Filozofia kultury 2300-S2-MTPEA-FK
Spośród rozmaitych perspektyw analizy fenomenu kultury chronologicznie
pierwszą była perspektywa filozoficzna. Wiele z podstawowych zagadnień
dotyczących kultury było dyskutowanych już na gruncie filozofii greckiej. W
myśli nowożytnej ranga refleksji nad kulturą systematycznie rosła, aż do
wyłonienia się odrębnej dyscypliny filozoficznej – filozofii kultury.
Filozoficzne teorie kultury okazują się pochodną koncepcji
antropologicznych. W świetle teorii człowieka jako bytu „naznaczonego
brakiem” kultura jawi się jako zestaw protez, dzięki którym człowiek
kompensuje biologiczne braki (Protagoras, Herder, Gehlen, Blumenberg).
W świetle odmiennej antropologii, postrzegającej człowieka jako byt
"doposażony", kultura jawi się jako zbiór form twórczego odnoszenia się
człowieka do świata: poprzez język, mit, sztukę, religię, historię, naukę,
technikę i prawo, etc (Cassirer).
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
W: Student uczestniczący w konwersatorium rozumie zależność między
koncepcjami antropologicznymi a teoriami kultury: między koncepcją
"ubogiego" człowieczeństwa i koncepcją kultury jako rekompensaty
braków biologicznych oraz koncepcją "bogatego" człowieczeństwa i
koncepcją kultury jako działalności symbolicznej.
U: Potrafi scharakteryzować podstawowe formy ekspresji symbolicznej,
takie jak język, mit, sztuka i religia. Zna i potrafi analizować klasyczne
teksty z dziedziny filozofii kultury.
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia jest obecność na zajęciach (dopuszczalne dwie nieobecności) oraz aktywność, ew. wygłoszenie referatu.
Praktyki zawodowe
-
Literatura
(Wybór)
1. Friedrich Nietzsche, Narodziny tragedii z ducha muzyki, tłum. B. Baran, Warszawa 2009.
2. Georg Simmel, O istocie kultury; O filozofii kultury. Pojęcie i tragedia kultury; Kryzys kultury, w: Filozofia kultury. Wybór esejów, tłum. W. Kunicki, Kraków 2014.
3. Sigmund Freud, Kultura jako źródło cierpień (Dyskomfort w kulturze) , tłum. J. Prokopiuk, Warszawa 2013.
4. Paul Ricoeur, O interpretacji. Esej o Freudzie, tłum. M. Falski, Warszawa 2023, Ks. I: Umiejscowienie Freuda.
5. Husserl, Kryzys europejskiego człowieczeństwa a filozofia, tłum. J. Sidorek, Warszawa 1993.
6. Ernst Cassirer, Esej o człowieku, tłum. A. Staniewska, Warszawa 1977, r. I-III.
7. Martin Heidegger, Czas światoobrazu, w: Drogi lasu, tłum. różni, Warszawa 1997.
8. Dyskusja Ernsta Cassirera i Martina Heideggera w Davos, w: Heidegger, Kant a problem metafizyki, tłum. B. Baran, Warszawa 2012.
9. Max Horkheimer, Theodor Adorno, Przemysł kulturalny. Oświecenie jako masowe oszustwo, w: Dialektyka Oświecenia, tłum. M. Łukasiewicz, Warszawa 1994, s.
10. Walter Benjamin, Paryż, stolica XIX wieku, tłum I. Kania, [w:] W. Benjamin, Pasaże, Kraków 2006, s. 33-61.
11. Jacob Taubes, Od kultu do kultury, w: Eseje mesjańskie, tłum. różni, Warszawa 2013.
12. René Girard, Sacrum i przemoc, tłum. M. i J. Plecińscy, Kraków 2019, r. VI i VII.
13. René Girard, Kozioł ofiarny, tłum. M. Goszczyńska, Łódź 1987, r. 3. Czym jest mit? i 4. Przemoc i magia.
14. Platon, Protagoras, szczególnie fragment o Prometeuszu (320d- 322d), tłum. L. Regner, Warszawa 1995.
15. Hans-Georg Gadamer, Prometeusz i tragedia kultury, w: Rozum, słowo, dzieje, tłum. M. Łukasiewicz, K. Michalski, Warszawa 2000.
16. Hans Blumenberg, Wtargnięcie nazwy w bezimienny chaos, [w:] Praca nad mitem, Warszawa 2009, s. 32-56.
17. Arendt, O kryzysie w kulturze, w: Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, tłum. M. Godyń, Warszawa 2011.
18. Roland Barthes, Mitologie, tłum. A. Dziadek, Warszawa 2008: wybrane eseje cz. 1 (np. Świat wolnoamerykański, Niema i ślepa krytyka, Reklama i głębia) oraz cz. 2. Mit dzisiaj.
19. Leszek Kołakowski, Mit w kulturze analgetyków, [w:] Obecność mitu, Warszawa 2003, s. 86-110.
Literatura dodatkowa:
1. G. Vico, Nauka nowa, tłum. J. Jakubowicz, Warszawa 1966, s.154-245.
2. J. Frazer, Złota gałąź, tłum. H. Krzeczkowski, Warszawa 1962, s. 451-458.
3. G. Simmel, Filozofia pieniądza, tłum. A. Przyłębski, Warszawa 2012.
4. A. Warburg, Obrazy z terytorium Indian Pueblo w Ameryce Północnej, tłum. P. Sosnowska, Konteksty. Polska Sztuka Ludowa 2-3 (293-294) 2011, s. 41-54.
5. S. Freud, Totem i tabu, tłum. J. Prokopiuk, M. Poręba, R. Reszke, Warszawa 1993. 6. 1996, roz. 15.
7. M. Mauss, Szkic o darze. Forma i podstawa wymiany w społeczeństwa archaicznych, przeł. K. Pomian, [w:] tenże, Socjologia i antropologia, Warszawa 1973, s. 211-415.
8. R. Konersmann, Filozofia kultury. Wprowadzenie, tłum. K. Krzemieniowa, Warszawa 2009.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: