Edukacja środowiskowa 2300-N2-EŚ
Wykłady i wiczenia poświęcone będą następującym zagadnieniom:
Środowisko – podstawowe pojęcia, typologia środowisk, różnorodne ujęcia środowiska w naukach społecznych, przyrodniczych, technicznych, w sztuce, relacje człowiek – środowisko; wzajemne oddziaływania; Edukacja środowiskowa i jej zadania – podstawowe pojęcia, poszukiwania, modele. Pojęcie środowiska, perspektywy poznawcze, zróżnicowanie pojęć. Wielość środowisk edukacyjnych; Miejsce jako kategoria w edukacji środowiskowej, znaczenie miejsca, postrzeganie jego roli, „umiejscawianie” psychiczne i emocjonalne zdarzeń, relacji, mobilność społeczno-ekonomiczna, „wykorzenianie”, miejsce i kultura itp. Miasto- wieś, jako środowiska animacji i edukacji środowiskowej. Globalizacja – lokalizm –glokalność, miejsce jako obszar dynamiki społecznej – migracje, ścieranie się kultur; Czas jako kategoria w edukacji środowiskowej, znaczenie czasu, przemiany w środowisku w czasie: czynniki, uwarunkowania, tendencje; Różnorodność metod, koncepcji i celów w edukacji środowiskowej i działaniu środowiskowym/społecznym. Przykłady działań i koncepcji edukacji środowiskowej w Polsce i na świecie. „Mała ojczyzna”, Edukacja regionalna. Pamięć i tożsamość. Zachowanie i zmiana. Edukacja społeczna, uczestnictwo społeczne, socjalizacja. „Projektowanie” w edukacji środowiskowej; Badanie środowiska lokalnego i jego dynamiki; rola badacza, badanie i działanie, badanie zjawisk, badanie zmian, badanie potrzeb i potencjału środowiska;
Przestrzenie zagrożenia rozwoju edukacji lokalnej i wspólnoty lokalnej: bieda, bezrobocie, problemy i potrzeby mieszkańców. Potencjał środowiska lokalnego: siły społeczne, kapitał społeczny, intelektualny, społeczeństwo obywatelskie, demokracja uczestnicząca. Badanie i działanie; Znaczenie jednostki w edukacji środowiskowej i w przemianach środowiska: liderzy, uczestnicy, obserwatorzy, kontrolerzy, konsumenci, nauczyciele, animatorzy, buntownicy i in. Tożsamość i przynależność jednostki. Role pedagoga. Wyzwania przywództwa. Rozumienie pojęcia służby społecznej. Patologie i zagrożenia w relacjach człowiek- środowisko, źródła i skutki; Współczesne wyzwania wobec środowiska lokalnego i edukacji środowiskowej: przemiany globalne, przemiany technologiczne, przemiany społeczne, przemiany ekonomiczne, zagrożenia społeczne, szanse i nadzieje, człowiek we współczesnym środowisku, pytania o przyszłość; Dynamika i zmienność środowiska – przykłady wpływów człowieka; Związki edukacji środowiskowej z animacją społeczno-kulturalną. Odpowiedzialność edukacyjna animatora. Środowisko społecznej animacji i rozwijania partnerstwa, więzi społecznych i wspólnotowych. Nowa instytucjonalizacja.
Cwiczenia:
1. Edukacja środowiskowa jako przedmiot zainteresowania pedagogiki społecznej - w kontekście działania oraz przekształcania środowiska lokalnego. Środowisko lokalne. Główna teza: środowisko społeczne należy przekształcać siłami tkwiącymi w tym środowisku. Założenia i problematyka edukacji środowiskowej w społecznościach lokalnych. Edukacja i animacja środowiskowa.
2. Rola jednostki w edukacji środowiskowej. Lider, animator, obserwator, kontestator, konsument…
3. Potencjał społeczno-kulturowy a zmiana społeczna. Funkcje kapitału społecznego, aktywizacja społeczności lokalnej, rola wolontariatu w budowaniu potencjału środowiska lokalnego. Badania nad aktywizacją i zaangażowaniem społeczeństwa polskiego.
4. Miejsce. Lokalność, regionalizm. Potencjał edukacyjny i kreacyjny miejsca, pedagogika miejsca, edukacja i animacja ze świadomością miejsca. Przykłady działań lokalnych.
5. Przeszłość. Edukacja środowiskowa i pamięć społeczna. Lokalne inicjatywy ochrony dziedzictwa. Miejsca pamięci, pamięć miejsc.
6. Globalizacja, globalna sprawiedliwość a idea społeczeństwa obywatelskiego. Działanie (g)lokalne w globalnym świecie. Edukacja i animacja środowiskowa wobec problemów globalnych.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wykłady:
- student będzie znał podstawowe pojęcia z zakresu edukacji środowiskowej przydatne w pracy animatora środowiskowego;
- znał czynniki wpływające na dobór strategii i metod animacyjnych w środowisku;
- umiał analizowac, badac i oceniac w podstawowym zakresie funkcjonowanie społeczności lokalnych oraz możliwości podejmowania w nich działań;
- rozumiał rolę czasu i miejsca w dokonywaniu zmian społecznych
-potrafił krytycznie analizowac i w praktyce wykorzystywac teorie społeczne: socjologiczne, filozoficzne, psychologiczne, pedagogiczne oraz odmienne interpretacje znaczenia roli środowiska społecznego w życiu człowieka;
- potrafił analizowac i oceniac rezultaty praktyk animacyjnych w środowisku lokalnym
- był świadomy współczesnych przemian i wyzwań w środowiskach lokalnych.
Cwiczenia:
Po ukończeniu kursu student będzie:
- znał podstawowe pojęcia z zakresu edukacji i animacji środowiskowej;
- rozumiał rolę animatora społecznego w środowisku lokalnym i w procesie zmiany, a także zagrożenia związane z działaniem środowiskowym;
- znał i rozumiał rolę potencjału społeczno-kulturowego środowiska lokalnego, umiał go wykorzystać w działaniu animacyjnym;
- dostrzegał i umiał wykorzystać potencjał edukacyjny/kreacyjny miejsca, w którym działa animator społeczny;
- rozumiał rolę pamięci o przeszłości w społeczności lokalnej, jej znaczenie dla teraźniejszości, a także widział – tam, gdzie to potrzebne – możliwość „pracy na pamięci społ.”;
Kryteria oceniania
kolokwium (treści z literatury i problematyki poruszanej podczas ćwiczeń i wykładów), obecność i aktywność podczas zajęć, przeprowadzony projekt działania społeczno-edukacyjnego w środowisku
Literatura
Wykłady:
1. E. Kurantowicz, O uczących się społecznościach, Wrocław 2007
2. B. Jałowiecki, W. Łukowski (red.), Społeczności lokalne. Teraźniejszość i przyszłość, Warszawa 2006
3. B. Skrzypczak, S. Mołda (red).,Ośrodek kultury i aktywności lokalnej. W poszukiwaniu modelu instytucji społecznościowej, Warszawa 2003;
4. W. Theiss, B. Skrzypczak (red.), Edukacja i animacja społeczna w środowisku lokalnym, Warszawa 2006, [art. W. Theiss, Edukacja środowiskowa, s. 12-34, M. Winiarski, Współpraca jako wymiar edukacji środowiskowej, s. 35-54, B. Skrzypczak, Metoda animacji społecznej zasadnicze aspekty praktyki społecznej, s. 71-90]
5. P. Hensler, B. Skrzypczak (red.), Kim jest animator społeczny, Warszawa 2006 [art. W. Theiss, Bojownik – instruktor – profesjonalista, s.74-83, B. Skrzypczak, P. Jordan, Animator społeczny – jego rola w środowisku, s. 84-95;
6. W. Łukowski, Społeczne tworzenie ojczyzn, Studium tożsamości mieszkańców Mazur, Warszawa 2002, s. 73-101;
7. J. Modrzewski, Socjalizacja i uczestnictwo społeczne. Studium socjopedagogiczne, Poznań 2004, s. 62-97 (Typologia społecznego uczestnictwa jednostek; O biograficznym wymiarze procesu socjalizacji);
8. A. Bańka, Społeczna psychologia środowiskowa, Warszawa 2002, s. 116-145, 160-183;
9. M. Mendel (red.), Animacja współpracy środowiskowej na wsi, Toruń 2005 , [art. M. Mendel, Wieś jako obszar animacji współpracy środowiskowej, s.16-29;M. Szczepska-Pustkowska, O „dobrej robocie”, w animacji społecznej na wsi. Post scriptum do projektu: śladami przeszłości…, s.70-98;
10. M. Mendel (red.), Pedagogika miejsc, Wrocław 2006, [art.: M. Mendel, Pedagogika miejsca i animacja na miejsce wrażliwa, 21-37; E. Kurantowicz, Badacz i mała społeczność lokalna. Proces badania jako zmaganie się z granicami, s.75-87; T. Szkudlarek, Parcelacje. Topografie społeczeństwa wiedzy, s.191-208.] ;
11. R. Heifetz, M. Linky, Leadership on the line, Boston Massachusetts 2002, s.9-48 (The challenge).
Ćwiczenia:
W. Theiss, Edukacja środowiskowa - wprowadzenie. W: W. Theiss, B. Skrzypczak [red.], Edukacja i animacja społeczna w środowisku lokalnym, Warszawa 2006.
R. J. Chaskin, P. Brown, S. Venkatesh, A. Vidal, Budowanie potencjału społeczności lokalnej. W: T. Kaźmierczak [red.], Zmiana w społeczności lokalnej, Warszawa 2007.
P. Henzler, B. Skrzypczak, Kim jest animator społeczny?, Warszawa 2006.
M. Mendel, Pedagogika miejsca i animacja na miejsce wrażliwa. W: M. Mendel [red.], Pedagogika miejsca, Wrocław 2006.
A. Męczkowska, Locus educandi. W: M. Mendel [red.], Pedagogika miejsca, Wrocław 2006.
B. Szacka, Pamięć społeczna. Hasło w: Encyklopedia Socjologii, t. III, Warszawa 2003.
R. Traba, Historia – przestrzeń dialogu, Warszawa 2006, rozdz. Tożsamość i pamięć społeczna. Refleksje na przykładzie społeczeństwa polskiego XX wieku.
N. Klein, No Logo, W-wa 2004 (wybrane fragmenty, m. in. rozdz. 14 i Zakończenie).
A. Domosławski, Świat nie na sprzedaż, W-wa 2002, rozdz. Porto Allegre 2002.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: