Handel międzynarodowy 2400-EM2HM

Wykład z Handlu Międzynarodowego ma na celu ukazanie i wyjaśnienie, jak funkcjonuje gospodarka otwarta, powiązana ze światem więzami handlowymi. Ma on wyjaśnić dlaczego liberalizacja handlu międzynarodowego prowadzi do globalizacji gospodarki światowej, jaki przynosi skutki dla firm i krajów zaangażowanych w wymianę, w tym skutki dobrobytowe.
Wykład jest oparty o podstawy mikroekonomiczne i obejmuje zagadnienia związane z teorią handlu międzynarodowego i polityką handlową. Na wstępie omawiany jest tzw. grawitacyjny model handlu wyjaśniający wolumen handlu między krajami. W pierwszej części zajęć prezentowana jest klasyczna, neoklasyczna oraz tzw. nowa teoria handlu I i II generacji (m.in. model Krugmana i Melitza). Wyjaśniane są przyczyny handlu międzynarodowego, czynniki determinujące jego strukturę oraz skutki dobrobytowe wymiany handlowej między krajami. Na zakończenie tej części zajęć omawiane są
kwestie mobilności czynników produkcji, w szczególności inwestycji bezpośrednich i decyzji lokalizacyjnych korporacji wielonarodowych w kontekście globalnych łańcuchów wartości.
Następnie omawiane są skutki funkcjonowania poszczególnych instrumentów polityki handlowej w warunkach doskonałej i niedoskonałej konkurencji. Omawiana jest również tzw. strategiczna polityka handlowa, analizująca skutki interwencji państwowej w warunkach niedoskonałej konkurencji. Na zakończenie tej części omawiane są przyczyny polityczne nieefektywnej polityki protekcjonistycznej. Wyjaśniają je tzw. modele ekonomii politycznej polityki handlowej.

Szczegółowy plan wykładu:
1. Gospodarka światowa i model grawitacyjny handlu
Pojęcie i przyczyny powstania gospodarki światowej, struktura współczesnej gospodarki światowej, model grawitacyjny handlu międzynarodowego i jego empiryczne weryfikacje.
2. Model Ricardo
Założenia modelu, prezentacja geometryczna, zapis algebraiczny z dwoma dobrami (wersja Krugmana), poziom terms of trade, przewaga względna i bezwzględna model z wieloma dobrami, rola względnych płac.
3. Model Heckschera-Ohlina (H-O) z niemobilnymi czynnikami produkcji
Factor specific model (trzy czynniki), założenia, zapis algebraiczny, produktywność czynników i ich wynagrodzenia, twierdzenie Haberlera, handel a korzyści z wymiany.
4. Neoklasyczny model H-O (2x2x2) z funkcją produkcji Leontiefa
Założenia modelu 2x2x2; zasobów czynników (twierdzenie Rybczynskiego), diagram Lernera, Tw. Stolper-Samuelsona, zapis Jones’a modelu H-O, twierdzenie o wyrównywaniu cen czynników produkcji,
5. Neoklasyczny model H-O (2x2x2) z substytucją czynników produkcji
Założenia modelu 2x2x2; zasobów czynników (twierdzenie Rybczynskiego), diagram Lernera, Tw. Stolper-Samuelsona, zapis Jones’a modelu H-O, twierdzenie o wyrównywaniu cen czynników produkcji,
6. Testowanie modelu H-O i próby wyjaśnienia paradoksu Leontiefa
Wersja Vaneka teorii H-O, Paradoks Leontiefa i późniejsze testy teorii neoklasycznej (Bowena Leamera, Sveikaskasa),
7. Handel wewnątrz-gałęziowy: modele niedoskonałej konkurencji: zróżnicowanie produktów i korzyści skali
Prace Grubela i Lloyda, teoria nakładających się popytów (Linder), teorie neo-technologiczne.
funkcja popytu Dixit-Stiglitza (love for variety), korzyści skali, doskonała konkurencja monopolistyczna (model Chamberlina)
8. Handel wewnątrz-gałęziowy: nowa teoria handlu I i II generacji
Model Krugmana (podręcznikowy i oryginalny), Model Melitza jako rozwinięcie modelu Krugmana w przypadku zróżnicowanych firm pod względem produktywności
9. Inne teorie handlu i badania empiryczne struktury handlu wewnątrz-gałęziowego
Model Brandera-Krugmana: wzajemny dumping jako źródło handlu wewnątrz-gałęziowego, model Falveya-Kierzkowskiego wertykalnego handlu wewnątrzgałęziowego. Badania empiryczne handlu wewnątrz-gałęziowego horyzontalnego i wertykalnego, badania dotyczące handlu Polski
10. Międzynarodowe przepływy czynników produkcji
Korporacje wielonarodowe, bezpośrednie inwestycje zagraniczne, eklektyczna rama koncepcyjna Dunninga (OLI), horyzontalne i wertykalne bezpośrednie inwestycje zagraniczne w gospodarkach rozwiniętych i rozwijających się, międzynarodowa fragmentacja produkcji, międzynarodowa migracja pracowników, korzyści z bezpośrednich inwestycji zagranicznych oraz przepływy siły roboczej. Kompromis między bliskością a koncentracją.
11. Polityka handlowa w ramach wolnej konkurencji: cła
Cło w kraju dużym i małym, analiza w ramach równowagi cząstkowej i ogólnej, wpływ ceł na terms of trade, efektywna protekcja celna, optymalna taryfa celna, protekcjonizm wychowawczy, polityka handlowa przy występowaniu niedoskonałości rynkowych.
12. Polityka handlowa: bariery pozataryfowe (ograniczenia ilościowe, VER-y),
ograniczenia ilościowe, ekwiwalentność ograniczeń ilościowych i ceł, ograniczenia ilościowe w warunkach monopolizacji rynku, wpływ sposobu dystrybucji licencji na poziom dobrobytu, „dobrowolne” ograniczenia ilościowe (VER), cła a subwencje produkcyjne,
13. Polityka handlowa w warunkach niedoskonałej konkurencji (subsydia i dumping)
Subwencje eksportowe, specyfika subwencji stosowanych w handlu rolnym, cła wyrównawcze, dumping przy monopolizacji rynku krajowego, cła anty-dumpingowe, model Krugmana ograniczania importu jako promocji eksportu
14. Strategiczna polityka handlowa
Polityka przemysłowa w krajach przemysłowych: Protekcjonizm jako forma strategicznej (proeksportowej) polityki handlowej służącej przechwytywaniu zysków i uzyskaniu korzyści sali produkcji (rola badań i rozwoju), model Brander-Sencer analiza ogólna polityki w warunkach oligopolu (analiza Eatona-Grossmana),
15. Ekonomia polityczna polityki handlowej, pojęcia wstępne
Analiza sektora dystrybucji dóbr przy ograniczeniach importu, zjawisko rent-seeking: model A. Kruger, odmienne podejścia do modelowania ekonomii politycznej: funkcja wsparcia politycznego, kontrybucje polityczne (Brock-Magee-Young), podejście średniego wyborcy, kontrybucje polityczne,
model neoklasyczny Findlay'a-Wellisza: funkcja tworzenia taryf, funkcja wsparcia politycznego.
Szacunkowy nakład pracy studenta: 3ECTS x 25h = 75h
(K) - godziny kontaktowe (S) - godziny pracy samodzielnej
wykład (zajęcia): 30h (K) 0h (S)
ćwiczenia (zajęcia): 30h (K) 0h (S)
egzamin: 2h (K) 0h (S)
konsultacje: 0h (K) 0h (S)
przygotowanie do ćwiczeń: 7,5h (K) 0h (S)
przygotowanie do wykładów: 0h (K) 0h (S)
przygotowanie do kolokwium: 2,5h (K) 0h (S)
przygotowanie do egzaminu: 3h (K) 0h (S)
…: 0h (K) 0h (S)
Razem: 75h (K) + 0h (S) = 75h