Wychowanie w rodzinie na przełomie XIX i XX wieku 2300-WwR
Polityka szkolna państw zaborczych od lat 60. XIX wieku: germanizacja szkoły w zaborze pruskim, rusyfikacja - w rosyjskim; językowe unarodowienie szkół w Galicji (zabór austriacki); cel szkoły: wychowanie lojalnych poddanych cesarstwa. Funkcja wychowawcza rodziny wobec polityki edukacyjnej państw zaborczych: wychowanie i nauczanie domowe jako obrona przed wynarodowieniem młodzieży.
Programy wychowawcze rodziny szlacheckiej, mieszczańskiej, inteligenckiej, robotniczej, chłopskiej. Warstwa inteligencka a potrzeby edukacyjne dzieci z warstwy chłopskiej, robotniczej i ze środowisk „zagrożonych” w miastach. Droga synów chłopskich do studiów uniwersyteckich oraz do kariery w zawodach inteligenckich.
Rodzina a szkoła: szkoły publiczne; szkoły prywatne; tajne nauczanie (zabór pruski i Królestwo Polskie). Szkoła galicyjska a kształtowanie postawy lojalności wobec Cesarstwa Austro-Węgierskiego. Wspieranie tajnego nauczania (w języku polskim oraz wiedzy o kraju ojczystym), w żeńskich i męskich szkołach prywatnych a także w domach w byłym Królestwie Polskim. Znaczenie wychowania domowego, czasopism oraz Kościoła dla podtrzymania świadomości narodowej Polaków pod panowaniem niemieckim (w zaborze pruskim).
Rodzina jako czynnik wspierający inicjatywy edukacyjne młodego pokolenia: tajne Wyższe Kursy Naukowe dla Kobiet („Uniwersytet Latający”) w Warszawie - udostępnianie mieszkań dla potrzeb „UL”. Otwarcie wykładów „Uniwersytetu Latającego” dla młodzieży męskiej, studentów Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego i Instytutu Politechnicznego. Wykładowcy „Uniwersytetu Latającego” (Jan Władysław Dawid, Stanisław Karpowicz, Ludwik Krzywicki i inni). Wyższe Kursy Naukowe dla Kobiet (Kursy Baranieckiego) w Krakowie przy Uniwersytecie Jagiellońskim. Polki na Wyższych Kursach Naukowych dla Kobiet przy Uniwersytecie Petersburskim (np. Maria Weryho - Radziwiłłowiczowa).
Możliwości kształcenia uniwersyteckiego kobiet w Galicji (polskie Uniwersytety: Jagielloński w Krakowie i Lwowski). Studia kobiet z różnych stron ziem polskich na obydwu uniwersytetach. Wyjazdy na studia w uniwersytetach zachodnio-europejskich (np. Maria Skłodowska Curie, Józefa Joteyko).
Stosunek rodziców do strajku szkolnego w 1905 r. w byłym Królestwie Polskim; wspieranie rozwoju szkoły polskiej. Rozwój czasopism pedagogicznych i „pedagogizacja” czasopism kierowanych do kobiet.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
WIEDZA
-zna tradycje narodzin nurtów i systemów pedagogicznych oraz subdyscyplin
-zna terminologię pedagogiczną i jej źródła
-zna miejsce pedagogiki w systemie nauk społeczno-humanistycznych
-zna wybrane koncepcje pedagogiczne
-zna różne struktury społeczne i ich związek z edukacją i wychowaniem
-zna sposoby i procesy rozwoju środków komunikacji społecznej (rękopis, druk, prasa, fotografia)
-zna podstawowe teorie wychowania i uczenia się i ich procesy rozwojowe
UMIEJĘTNOŚCI
-potrafi krytycznie analizować przekazy źródłowe właściwe w pracy pedagoga (teoretyczne traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy).
-potrafi samodzielnie poszukiwać wiedzy wykorzystując do tego odpowiednie źródła
- potrafi konstuować spójne wypowiedzi na tematy historyczno-pedagogiczne używając języka specjalistycznego.
-potrafi wykorzystać różne techniki komunikacyjne.
- potrafi uczestniczyć w dyskusji, podbudowując wypowiedź poglądami różnych autorów pedagogicznych.
-potrafi pracować w zespole.
KOMPETENCJE SPOŁECZNE
-ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego społeczności lokalnej i globalnej
-dokonuje samooceny własnych kompetencji
-ma świadomość znaczenia nauk pedagogicznych i ich zastosowania w działaniach społecznych i zawodowych
-ma reflekcje na temat etyki zawodowej
Kryteria oceniania
Obecność na wykładach;
Esej na podstawie wybranej literatury.
Literatura
Opracowania:
B. Baranowski, Życie codzienne wsi między Wartą a Pilicą w XIX w., 1969;
T. Epstein, Edukacja dzieci i młodzieży w polskich rodzinach ziemiańskich na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w II połowie XIX wieku, 1998;
K. Dormus, Problematyka wychowawczo-oświatowa w prasie kobiecej Zaboru Austriackiego w latach 1826-1918, 2006;
K. Jakubiak (red.), Rodzina jako środowisko wychowawcze w czasach nowożytnych, 1995;
K. Jakubiak, G. Karłowska, M. Nawrot, A. Winiarz (red.), Źródła do dziejów nauczania domowego dzieci polskich w XIX i początku XX wieku, 2006;
K. Jakubiak, A. Winiarz (red.), Wychowanie w rodzinie polskiej od schyłku XVIII do połowy XX wieku. Zbiór studiów, 2000;
K. Jakubiak, A. Winiarz (red.), Nauczanie domowe dzieci polskich od XVIII do XX wieku. Zbiór studiów, 2004
W. Jamrożek, D. Żołądź – Strzelczyk, Rola i miejsce kobiet w edukacji kulturze polskiej, t. 1, 1998; t. 2, 2001;
W. Jamrożek, K. Kabacińska, K. Ratajczak i W. Szulakiewicz, Powiązania rodzinne wśród twórców polskiej teorii i praktyki edukacyjnej, 2007;
A. Żarnowska, Klasa robotnicza Królestwa Polskiego 1870-1914, 1974;
Wybrane teksty źródłowe:
A. Denisiuk, K. Jakubiak (wybór i oprac.), Źródła do dziejów wychowania w rodzinie polskiej w XIX i początkach XX wieku, 2001;
I. Daszyński, Pamiętnik, t. I, 1957;
B. Longchamps de Beriere, Ochrzczony na szablach powstańczych … Wspomnienia (1884-1918), 1983
F. Magryś, Żywot chłopa-działacza. Oprac. S. Inglot z przedmową F. Bujaka, 1932;
J. Stapiński, Pamiętnik, 1958
W. Witos, Moje wspomnienia,1978
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: