Dziewczyna i chłopak w koncepcjach pedagogicznych Oświecenia 2300-F-DCKPO

Piśmiennictwo dotyczące metod i programu wychowania chłopców znane jest w twórczości europejskiej przynajmniej od czasów Średniowiecza. Bardzo liczne traktaty o edukacji młodzieży płci męskiej wychodziły spod pióra humanistów włoskich już od XIV wieku. Pierwszy nowożytny traktat o wychowaniu dziewcząt powstał we Francji już w ostatnich dekadach XVII wieku. Jego autorem był ksiądz Francois Fenelon , który w swoich młodych latach został poproszony, przez rodziców ośmiu dziewcząt, o napisanie odpowiedniego poradnika dla ich wychowania. Opierając się na doświadczeniu spowiednika napisał książkę "O wychowaniu dziewcząt" opublikowaną w 1687 r. Publikacja zyskała bardzo dużą popularność, nawet w początkach XX wieku czytana była przez Francuzów jako ciekawe dzieło literackie. Książka niosąca czytelnikom nie tylko praktyczne rady poprawnego wychowania dzieczynki, ale zawierała duży ładunek treści pedagogicznych, opartych na pogodnym i ciepłym stosunku do dziecka wogóle. Zasady, na których wg niego powinno się opierać wychowanie, znamionowała łagodność w postępowaniu z dzickiem, wprowadzanie przyjaznych dziecku metod nauczania, akcentujących rozumienie a nie nauczanie pamięciowe. Równie przyjaźnie nastawionym do edukacji kobiet był Claude Fleury, który w "Rozprawie o metodzie studiów" pisał, iż "są pewne wiadomości, które powinni posiąść wszyscy, kobiety i mężczyźni, bogaci i ubodzy..." Również tacy twórcy jak John Locke i młodszy od niego Jan Jakub Rousseau dotykali zagadnienia wychowania kobiet. Locke b. powściągliwie, Rouuseau szerzej, ale obydwaj byłi zgodni, ze edukacja dziewcząt powinna iść innym torem niż edukacja chłopców.
Te tendencje do unowocześnienia edukacji chłopców z jednej strony i zajęcia się edukacją dziewcząt - z drugiej docierały do twórców Komisji Edukacji Narodowej (14.X.1773 r.) i organizatorów nowego systemu szkolnego w Rzeczpospolitej Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Główna uwaga członków Komisji skierowana była przede wszystkim na edukację młodzieży męskiej. Zainteresowanie tym problemem przejawiał przede wszystkim A.K. Czartoryski, który krytykował ówczesne wychowanie i apelował o taką edukację dziewcząt stanu szlacheckiego, by znały kraj w którym się urodziły i wiedziały co oznacza wyraz "ojczyzna". Problematyka ta była poruszana w publicystyce politycznej i pedagogicznej, oczekującej od Komisji odpowiedniego rozwiązania. Pomagał temu dokument opracowany przez Czartoryskiego "Przepisy od KEN pensjomistrzom i mistrzyniom dane", odnoszące się do edukacji chłopców i dziewcząt z rodzin szlacheckich, jako osobny dokument.
W przepisach KEN dotyczących organizacji szkoł parafialnych jest mowa o potrzebie oddzielnej edukacji dziewcząt i chłopców. W ustanowionych w l. 1781-83 "Ustawach dla stanu akademickiego i na szkoły przepisanych" rozdz. XXII poświęcony szkołom parafialnym zawiera podstawowe regulacje funkcjonowania tych szkół, a także zasady postępowania z uczniami.