MS2-Alternatywne metody terapii pedagogicznej 2300-NZ2-MS2-PWT-AM
Obszary tematyczne zajęć dotyczące profilaktyki i terapii muzycznej:
Muzyka – sztuka wielowymiarowa - w profilaktyce i terapii. Kiedy i w jakiej sytuacji słuchanie muzyki na wymiar terapeutyczny? Wpływ muzyki na procesy neurofizjologiczne, układ wegetatywny, emocje, proces myślenia i psychomotorykę człowieka. Muzykoterapia percepcyjna (np. zadaniowe, kierunkowane słuchanie muzyki) i aktywna (np. choreoterapia, ćwiczenia muzyczno-ruchowe, improwizacja na instrumentach perkusyjnych) - jako pośrednik w nawiązywaniu kontaktu ze swoim "ja" i kontaktów interpersonalnych. Muzykoprofilaktyka i muzykoterapia dla dzieci: profilaktyczne i terapeutyczne możliwości muzyki oraz działań muzycznych we wspomaganiu dzieci z zaburzeniami rozwojowymi. Kto może prowadzić zajęcia z muzykoterapii: czy każdy muzyk jest muzykoterapeutą? Kiedy nauczyciel – terapeuta może włączać elementy muzykoprofilaktyki do swoich zajęć z dziećmi?
I. Rola i funkcje muzyki w poszczególnych fazach życia i różnych obszarach rozwoju i funkcjonowania człowieka - w tym - specyfika oddziaływania jej struktur: akustycznej, semantycznej i estetycznej. Różnice między estetycznym a terapeutycznym ujmowaniem muzyki: kiedy słuchanie muzyki jest przeżyciem estetycznym a kiedy - i w jakim zakresie - narzędziem samopoznania i terapii.
II. Formy, metody i techniki muzykoterapii w medycynie i w edukacji. Wybrane techniki muzykoterapii aktywnej i percepcyjnej, jako środki ułatwiające kontakty interpersonalne w różnych sytuacjach życiowych - w tym- w sytuacjach dydaktycznych i terapii pedagogicznej.
1. Muzyka - metafora emocji, izomorfizm emocji muzyki i emocji człowieka. Rozpoznanie, nazwanie i komunikowanie emocji powstałych pod wpływem słuchania specjalnie dobranej muzyki jak również uczestniczenia w zadaniach choreoterapii psychologicznej, orientacja w osobistych strategiach zachowań w sytuacjach trudnych - praca nad samoświadomością i samokontrolą emocjonalną. Rundka terapeutyczna, reakcje terapeuty na wypowiedzi uczestników zajęć: czy podczas zajęć z elementami muzykoterapii można stosować parafrazowanie i odzwierciedlanie? Czym jest słuchanie refleksyjne wypowiedzi innych osób?
2. Techniki muzykoterapii odreagowująco - wyobrażeniowe oraz aktywizujące emocjonalnie: improwizacje ruchowe, ruchowo-brzmieniowe (gestodźwięki), instrumentalne (na instrumentach Orffa) odzwierciedlające m.in. różne uczucia, emocje, nastroje.
3. Poczucie ciała: świadomość oddechu, odkrywanie możliwości ruchowo-brzmieniowych ciała, wyczuwanie stanu napięcia i odprężenia mięśni, odczytywanie napięć i odprężeń ciała, jako informacji o przeżywanych emocjach.
4. Stres mobilizujący a stres szkodliwy. Techniki radzenia sobie ze stresem - w tym - różne techniki relaksacji z odpowiednio dobraną muzyką, jako sposoby poprawy nastroju, zdrowia i funkcjonowania człowieka. Mobilna Rekreacja Muzyczna (MRM) - technika aktywnego relaksu wg dr Macieja Kieryła.
5. Zabawy ruchowo-muzyczne i tańce w muzykoterapii, jako specyficzne sposoby przeżywania czasu i przestrzeni, nawiązywania i podtrzymywania kontaktów interpersonalnych oraz powstawania i odczuwania więzi z grupą. Czy zabawy rytmiczne i logorytmiczne są tożsame?
III. Muzykoprofilaktyka i muzykoterapia dziecięca.
1. Rodzaje aktywności muzycznych i techniki pracy muzykoterapeutycznej z dziećmi. Dobór ilustracji dźwiękowych, muzyki, ćwiczeń ruchowo-muzycznych, piosenek do potrzeb i możliwości emocjonalnych oraz percepcyjnych dzieci z niektórymi zaburzeniami rozwojowymi (dzieci z dysleksją, ADHD, ADD, autyzmem). Studium przypadku dziecka z zaburzeniem autystycznym – film obrazujący metodę muzykoterapii kreacyjnej wg P. Nordoffa i C. Robbinsa.
2. Słuchowe i wzrokowe sygnały porozumienia awerbalnego (gesty, umowne znaki, obrazki), cechy dźwięków i elementy muzyki, jako specyficzne środki komunikacji interpersonalnej. Dialogi instrumentalne (na łatwych instrumentach perkusyjnych) uczące poprawnej komunikacji interpersonalnej, uczenie strategii zachowań pożądanych społecznie.
3. Rola i funkcje rekwizytów w terapii dzieci. Rekwizyt wykonany przez dziecko lub / i /terapeutę, jako współtwórca wypowiedzi bądź zachowania dziecka oraz czynnik uprzyjemniający terapię.
4.Wchodzenie w bezpieczny kontakt interpersonalny za pośrednictwem rekwizytu, "zabawy w naśladowanie"(improwizacje ruchowe do muzyki), jako początek budowania empatycznych kontaktów wśród dzieci. Poczucie sprawstwa i odpowiedzialności kształcone w " zabawach w naśladowanie"
i "w dyrygenta" – formułowanie poleceń nadających sprawstwo i uczących za nie odpowiedzialności
5. Repertuar muzyczny, kryteria jego doboru oraz sposoby wykorzystywania w terapii pedagogicznej i na zajęciach korekcyjno-kompensacyjnych. Różnice między dydaktycznym a terapeutycznym stosowaniem materiału muzycznego.
6. Planowanie i struktura zajęć uwzględniających elementy muzykoterapii. Przykład sposobu konstruowania kontraktu zajęć w dialogu z grupą terapeutyczną, określającego wyraziste, społecznie akceptowalne granice zachowań. Prezentacje przykładowych scenariuszy zajęć z elementami muzykoterapii.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza
Student zna:
- podstawowe pojęcia dotyczące poznanych rodzajów terapii alternatywnych – w tym – najobszerniej muzykoprofilaktyki i muzykoterapii
- wartość stosowania różnorodnych form, metod i technik w pracy terapeutycznej z dziećmi
- zasady konstruowania kontraktu z grupą terapeutyczną
- sposoby prowadzenie dialogu w diadzie terapeutycznej na zajęciach z dziećmi
- różnice między dydaktycznym a terapeutycznym ujmowaniem muzyki
- kryteria doboru repertuaru muzycznego do wybranych celów profilaktyki i terapii dzieci,
- zalety stosowania muzykoprofilaktyki w podnoszeniu jakości codziennego życia
Umiejętności
Student potrafi:
- odtworzyć układy ruchowe i tańce poznane na zajęciach,
- odtworzyć zabawy ruchowe ze śpiewem poznane na zajęciach,
- rozpoznać i opowiedzieć o emocjach zawartych w słuchanym utworze muzyki instrumentalnej
- swobodnie improwizować ruch do słuchanej muzyki,
- skonstruować niekonwencjonalny instrument perkusyjny
- formułować polecenia nadające sprawstwo i uczące za nie odpowiedzialności
- opiniować zamiast osądzać
Kryteria oceniania
- aktywne uczestnictwo w zajęciach
- zaliczenie nieobecności w formie uzgodnionej z prowadzącym
- zaliczenie pracy pisemnej na wskazany temat związany z muzykoterapią dzieci
Literatura
1.Barker Ph., Metafory w psychoterapii. Teoria i praktyka cz. I Strategiczna terapia krótkoterminowa.
2.Buchalter S.I., Terapia sztuką, praktyczny poradnik
3.Brześkiewicz z. Supersłuchanie. Jak słuchać i być słuchanym?
4.Colona - Kasjan D., Muzykoterapia w edukacji wczesnoszkolnej [w:] Cylulko P., Gładyszewska – Cylulko J. (red.), Muzykoterapia. Tożsamość – transgresja- transdyscyplinarność. Wrocław 2010
5.Galińska E., Muzyka w terapii. Psychologiczne i fizjologiczne mechanizmy jej działania, Warszawa 2006
6.Klimas - Kuchtowa E., Synergiczne oddziaływanie muzyki w psychologicznej relacji pomagania.[w:] Cylulko P., Gładyszewska – Cylulko J. (red.), Muzykoterapia. Tożsamość – transgresja- transdyscyplinarność. Wrocław 2010
7.King G., Umiejętności terapeutyczne nauczyciela, Gdańsk 2003
8.Kudlik A., Czerniawska E., Indywidualne oddziaływanie muzyki na człowieka - wpływ muzyki na nastrój. W: Goryńska E.,Ledzińska M., Zajenkowski M. (red.) Nastrój. Modele, geneza, funkcje. Warszawa 2011
9.Lecourt E., Muzykoterapia, czyli jak wykorzystać siłę dźwięków, Chorzów 2008
10.Szymajda A., Od muzykoterapii do „muzycznego lustra” dziecka, Wrocław 2016
11.Terenc - Pawliczak R., Muzyka dla wszystkich.[w:] Edukacja w przedszkolu, kwiecień 2007
12.Terenc - Pawliczak R., Muzykoterapeutyczne umiejętności nauczycieli edukacji początkowej [w:] Pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna badania, opinie, inspiracje pod red nauk. M. Karwowskiej - Struczyk, D. Sobierańskiej, M. Szpotowicz, Warszawa 2011
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: