MS3 - Dzieje trudnego dzieciństwa 2300-MS3-SDR-SD-HD
W literaturze przedmiotu panuje opinia, że to dopiero Jan Jakub Rousseau w swym dziele "Emil, czyli o wychowaniu" (1762) odkrył dzieciństwo: "Nie znamy zupełnie dzieciństwa..." Czy tak rzeczywiście było? Edward Claparede, szwajcarski psycholog i autor książki "Szkoła na miarę [ucznia]", jako myśl przewodnią utworzonego w 1912 r. w Genewie Instytutu im. Jana Jakuba Rousseau użył łacińskiej sentencji: "Discat a puero magister" (Niech nauczyciel uczy się od ucznia). Czego możemy nauczyć się od dzieci, a szerzej - od dzieciństwa, też - od trudnego dzieciństwa, a więc dzieciństwa, które wymaga od nas więcej wysiłku, empatii, sił fizycznych i psychicznych, koncentracji, cierpliwości, wytrwałości? Wielu autorów w ciągu stuleci starało się udzielić bardziej lub mniej odpowiadających nam obecnie odpowiedzi na ten temat. Na konwersatorium analizować będziemy różne rodzaje źródeł historycznych: teksty, filmy, ilustracje, wywiady itd.
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie:
K_W01, K_W02, K_W03, K_W04, K_W06, K_W13
1. specyfikę roli zawodowej nauczyciela wczesnej edukacji, znaczenie planowania rozwoju osobistego i zawodowego (K_W01);
2. historyczne i współczesne stanowiska pedagogiczne wraz z ich rodowodami, przesłankami i następstwami oraz prowokowanymi przez nie dylematami, główne teorie dotyczące przedszkolnej i szkolnej edukacji, a także związane z nimi pojęcia (K_W02);
3. wpływ różnych stylów myślenia filozoficznego (w tym z zakresu etyki i estetyki) na kształtowanie się myśli pedagogicznej oraz na interpretację praktyk kształcenia i wychowania (K_W03);
4. pojęcia metodologii, logikę postępowania w badaniach społecznych i
humanistycznych, zasady projektowania oraz prowadzenia badań
diagnostycznych i ewaluacyjnych, w szczególności dzieci w wieku
przedszkolnym i wczesnoszkolnym (K_W04);
5. istotne dla edukacji teorie socjologii oraz antropologii kulturowej, konsekwencje edukacyjne wynikające ze zróżnicowania środowisk życia dzieci, efektywne sposoby komunikacji społecznej oraz wyrównywania szans edukacyjnych (K_W06);
6. strukturę i funkcje systemu oświaty oraz alternatywnych form edukacji formalnej i pozaformalnej, a także rolę innowacji pedagogicznych w przedszkolu i szkole (K_W13).
Umiejętności: absolwent potrafi:
K_U01, K_U02 , K_U03 , K_U04, K_U05, K_U06, K_U07 , K_U14, K_U16
1. konfrontować historyczne i współczesne stanowiska pedagogiczne,
uwzględniając ich rodowody, przesłanki i konsekwencje (K_U01);
2. refleksyjnie rozważać zagadnienia pedagogiczne w perspektywie wybranych koncepcji filozoficznych (K_U02);
3. poprawnie posługiwać się językiem polskim w mowie, respektując zasady emisji głosu oraz w piśmie, a także językiem obcym przynajmniej na poziomie B2+; dbać o kulturę języka uczestników procesu edukacji (K_U03);
4. analizować własne działania pedagogiczne (dydaktyczne, wychowawcze i
opiekuńcze) i wskazywać obszary wymagające modyfikacji (K_U04);
5. wykorzystać wiedzę metodologiczną do projektowania i prowadzenia badań w paradygmacie ilościowym i jakościowym, z uwzględnieniem norm etycznych oraz napisania raportu badawczego i pracy dyplomowej (K_U05);
6. wykorzystywać teorie socjologiczne i teorie z zakresu antropologii kulturowej do analizy oraz planowania procesów kształcenia i wychowania, ze
szczególnym uwzględnieniem działań dotyczących wyrównywania szans
edukacyjnych dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (K_U06);
7. oceniać z perspektywy metodologicznej jakość wyników badań naukowych
wykorzystywanych do analizowania i planowania działań pedagogicznych z
zakresu wczesnej opieki i edukacji, planować badania diagnostyczne i
ewaluacyjne i współpracować z członkami zespołów badawczych na każdym
etapie projektowania i realizacji badań naukowych (K_U07);
8. rozpoznawać i efektywnie rozwiązywać problemy wychowawcze występujące we wczesnej edukacji współpracując z rodzicami, specjalistami (pedagog, psycholog, lekarz, logopeda) i instytucjami wspomagającymi; udzielać pierwszej pomocy (K_U14);
9. identyfikować i rozbudzać zainteresowania dzieci/uczniów oraz odpowiednio do potrzeb indywidualizować edukację; racjonalnie gospodarować czasem zajęć szkolnych i pozaszkolnych dziecka/ucznia, z zapewnieniem prawa do odpoczynku (K_U16).
Kompetencje społeczne: absolwent jest gotów do:
K_K01, K_K02 , K_K03 , K_K04, K_K07, K_K08, K_K09
1. przyjmowania refleksyjnej postawy wobec swojej działalności zawodowej, samodzielnego i we współpracy z innymi poszerzania swojej wiedzy oraz
doskonalenia umiejętności zawodowych (K_K01);
2. podejmowania dyskusji na tematy pedagogiczne, argumentowania i
uzasadniania swojego zdania z wykorzystaniem wiedzy naukowej (K_K02);
3. systematycznego uczestnictwa w życiu kulturalnym i wykazywania troski o
kulturę języka oraz zachęcania dzieci/uczniów do przyjmowania podobnej,
aktywnej postawy (K_K03);
4. realizacji innowacji pedagogicznych związanych z wyzwaniami społecznymi i cywilizacyjnymi przyszłości, służących rozwojowi uczniów oraz integracji rodziców i środowiska lokalnego z instytucją edukacyjną (K_K04);
5. tworzenia kultury zaufania , przestrzegania norm etycznych i prawnych w
pracy pedagogicznej oraz interweniowania w przypadkach łamania praw
dziecka (K_K07);
6. projektowania i realizowania działań wspierających proces wprowadzania
dzieci/uczniów w świat wartości (K_08);
7. posługiwania się uniwersalnymi zasadami i normami etycznymi w działalności zawodowej, porozumiewania się z osobami z różnych środowisk, dialogowego rozwiązywania konfliktów, kreowania klimatu współpracy i wzajemnego zrozumienia (K_K09).
Kryteria oceniania
Konwersatorium jest elementem modułu. Uzyskanie zaliczenia konwersatorium jest warunkiem dopuszczenia do ustnego egzaminu modułowego na ocenę. Warunkiem zaliczenia jest aktywne uczestnictwo w zajęciach, przygotowanie prezentacji lub eseju. Dwie nieobecności na zajęciach są usprawiedliwione.
Literatura
Philippe Ariès, Historia dzieciństwa: dziecko i rodzina w czasach ancien régime'u, Warszawa 2010.
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Katarzyna Kabacińska-Łuczak, Codzienność dziecięca opisana słowem i obrazem. Życie dziecka na ziemiach polskich od XVI do XVIII wieku, Warszawa 2012.
Dorota Żołądź-Strzelczyk, Dziecko w dawnej Polsce, Poznań 2002.
Bożenna Michalik, Dzieje wychowania i szkolnictwa w Warszawie stanisławowskie, Warszawa 2001.
Nicholas Orme, Medieval Children, New Haven - London 2003.
Marian Surdacki, Dzieci porzucone w Szpitalu Świętego Ducha w Rzymie w XVIII wiek, Lublin 1998.
Marian Surdacki, Opieka społeczna w Polsce do końca XVIII wieku, Lublin 2015.
Maria Kolankiewicz, Schronienie: historia Domu Małych Dzieci ks. Baudouina, Warszawa 1997.
Rodzina i dziecko w zmieniającym się świecie: perspektywa historyczna i pedagogiczna, redakcja naukowaKrzysztof Jakubiak, Romuald Grzybowski, Toruń 2020.
Źródła do dziejów wychowania w rodzinie polskiej w XIX i początkach XX wieku, wybór i oprac. Andrzej Denisiuk, Krzysztof Jakubiak, Bydgoszcz 2001.
Wybrane teksty Janusza Korczaka i Jana Amosa Komeńskiego.
Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, wybór i oprac. Stefan Wołoszyn, t. 1-3/2, Kielce 1995-1998.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: