Międzynarodowy arbitraż handlowy oraz arbitraż inwestycyjny 2200-1W123S
Program zajęć:
1. Wprowadzenie. Źródła prawa. Regulaminy
2. Arbitraż w systemie ADR. Arbitraż krajowy a arbitraż międzynarodowy
3. Arbitraż a sądownictwo państwowe. Postępowanie arbitrażowe a postępowanie przed sądem państwowym
4. Międzynarodowy arbitraż handlowy a arbitraż inwestycyjny
5. Zdatność arbitrażowa. Spory korporacyjne
6. Arbiter i jego status. Niezależność i bezstronność arbitra. Stałe sądy arbitrażowe
7. Organizacja postępowania arbitrażowego
8. Wszczęcie i przebieg postępowania arbitrażowego. Stopień aktywności arbitrów
9. Cechy charakterystyczne międzynarodowego arbitrażu handlowego – najważniejsze kwestie procesowe, właściwe prawo materialne
10. Postępowanie dowodowe w międzynarodowym arbitrażu handlowym, w tym m.in. discovery (disclosure), zeznania świadka na piśmie, cross-examination, expert-witness
11. Porównanie regulacji i praktyki międzynarodowego arbitrażu handlowego do wybranych przepisów części pierwszej księgi pierwszej KPC („Proces”)
12. Orzekanie w międzynarodowym arbitrażu handlowym. Koszty postępowania arbitrażowego
13. Arbitraż inwestycyjny i jego specyfika
14. Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego
15. Moc prawna wyroku arbitrażowego. Postępowania homologacyjne
Potrzeba szczegółowego omówienia aktualnych zagadnień dotyczących międzynarodowego arbitrażu handlowego z perspektywy polskiej – w tym tzw. postępowań homologacyjnych (w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed tym sądem zawartej) oraz arbitrażu w sprawach korporacyjnych – wynika z istotnych zmian legislacyjnych, jakie w tym zakresie weszły w życie w ostatnich latach.
Należy także zwrócić uwagę, że praktyka międzynarodowego arbitrażu handlowego – w szerokim zakresie korzystająca w rozwiązań charakterystycznych dla systemu common law – wpływa na rozwiązania procesowe stosowane w postępowaniu przed sądami państwowymi; dotyczy to również państw systemu kontynentalnego, takich jak Polska. Już zostały przyjęte uregulowania, które dopuszczają tzw. discovery (disclosure), czyli zobowiązanie pozwanego do wyjawienia środków dowodowych (w ramach tzw. private enforcement, przewidzianego w ustawie z dnia 21 kwietnia 2017 r. o roszczeniach o naprawienie szkody wyrządzonej przez naruszenie prawa konkurencji, Dz.U. poz. 1132, a także wprowadzone 1 lipca 2020 r. nowe postępowanie odrębne w sprawach własności intelektualnej).
Ponadto nowelizacja z 4 lipca 2019 r. w szerokim zakresie wprowadziła do KPC rozwiązania wzorowane na postępowaniu arbitrażowym – chodzi zwłaszcza o posiedzenie przygotowawcze oraz plan rozprawy, czyli odpowiedniki powszechnego w arbitrażu posiedzenia organizacyjnego oraz terms of reference. Interesujące, a przy tym istotne z praktycznego punktu widzenia będzie zatem przedstawienie najbardziej istotnych rozwiązań wypracowanych w międzynarodowym arbitrażu handlowym i porównanie ich z odpowiednimi regulacjami prawnymi obowiązującymi w postępowaniu przed sądami państwowymi.
Szczegółowo omówione zostaną, także w ujęciu praktycznym, zagadnienia dotyczące arbitrażu inwestycyjnego – prowadzonych na podstawie umów międzynarodowych o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji (BIT – Bilateral Investment Treaties) – a także umów wielostronnych, w szczególności Traktatu Karty Energetycznej – na podstawie których inwestorzy zagraniczni pozywają goszczące ich państwa.
Zajęcia będą prowadzone w formie konwersatorium, z założeniem aktywnego udziału studentów. W związku z tym będzie im udostępniany wykaz materiałów pozwalających na przygotowanie się do kolejnych zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, a także publikowanych orzeczeń sądów arbitrażowych.
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Celem konwersatorium jest zapoznanie studentów z najważniejszymi zagadnieniami dotyczącymi międzynarodowego arbitrażu handlowego oraz arbitrażu inwestycyjnego, z uwzględnieniem praktyki arbitrażowej. Problematyka ta cieszy się dużym zainteresowaniem, w tym wśród studentów prawa; świadczy o tym liczba i znaczna popularność konkursów o tematyce arbitrażowej (moot court competitions).
Uczestnik:
- całościowo zapoznaje się z problematyką międzynarodowego arbitrażu handlowego oraz arbitrażu inwestycyjnego; poczynając od źródeł prawa, przez organizację sądownictwa polubownego i regulaminy stałych sądów polubownych po przebieg postępowania arbitrażowego
- zdobywa wiedzę niezbędną do uczestnictwa w postępowaniach arbitrażowych, a pośrednio także postępowań sądowych
- ma możliwość porównania arbitrażu z postępowaniami prowadzonymi przed sądami państwowymi, a także wpływu, jaki międzynarodowy arbitraż handlowy wywiera na prawo polskie, w szczególności KPC
- poznaje nowy model postępowań w przedmiocie uznania albo stwierdzenia wykonalności wyroku sądu polubownego lub ugody przed tym sądem zawartej, a także postępowań ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego
- zapoznaje się z praktyką arbitrażową
- zdobywa wiedzę potrzebną na egzaminie z postępowania cywilnego
- nabywa wiedzę niezbędną zarówno z perspektywy aplikacji prawniczych, jak również wykonywania zawodu sędziego, adwokata, radcy prawnego oraz radcy PGRP
Kryteria oceniania
Warunkiem zaliczenia przedmiotu jest spełnienie wymagań co do obecności. Dopuszczalne dwie nieobecności w semestrze.
Podwyższenie oceny na podstawie zaliczenia w formie pisemnej, jak również aktywności studentów (istnieje możliwość – fakultatywna – prezentacji referatu).
Literatura
T. Ereciński, K. Weitz w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom VI. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), wyd. V (red. T. Ereciński), Warszawa 2017
M. Dziurda, O. Górska, Discussion on the availability of tribunal-ordered ex parte interim measures – comments from the Polish perspective, ADR. Arbitraż i Mediacja 2016 nr 4
M. Dziurda, A. Olszewski, Arbitraż z udziałem Państwa Polskiego w: Arbitraż w Polsce (red. Beata Gessel-Kalinowska vel Kalisz), Warszawa 2011
M. Dziurda, C. Wiśniewski, Wpływ umów BIT na suwerenność państw, Przegląd Prawa Handlowego 2013 nr 12
M. Dziurda, A. Zielińska, Prohibition on Surprise Decisions on Legal Grounds by Arbitrators w: The Challenges and the Future of Commercial and Investment Arbitration. Liber Amicorum Professor Jerzy Rajski (red. B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz), Warszawa 2015
T. Ereciński, Arbitraż a sądownictwo państwowe, Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego 1994 nr 2
T. Ereciński, Brak bezstronności i niezależności arbitra a podstawy skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego w: Proces cywilny. Nauka-Kodyfikacja-Praktyka. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Feliksowi Zedlerowi (red. P. Grzegorczyk, K. Knoppek, M. Walasik), Warszawa 2012
T. Ereciński, K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008
P. Grzegorczyk, Kognicja sądu w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności na podstawie art. 788 § 1 k.p.c., Radca Prawny 2010 nr 1
P. Grzegorczyk, Ustanowienie jurysdykcji krajowej na podstawie art. 24 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/01 a zarzut zapisu na sąd polubowny w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej, Monitor Prawniczy 2012 nr 15
P. Grzegorczyk, W ramach której z podstaw kasacyjnych należy zarzucać naruszenie przepisów regulujących warunki uznania orzeczenia sądu państwa obcego lub wyroku sądu polubownego wydanego za granicą? Polski Proces Cywilny 2010 nr 1
E. Kajkowska, Incorporating ADR Into Arbitration Framework: Issues Arising From Integrated Dispute Resolution Clauses w: Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego (red. J. Gudowski, K. Weitz), t. II, Warszawa 2011
W. Kuberska, A. Wieczorek, Skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego w praktyce sądowej, Kwartalnik Iustitia 2018 nr 1
E. Marszałkowska-Krześ, A. Budniak-Rogala, Zdatność arbitrażowa – uwagi wybrane na tle nowelizacji ustawą z 31.07.2019 r. w: Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie (red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka), Warszawa 2020
S. Sołtysik, Podstawy odmowy uznania i wykonania zagranicznego orzeczenia arbitrażowego według Konwencji nowojorskiej, Warszawa 2019
A. Szumański, Zmiany polskiego prawa arbitrażowego w zakresie arbitrażu korporacyjnego, Przegląd Prawa Handlowego 2020 nr 7
M. Tomaszewski, Skutki prawne wyroku sądu polubownego w: Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego (red. J. Gudowski, K. Weitz), t. II, Warszawa 2011
M. Topór, Problem skutków prawnych niezrealizowania przedarbitrażowych etapów wielostopniowej klauzuli arbitrażowej FIDIC, Przegląd Prawa Handlowego 2016 nr 11
A. Wach, Skutki bezczynności strony w postępowaniu arbitrażowym na tle zasady równouprawnienia stron i zasady kontradyktoryjności, w: Arbitraż i mediacja. Księga jubileuszowa dedykowana doktorowi Andrzejowi Tynelowi (red. M. Łaszczuk, M. Furtek, S. Pieckowski, J. Poczobut, A. Szumański, M. Tomaszewski), Warszawa 2012
K. Weitz, Charakter interwencji ubocznej wspólnika lub akcjonariusza w sprawach o uchylenie albo o stwierdzenie nieważności uchwał zgromadzeń spółek kapitałowych, w: Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie (red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka), Warszawa 2020
K. Weitz, Instancyjność postępowania przed sądem polubownym, Polski Proces Cywilny 2016 nr 3
K. Weitz, Klauzula porządku publicznego jako podstawa uchylenia wyroku sądu polubownego na tle praktyki sądów (Wykład i dyskusja na Kolegium Arbitrów 21 października 2009 roku), Biuletyn Arbitrażowy 2010 nr 1
K. Weitz, Następstwo prawne a związanie zapisem na sąd polubowny, ADR. Arbitraż i Mediacja 2011 nr 4
K. Weitz, Sądownictwo polubowne a sądy państwowe, Przegląd Sądowy 2007 nr 3
K. Weitz, Zdatność arbitrażowa sporów o ustalenie nieistnienia stosunku prawnego z powodu nieważności czynności prawnej, Palestra 2011 nr 5-6
A.W. Wiśniewski, Arbitraż a sąd państwowy: zakres kompetencji orzeczniczej, ADR. Arbitraż i Mediacja 2008, nr 4
A.W. Wiśniewski, Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce. Zagadnienia statusu prawnego arbitrażu i arbitrów, Warszawa 2011
F. Zedler, Czarne arbitraże w: Nadużycie prawa procesowego (red. P. Grzegorczyk, M. Walasik, F. Zedler), Warszawa 2019
A. Zielony, Istota prawna wyroku sądu polubownego, Polski Proces Cywilny 2011 nr 1
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: