MHPP - Historia wychowania 2300-MHPP-HW-W

1. Starożytne koncepcje wychowania i metody nauczania początkowego - na podstawie fragm. „Kształcenia mówcy” Marka Fabiusza
Kwintyliana oraz "Żywotów sławnych mężów" Plutarcha - fragm. o żywocie Likurga - wychowanie spartańskie.
2. Metody nauczania i wychowania w średniowieczu: szkoły i uniwersytety; nauczanie początkowe, lektury Autorów/Autorytetów szkolnych
(Schullektüre), scholastyczna metoda nauczania.
3. Blaski i cienie metod nauczania i wychowania w szkole humanistycznej (gymnasium) - poglądy Erazma z Rotterdamu, Tomasz Morusa i
Jana Ludwika Vivesa na szkołę, wychowanie i nauczanie. Początki krytyki metody nauczania szkoły humanistycznej - Michel de
Montaigne.
4. Dydaktyka Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670): poglądowość polisensoryczna czynna, rola języka ojczystego i realiów,
stopniowania trudności, uczenia od szczegółu do ogółu, nauczania ze zrozumieniem.
5. Nowe postulaty dotyczące nauczania Johna Locke’a i Jeana Jacquesa Rousseau: początki literatury dziecięcej, usprawnienia nauczania początkowego, rola poglądowości, eksperymentu, samodzielności, postulat wychowania negatywnego J.J. Rousseau.
6. Klasycy dydaktyki naturalistycznej: Jan Henryk Pestalozzi, Fryderyk Fröbel, Fryderyk Adolf Diesterweg - nawiązanie do J.J. Rousseau i
J.A.Komeńskiego. Praktyczne wskazówki dla nauczycieli - jak nauczać? Profesjonalizacja i początki feminizacji zawodu nauczycielskiego.
7. Dydaktyka klasyczna Jana Fryderyka Herbarta - stopnie formalne, nauczanie wychowujące, rola przedmiotów humanistycznych, pojęcie
cnoty, idei praktycznych; rządu nad dziećmi, nauczania i dyscypliny.
8. Początki ruchu Nowego Wychowania – odrzucenie herbartyzmu; wpływ psychologii i nauk społecznych na pedagogikę / pedologię:
Wilhelm Wundt, Stanley Hall, Maria Montessori; w Polsce - Jan Władysław Dawid i środowisko Uniwersytetu Latającego.
9-12. Postulaty ruchu Nowego Wychowania (New Education) i Pedagogiki Reformy (Reformpädagogik) dotyczące nauczania - hasła
„szkoły aktywnej”, „szkoły na miarę dziecka”, „szkoły pracy”, wychowującej „do życia i przez życie”; główni przedstawiciele i teoretycy: John
Dewey, Eduard Claparède, Maria Montessori, Georg Kerschensteiner, Adolph Ferrière, Celestin Freinet; w Polsce: Henryk Rowid, Janusz
Korczak. Postulaty dotyczące zmian w praktyce nauczania.
13. Między herbartyzmem a postulatami Nowego Wychowania - o praktyce kształcenia zawodowego nauczycieli w Polsce po 1918 roku.
14. Etos nauczyciela-wychowawcy i szkoły w II Rzeczypospolitej. Pozaszkolne formy wychowania i nauczania. Nawiązanie do postulatów
ruchu Nowego Wychowania.
15. Podsumowanie. Zaliczenie.

W cyklu 2023Z:

1. Starożytne koncepcje wychowania (na podstawie „Kształcenia mówcy” Marka Fabiusza Kwintyliana).
2. Wychowanie i szkolnictwo w średniowieczu.
3. Powstanie i rozwój uniwersytetów w średniowieczu.
4. Poglądy Erazma z Rotterdamu, Tomasz Morusa i Jana Ludwika Vivesa na szkołę, wychowanie i nauczania.
5. Krytyka szkoły humanistycznej przez Michała Montaigne'a.
6. Andrzej Frycz Modrzewski i początki polskiej teorii wychowania.
7. Dydaktyka Jana Amosa Komeńskiego.
8. Racjonalizm Johna Locke’a i naturalizm Jana Jakuba Rousseau w dziejach oświaty.
9. Polskie reformy szkolne w okresie oświecenia (XVIII w.): reformy szkół jezuickich, Stanisław Konarski i szkoły pijarskie; Szkoła (Akademia) Rycerska w Warszawie; Komisja Edukacji Narodowej.
10. Polityka oświatowa państw zaborczych na ziemiach polskich w XIX w.
11. Liceum Warszawskie, Gimnazjum Krzemienieckie, Uniwersytet Wileński, Uniwersytet Warszawski.
12. Rozwój polskiej i obcej myśli pedagogicznej w XIX w. (Jan Śniadecki, Stanisław Staszic, Ewaryst Estkowski, Bronisław Trentowski, August Cieszkowski, Jan Henryk Pestalozzi, Fryderyk Adolf Diesterweg, Jan Fryderyk Herbart).
13. Działalność Rady Szkolnej Krajowej w okresie autonomii Galicji (Józef Dietl).
14. Reforma szkolna z 1862 r. (tzw. reforma Aleksandra Wielopolskiego) i jej losy. Rusyfikacja szkolnictwa w Królestwie Polskim po powstaniu styczniowym.
15. Germanizacja szkoły w zaborze pruskim w II poł. XIX w. - Kulturkampf.
16. Nurt nowego wychowania – wpływ psychologii i nauk społecznych (Wilhelm Wundt, Maria Montessori, Georg Kerschensteiner, Anton Makarenko), „Uniwersytet Latający” .
17. Rozwój myśli i praktyki pedagogicznej na przełomie XIX i XX w. (Jan Władysław Dawid, Józefa Joteyko, Aniela Szycówna, Maria Weryho-Radziwiłłowiczowa, Maria Grzegorzewska).
18. Rozwój szkoły i ruch oświatowy w II Rzeczypospolitej – tzw. Sejm Nauczycielski (1919), Ustawa Jędrzejewiczowska z 1932 r.
19. Szkoła pod okupacją niemiecką i sowiecką w czasie II wojny światowej. Tajne nauczanie.
20. Pierwsze reformy szkolne w Polsce po 1945 r.
Wyżej wymienione punkty są zagadnieniami egzaminacyjnymi.

W cyklu 2024Z:

Założenia (opisowo)

Celem wykładów z Historii wychowania jest ukazanie studentom związków edukacji z instytucjami, strukturami społecznymi oraz przemianami w kulturze na przestrzeni wieków. Wykłady kształtują umiejętności zrozumienia uwarunkowania poszczególnych zjawisk w dziejach pedagogiki, interpretacji wydarzeń i procesów edukacyjnych z przeszłości, posługiwania się materiałami oraz opracowaniami w celu samodzielnego uzyskania obrazu badanego zagadnienia.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2024Z:

Barbara Kwiatkowska-Tybulewicz

W cyklu 2023Z:

Paulina Sosnowska

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

WIEDZA
- ma wiedzę na temat pedagogiki jako nauki humanistycznej i społecznej;
- zna dzieje wychowania i myśli pedagogicznej; posiada wiedzę na temat pedagogiki jako nauki humanistycznej oraz jej historycznych przemian;
- zna terminologię pedagogiczną i jej źródła;
- zna relacje między filozofią, kulturą a edukacją w kontekście historycznym.
- zna sposoby i procesy rozwoju środków komunikacji społecznej (rękopis, druk, prasa, fotografia);
- zna podstawowe teorie wychowania i uczenia się i ich procesy rozwojowe.

UMIEJĘTNOŚCI
- potrafi wykorzystać wiedzę z zakresu historii pedagogiki w celu analizy współczesnych problemów edukacyjnych;
- ma umiejętność humanistycznego, historycznego i pedagogicznego myślenia.
- potrafi analizować i opisywać mechanizmy edukacyjne w odniesieniu do zmian historycznych;
- potrafi krytycznie analizować przekazy źródłowe właściwe w pracy pedagoga (teoretyczne traktaty pedagogiczne, podręczniki szkolne, dzienniki, filmy);
- potrafi samodzielnie rozbudowywać wiedzę wyniesioną z zajęć i twórczo inspirować innych;
- potrafi wykorzystać różne techniki komunikacyjne.

KOMPETENCJE SPOŁECZNE
- ma świadomość odpowiedzialności za zachowanie dziedzictwa kulturowego społeczności lokalnej i globalnej;
- wykazuje refleksję nad istotą przemian w edukacji na przestrzeni wieków;
- potrafi uczestniczyć w dyskusji, podbudowując wypowiedź poglądami różnych autorów;
- potrafi pracować w zespole, szanując zdania innych i dokonując samooceny własnych sądów i przekonań;
- ma świadomość poziomu swojej wiedzy i kompetencji, rozumie konieczność ciągłego rozwoju;
- ma świadomość znaczenia nauk pedagogicznych i ich zastosowania w działaniach społecznych i zawodowych;
- rozumie problemy etyki zawodowej pedagoga.

Kryteria oceniania

Wykłady prowadzone są trybem syntetycznym (podającym) z elementami trybu analitycznego (dyskusji), z zastosowaniem metody poglądowości. Studenci otrzymują od prowadzącego wcześniej teksty źródłowe, które omawiane są podczas wykładów. Dwa razy w ciągu semestru odbywa się kolokwium sprawdzające znajomość tekstów źródłowych na podstawie identyfikacji i krótkiej analizy kilku wybranych fragmentów. Pozytywne zaliczenie obydwu kolokwiów jest warunkiem zaliczenia wykładu.
Udział w wykładach, w ramach wymogów całego MHPP, jest obowiązkowy. Wykłady kończą się pisemnym zaliczeniem, które jest podstawą dopuszczenia do egzaminu modułowego (zob. opis modułu).

Praktyki zawodowe

Nie są przewidziane.

Literatura

1. Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, opr. S. Wołoszyn, Kielce 1995-1999, t. 1, 2, 3/1, 3/2.
2. K. Bartnicka, I. Szybiak, Zarys historii wychowania, Warszawa 2001
3. Historia wychowania, red. Ł. Kurdybacha, Warszawa 1965-1967, t. 1-2.
3. S. Litak, Historia wychowania, Kraków 2004, t. 1.
3a. J. Draus, R. Terlecki, Historia wychowania, Kraków 2005, t. 2.
5. S. Kot, Historia wychowania, Warszawa 1994, t. 1-2.
6. Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku - między tradycją a innowacją, red. I. Szybiak, A. Fijałkowski, J. Kamińska, Warszawa
2010.
7. Handbuch der deutschen Bildungsgeschichte, wyd. Ch. Berg, t. 1-6, München 1987-2005.
8. Handbuch der deutschen Reformbewegungen: 1880-1933, wyd. D. Kerbs, J. Reulecke, Wuppertal 1998.
9. Transnationalism, geneder and the history of education, wyd. D. Raftery, M. Clarke, London-New York 2017.
10. A History of Western Education, wyd. J. Bowen, t. 1-3, London 2003.
11. Literacy and Social Development in the West: a Reader, wyd. H.J. Graff, Cambridge 1981.
12. History of Education: Major Themes, wyd. R. Lowe, t. 1-4, London 2000.

W cyklu 2023Z:

Literatura w wyborze:
Źródła do dziejów wychowania i myśli pedagogicznej, opr. S. Wołoszyn, Kielce 1995-1999, t. 1, 2, 3/1, 3/2.
K. Bartnicka, I. Szybiak, Zarys historii wychowania, Warszawa 2001
Historia wychowania, red. Ł. Kurtubacha, Warszawa 1965-1967, t. 1-2.
S. Litak, Historia wychowania, Kraków 2004, t. 1.
J. Draus, R. Terlecki, Historia wychowania, Kraków 2005, t. 2.
S. Kot, Historia wychowania, Warszawa 1994, t. 1-2.
A. Fijałkowski, Orbis pictus - Świat malowany Jana Amosa Komeńskiego, Warszawa 2008.
Szkoła polska od średniowiecza do XX wieku - między tradycją a innowacją, red. I. Szybiak, A. Fijałkowski, J. Kamińska, Warszawa 2010.

W cyklu 2024Z:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2300-MHPP-HW-W w USOSweb