Autyzm w kulturze. Perspektywa filozoficzna 2300-OG-Fil-AKF
Zajęcia są próbą potraktowania autyzmu z trzech zewnętrznych perspektyw: historycznej, która organizuje kolejność poszczególnych zajęć, oraz kulturoznawczej i filozoficznej. Przyjrzenie się zjawisku autyzmu, sposobowi, w jaki się jawił i jawi w odbiorze społecznym, wyzwala pytania nie tylko natury socjologicznej, ale również może być inspiracją dla pytań filozoficznych: o to, jak rozumieć człowieczeństwo, czym jest język, jakie są ludzkie cele moralne i poznawcze. W świetle autyzmu można je postawić z większą ostrością i dojść do nieoczekiwanych wniosków. Zarówno wspomniane pytania, jak i próby odpowiedzi formułowane są na zajęciach w oparciu o różne teksty kultury, na ogół wprost związane z autyzmem.
Tematyka poszczególnych zajęć:
1) Zajęcia wstępne: współczesne definicje; konwencjonalna historia „odkrycia” autyzmu i kilka kontrowersji z nią związanych.
2) Dramatyczne dziedzictwo i możliwa dramatyczna przyszłość autyzmu.
3) Autyzm dawniej – przykłady możliwej prehistorii autyzmu, hipoteza 1: szaleńcy, w tym szaleńcy Boży.
4) Autyzm dawniej – przykłady możliwej prehistorii autyzmu, hipoteza 2: geniusze - ludzkości.
5) Warszat: jak wyglądał tegoroczny Dzień Autyzmu?
6) Od Kannera i Aspergera do lat 60-70tych XX w. – epoka gromadzenia wiedzy i narastania nieporozumień.
7) Lata 70-90 XX w. – kształtowanie społecznego obrazu autyzmu.
8) Autyzm i kultura popularna – współczesne stereotypy: zagrożenia i szanse.
9) Autyzm i kultura popularna: opowieści kształtujące autyków i przez autyków
10) Autycy niewerbalni – filozofia niewerbalności.
11) Różne odcienie zespołu Aspergera.
12) Zajęcia podsumowujące: jakie wyzwania filozoficzne niesie autyzm?
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
– Student prezentuje historyczne i współczesne nazewnictwo związane ze spektrum autystycznym;
– wymienia najważniejsze cechy, według których współcześnie diagnozuje się autyzm; opisuje najczęściej spotykane trudności, ale i mocne strony autyków;
– wymienia najważniejsze punkty w dziejach autyzmu i historycznej refleksji nad autyzmem;
– charakteryzuje współczesne postawy względem autyzmu;
– wymienia teksty kultury, w których prezentowany jest autyzm, i opisuje wybrane.
Umiejętności:
– Student rekonstruuje faktograficzną zawartość analizowanych źródeł i opracowań, w podstawowym zakresie przeprowadza krytykę owych źródeł;
– rekonstruuje argumentacyjną zawartość analizowanych źródeł i opracowań, wyodrębnia kluczowe pojęcia i związki pomiędzy nimi;
– formułuje własne pytania i wnioski w oparciu o analizowane źródła i opracowania.
Kompetencje społeczne:
– Student prowadzi dyskusję w sposób kulturalny i rzeczowy;
– wskazuje na znaczenie zgłębianych zagadnień w różnych obszarach życia społecznego;
– pogłębia postawę zrozumienia względem osób z autyzmem; docenia wkład autyków w życie społeczne;
– w miarę możliwości podejmuje filozoficzną refleksję o społeczeństwie, w którym żyje i o podzielanych przez nie wartościach.
Kryteria oceniania
– obecność (możliwe 3 nieobecności bez podawania przyczyny)
– przygotowanie do zajęć i aktywny w nich udział
– praca zaliczeniowa: recenzja jednego z omawianych na zajęciach dzieł, bądź innego po konsultacji z prowadzącą
Literatura
Omawiane teksty kultury:
a) filmy: Dziecko czeka, reż. J. Cassavetes, 1963; Szpital Przemienienia, reż. E. Żebrowski, 1978; Rain Man, reż B. Levinson, 1988; Kod Merkury, reż. H. Becker, 1998; Temple Grandin, reż. M. Jackson, 2010; Wretches and Jabberers, reż. G. Wurzburg, 2014; Życie animowane, reż. R. R. Williams, 2016; Normalny autystyczny film, reż. M. Janek, 2016.
b) Żywot brata Jałowca w: Kwiatki św. Franciszka, przeł. L. Staff, wyd. dowolne; Dlaczego podskakuję, przeł. D. Cieśla-Szymańska, Warszawa 2015; L. Wittgenstein, Dociekania filozoficzne, przeł. B. Wolniewicz, wyd. dowolne; R. Monk, Ludwig Wittgenstein: Powinność geniusza, przeł. A. Lipszyc, Ł. Sommer, Warszawa 2003
Wybrane opracowania: U. Frith, Autyzm. Wyjaśnienie tajemnicy, przeł. M. Hernik, G. Krajewski, Gdańsk 2008; J. Donvan, C. Zucker, Według innego klucza. Opowieść o autyzmie, przeł. A. Homańczyk, Kraków 2017; S. Silberman, Neuroplemiona. Dziedzictwo autyzmu i przyszłość różnorodności, przeł. B. Kotarski, Białystok 2017; Ogólnopolski Spis Autyzmu. Sytuacja młodzieży i dorosłych z autyzmem w Polsce, pod. red. M. Płatosa, Warszawa 2016; M. Płatos, Autyzm odcieleśniony. Historia społecznego konstruowania autyzmu jako choroby, zaburzenia i niepełnosprawności, „Studia de Cultura” 2018, nr 10 (1), s. 100–112; E. Manning, Etyka tworzącego się języka, przeł. M. Rogowska-Stangret, „Przegląd filozoficzno-literacki” 2017/1/46, zwł. s. 135-136.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: