Historyczne i filozoficzne podstawy dyskursu i polubownego rozwiązywania sporów 2200-1W159S

Część historyczna.
Pozasądowe sposoby rozstrzygania sporów odgrywały bardzo istotną rolę w dawnych systemach prawnych. W dawniejszych czasach - starożytności i średniowieczu wynikało to ze specyficznego sposobu organizowania wymiaru sprawiedliwości i funkcjonowaniu sędziów prywatnych (arbitrów) czy instytucji prywatnego karania na drodze wróżdy rodowej (krwawej zemsty). Wzmocnienie władzy państwowej powodowało stopniową publicyzację wymiaru sprawiedliwości od czasów wczesnonowożytnych.. Niemniej jednak na kończenie sporów za pomocą postępowania polubownego pozostawało popularne. Bliżej zajmiemy się przykładem I Rzeczypospolitej na tle europejskim - przedstawione zostaną powody takiego stanu rzeczy oraz sposób funkcjonowania sądów polubownych. Epoka kodyfikacji prawa przyniosła spore zmiany w tym zakresie, choć w nowych kodeksach znalazło się miejsce dla postępowania polubownego - omówione zostaną przykłady rozwiązań francuskich, prusko-niemieckich, austriackich i rosyjskich (z uwzględnieniem ziem polskich) i polskich w XIX i XX w. Na przykładzie polskim wskazane zostaną również przyczyny kryzysu sądownictwa polubownego w ustroju demokracji socjalistycznej. Przedstawienie tematyki w ramach tak długiej perspektywy czasowej winno pozwolić tez na odnalezienie kulturowych i instytucjonalnych elementów sprzyjających i hamujących dla rozwiązywania sporów na drodze polubownej.
Część filozoficzna
Celem zajęć jest przybliżenie słuchaczom zagadnienia sprawiedliwości proceduralnej, zarówno w formach "klasycznych" wiązanych z postępowaniem przed sądami, jak i w kontaktach jednostki z administracją publiczną. Rozwiązania normatywne analizowane będą w świetle założeń filozoficznych tych nurtów, które wspierają rozwiązania z zakresu sprawiedliwej procedury. Omówione zostaną starożytne korzenie tego sposobu myślenia o działaniu prawa, a także nurt dyskursu prawniczego i teorii argumentacji, czyli podstawowych koncepcji, w których zaznacza się wartości rzetelnej procedury, opartej na zasadach równości, racjonalności, jawności, bezstronności i innych wartości procesowych.
Przybliżona tematyka kolejnych spotkań: wprowadzenie do problematyki- pojęcie sprawiedliwości proceduralnej; podstawy filozoficzne, polityczne i normatywne sprawiedliwości proceduralnej; prawniczy dyskurs argumentacyjny (R.Alexy, J.Habermas); sprawiedliwość proceduralna w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego; sądowe stosowanie prawa a alternatywne metody rozwiązywania sporów; zasada równości jako zasada konstytucyjna; zasada bezstronności w stosowaniu prawa; uzasadnienie jako racjonalizacja decyzji (legislatywa, sądownictwo)