje tu wiele podejść wskazujących na odmienność usług w stosunku do produkcji, oraz ukazujących różnorodność wielu sektorów usługowych.
W następnej części zostaną pokazane bariery występujące w sektorach usługowych. Wiążą się one zazwyczaj z ograniczeniami w dostępie do rynku oraz z dyskryminacją dostawców krajowych w stosunku do zagranicznych. Identyfikacja tych barier jest zazwyczaj możliwa jedynie za pośrednictwem szczegółowych ankiet przeprowadzanych wśród firm lub/i analiz zapisów istniejącego ustawodawstwa oraz regulacji branżowych. Inne metody ustalania ekwiwalentów taryfowych barier to analiza istniejących zobowiązań w ramach GATS (Hoekman) oraz szacunki na podstawie modelu grawitacyjnego.
Dalej zostaną pokazane przyczyny i skutki liberalizacji handlu usługami w Europie. Tak zwana propozycja Bolekesteina wzbudziła wiele kontrowersji i ostatecznie przyjęta Dyrektywa Unijna (2006) ma ograniczony zasięg sektorowy i pozbawiona została kluczowej zasady kraju pochodzenia. Dlaczego tak się stało i jakie są tego konsekwencje zostanie wyjaśnione za pośrednictwem analizy struktury handlu i symulacji pokazujących konsekwencje liberalizacji wymiany dla Polski i innych krajów europejskich. Pokazane zostaną również konsekwencje potencjalnej liberalizacji handlu usługami w ramach Rundy Doha WTO.
Na zakończenie zostaną przedstawione studia sektorowej liberalizacji usługowej w krajach UE. Zostanie ukazana specyfika sektora telekomunikacyjnego oraz sektora transportu lotniczego, kolejowego i drogowego. Pozwoli to zrozumieć trudności w horyzontalnej liberalizacji usług oraz problemy związane z kwantyfikacją barier i szacowaniem skutków liberalizacji w sektorach sieciowych

Szczegółowy plan wykładu z Usług w Handlu Międzynarodowym (UHM) przedstawia się następująco (w nawiasach podano odwołania do literatury, która jest w pełni podana w dalszej części sylabusa):

1. Pojęcia wstępne: Definicja usług; definicja przyjęta w GATS, cztery sposoby świadczenia usług; znaczenie usług w gospodarce i w handlu międzynarodowym, problemy związek z dostępnością danych statystycznych dotyczących usług (BOP FATS i inne)
Lit. Kruszka (2009), Roz. 1, A. Kuźnar, Roz.1

2. Handel usługami: Handel w gospodarce światowej i Unii Europejskiej: struktura geograficzna i według rodzajów usług; rola i pozycja Polski w handlu międzynarodowym (analiza ujawnionych przewag komparatywnych Polski (RCA) w stosunku do innych krajów UE)
Lit.: Kruszka (2009). Roz. 3
Hagemejer, Michałek J. Michałek J., (2010).

3. Poszukiwanie teorii handlu usługami
Brak odrębnej teorii handlu usługami, handel usługami w świetle modelu neoklasycznego, zastosowanie modelu grawitacyjnego do handlu usługami, odmienność rodzajów usług w zależności od sposobu ich świadczenia
Lit. Szymaniak (red.), 2007, Roz. J. Misala, s. 13-33.

4. Outsourcing
Fragmentaryzacja produkcji: motywy ekonomiczne, Przyczyny i formy outsourcingu, powiązanie outsourcingu ze świadczeniem usług i bezpośrednimi inwestycjami zagranicznymi. Przykłady outsourcing w różnych sektorach usługowych
Lit. Szymaniak (red.), 2007, Roz. K. Rybiński, s. 169-189

5. Porozumienie światowe GATS (Układ w Sprawie Handlu Usługami): struktura GATS, zakres porozumienia, podstawowe zasady: niedyskryminacja, przejrzystość, i wyjątki (integracja …)
Lit.: Guide to GATS. An Overview of Issues for Further Liberalization of Trade in Services, WTO Secretariat, 2001.

6. Zobowiązania podejmowane w ramach GATS:
Przykłady unijnej listy koncesyjnej, przebieg negocjacji GATS w rundzie Urugwajskiej WTO, trudności negocjacyjne w Rundzie Doha
Lit.: Egger Peter, Lanz Rainer. The Determinants of GATS Commitment Coverage. GTAP Tenth Annual Conference, 2007
GATS offer of the EU: Doc.: S/SECRET/8 (11 June 2004) Notification from The European Communities and Its Member States Pursuant To Article V of the GATS.

7. Bariery w handlu usługami: Analiza Copenhagen Economics oraz ENERPI:
Rodzaje barier w handlu usługami w dostępie do rynku, w organizacji rynku, w dyskryminacji zagranicznych dostawców, próby agregacji (częstotliwości wystepowania istniejących barier).
Lit.: De Bruin R., Kox H., Lejour A. ENERPI (2006), The Trade-Induced Effects of the Services Directive and the Country-of-Origin Principle, European Network of Economic Policy Research Institutes Working Paper No. 44/April 2006.
Copenhagen Economics (2005), Economic Assessment of the Barriers to the International Market for Services, Final report, Copenhagen.

8. Podejścia do kwantyfikacji barier w handlu usługami: analiza B. Hoekman oparta o zobowiązania podejmowane w ramach GATS, sposób kwantyfikacji barier, ekwiwalenty taryfowe Hoekman i znacznie poziomów wzorcowych.
Lit.: Hoekman, B. (1995) Assessing the General Agreement on Trade in Services, chapter in: Martin, W. and Winters, L. A. (eds), The Uruguay Round and the Developing Economies, World Bank Discussion Paper 307, Washington DC, pp. 327–364.

9. Podejścia do kwantyfikacji barier c.d. Analiza częstotliwość występowania barier, przeliczanie na ekwiwalenty taryfowe, analiza Copenhagen Economics Australoian Productivity Commission, estymacja na podstawie równania grawitacyjnego;
Lit.: Copenhagen Economics (2005), Economic Assessment of the Barriers to the International Market for Services, Final report, Copenhagen.
McGuire, Greg (2000) "Measuring and Modelling Restrictions on Trade in Services," notes submitted by the Australian Productivity Commission to the OECD.
Park, S. (2002) “Measuring Tariff Equivalents in Cross-Border Trade in Services”, Korea Institute for International Economic Policy Working Paper 02-15.
Walsh, K. (2006) “Trade in Services: Does Gravity Hold? Gravity Model Approach to Estimating Barriers to Services Trade’, Institute for International Integration Studies, Trinity College Dublin, Discussion paper no. 183.

10. Dyrektywa usługowa UE: horyzontalna propozycja Bolkesteina z 2004 roku i trudne negocjacje; Zakres sektorowy, Główne zasady ,Dyrektywa usługowa z 2006 roku: jej zakres i odstępstwa od zasad;
Lit. De Bruin R., Kox H., Lejour A. ENERPI (2006), The Trade-Induced Effects of the Services Directive and the Country-of-Origin Principle, European Network of Economic Policy Research Institutes Working Paper No. 44/April 2006.
Services Directive (2006): Directive 2006/123/EC of the European Parliament and of the Council of 12 December 2006 on services in the internal market [Official Journal L 376 of 27 December 2006].

11. Liberalizacja rynku usług lotniczych: transport lotniczy w Europie, dyrektywy lotnicze, dopuszczenie do konkurencji przewoźników lotniczych, kwantyfikacja barier w porozumieniach dwustronnych, skutki liberalizacji sektorowej dla liczby przewozów.
Lit.: Piermartini, R. and Rousová, L. (2008) “Liberalization of Air Transport Services and Passenger Traffic”, ETSG Annual Conference 2008, Warsaw.
Szymajda Izabella. Konkurencja w transporcie lotniczym. Prawo europejskie i problemy dostosowania prawa polskiego. Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego. Wydawnictwo Liber. Warszawa 2002.

12. Liberalizacja usług telekomunikacyjnych w Europie
Analiza APC, Dyrektywy telekomunikacyjne, regulacja krajowe, konkurencja na rynku polskim, wpływ liberalizacji na ceny usług telekomunikacyjnych
Lit.: Jasiński P., Skoczny T. (red.). Telekomunikacja. Warszawa 1997.

13. Liberalizacja usług transportu kolejowego w Europie
Malejące znaczenie transportu kolejowego w przewozie towarów i osób, ograniczenia w dostępie do rynku kolejowego, inicjatywy wspólnotowe, mierniki zakresu liberalizacji w sektorze kolejowym, możliwe skutki liberalizacji usług.
Lit.: IBM Business Consulting Services and C. Kirchner (2007) Rail Liberalisation Index 2007 Market opening: comparison of the rail markets of the Member States of the European Union, Switzerland and Norway
European Commission – DG TREN (2006) Analysis of the contribution of transport policies to the competitiveness of the EU economy and comparison with the United States

14. Liberalizacja usług transportu drogowego w Europie
Wzrost znaczenia transportu drogowego, dyrektywy unijne, konkurencja w sektorze transportu samochodowego. próby oszacowania skutków liberalizacji w oparciu o modele równowagi ogólnej.
Lit.: World Trade Organization Secretariat (2001) “Road Transport Services” in Guide to the GATS: An Overview of Issues for Further Liberalization of Trade in Services, Kluwer Law International, London.
Hagemejer, Michałek J.J.,, Michałek T, (2010), Implications of the Doha Round negotiations in services for Poland.