Rzymskie korzenie współczesnych instytucji prawa cywilnego - prawo zobowiązań i rzeczowe 2200-1W081N
1. Koncepcja rzeczy w prawie rzymskim i współczesnym.
2. Prawo własności w starożytnym Rzymie i kształtowanie się pojęcia własności w czasach nowożytnych.
3/4. Pierwotne i pochodne sposoby nabycia własności w prawie rzymskim. Zasada nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse haberet i superficies solo cedit.
5. Ochrona prawa własności w prawie rzymskim i współcześnie.
6. Ograniczone prawa rzeczowe.
7. Zasad dotyczące służebności - prawo rzymskie a rozwiązania współczesne.
8. Rzymska koncepcja obligatio a współczesna definicja zobowiązania. Zasada impossibilium nulla obligatio est.
9. Pacta servanda sunt a współczesna zasada swobody umów.
10. Kontrakt konsensualny emptio-venditio a umowa sprzedaży. Zasada periculum est emptoris.
11. Odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru - od edyktu edylów kurulnych do współczesności.
12. Rzymskie korzenie odpowiedzialności na zasadzie ryzyka.
13. Rzymskie korzenie solidarnej odpowiedzialności wspólników.
14. Zniewaga w prawie rzymskim a koncepcja zniesławienia w prawie polskim. Zasada violenti non fit iniuria.
15. Podsumowanie.
Tryb prowadzenia
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Po ukończeniu kursu jego uczestnicy:
- będą posiadać rozszerzoną wiedzę na temat rzymskich kontraktów i rzymskich deliktów oraz podstawową wiedzę z prawa cywilnego dotyczącą zagadnień ogólnych prawa zobowiązań (pojęcie zobowiązania, definicja kontraktu/deliktu, odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania, źródła zobowiązań).
- będą umieli opisać i rozumieli proces wykształcania się niektórych zasad prawa kontraktowego i deliktowego, takich jak solidarna odpowiedzialność wspólników, zasada odpowiedzialności na zasadzie ryzyka, odpowiedzialność sprzedawcy za wady towaru
- będą posiadać rozszerzoną wiedzę na temat rzymskiego prawa dotyczącego rzeczy, konstrukcji prawa własności i jego atrybutów, sposobów nabycia własności a także konstrukcji ograniczonego prawa rzeczowego
- będą posiadać pogłębiona znajomość wybranych wywodzących się z rzymskiej tradycji prawnej zasad i paremii dotyczących prawa cwilnego oraz
umiejętność wskazania oryginalnego kontekstu sformułowania danej zasady prawa i jej recepcji przez późniejsze ustawodawstwa
- będą świadomi rzymskich korzeni wielu współczesnych instytucji prawa cywilnego i wkładu rzymskich jurystów w wypracowanie wielu współczesnych konstrukcji i rozwiązań prawnych a także będą mieć świadomość rzymskich korzeni wielu współczesnych reguł i zasad porządku prawnego w sferze prawa rzeczowego i zobowiązaniowego
Kryteria oceniania
Metody: referaty przygotowywane przez uczestników kursu, prezentacje multimedialne.
Zaliczenie na ocenę na podstawie przygotowanego referatu lub pracy pisemnej oraz aktywnego udziału w dyskusji podczas zajęć.
Literatura
Prawo rzeczowe:
M. ALWICKA-SZCZYRBA, Servitus preadio utilis esse debet - zastosowanie rzymskiej myśli prawniczej na gruncie Kodeksu cywilnego, [w:] 'Ius pluribus modis dicitur' - prawo rzymskie wciąż żywe [red. B. Kowalczyk, B. Szolc-Nartowski], Gdańsk 2016, s. 21-33;
Z.BENINCASA, Occupatio jako sposób nabycia własności dziko żyjących zwierząt w prawie rzymskim, Studia Iuridica 59/2014, s. 9-39;
W. DAJCZAK, Rzymska res incorporales a kształtowanie się pojęć ‘rzeczy’ i ‘przedmiotu prawa rzeczowego’ w europejskiej nauce prawa prywatnego, Poznań 2007;
W. DAJCZAK, Brak reguły 'impossibilium nulla obligatio' w zasadach Europejskiego Prawa Umów - przykład odrzucenia czy ewolucji tradycji prawa rzymskiego?, [w:] Leges sapere : Studia i prace dedykowane Prof. Januszowi Sondlowi w 50-tą rocznicę pracy naukowej [red. W. Uruszczak, P. Swięcicka, A. Kremer]; Kraków 2008, s. 121-134;
W. DAJCZAK, La generalizzazione della regola 'impossibilium nulla obligatio' nella dogmatica moderna. Riflessioni nella prospettiva delle esperienze polacche del XX sec., [w:] Riflessioni in materia di oggetto della prestazione nel diritto contrattuale europeo alla luce delle radici storiche, Olsztyn 2007, s. 31-41
K. HELINIAK, Zasada 'superficies solo cedit' w prawie rzymskim i w przepisach polskiego kodeksu cywilnego, CPH 1999, s. 359-369;
H. KUPISZEWSKI, Rozważania o własności rzymskiej, CPH 36.2/1984, s. 27-55;
J. OŻAROWSKA-SOBIERAJ, Zasady ustanawiania i wykonywania służebności w prawie rzymskim oraz ich znaczenie w polskim prawie cywilnym, Katowice 2008;
A. PLISECKA, ‘Accessio’ and ‘specificatio’ reconsidered, TR 74/2006, s. 45 i n.
J. RUDNICKI, Gdzie szukać rzeczy niczyich, czyli do czego służy kodeks cywilny, Forum Prawnicze 5(25)/2014, s. 16-27;
J. RUDNICKI, Zawłaszczenie jako sposób nabycia terytorium państwowego-ewolucja doktryny i praktyki, Roczniki nauk prawnych XXIV.4/2014, s. 125-143;
J. RUDNICKI, Specyfikacja: prawo rzymskie, współczesne kodyfikacje i ekonomiczna racjonalność, Forum Prawnicze 1(33)/2016, s. 47-59;
P. SADOWSKI, Pożytki naturalne i nabycie ich własności w prawie rzymskim, [w:] Problemy własności w ujęciu historyczno-prawnym, Opole 2008, s. 37-45;
R. ŚWIRGOŃ SKOK, Nieruchomość i zasady akcesji według prawa rzymskiego; Rzeszów 2007;
R. ŚWIRGOŃ-SKOK, Odstępstwa od zasady 'superficies solo cedit' (uwagi historyczno-prawne), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego : Prawo 1 2003, s.383-400;
W. WOŁODKIEWICZ, Riflessi odierni della proprietà romana, [w:] Giovanni Paolo II. Le vie della giustizia. Itinerari per il terzo millenio, 2003, s. 591-593
Prawo zobowiązań:
Z. BENINCASA, Kontrowersje związane z ustaleniem przez osoby trzecie elementów przedmiotowo istotnych kontraktu konsensualnego w prawie rzymskim, Studia Iuridica Lubliniensia 16/2011, s. 73-94;
K. CHODOŃ, Sprzedaż niewolników w świetle edyktu ‘De mancipiis vendundis’, [w:] Księga Szymoszka, s. 25–34;
K. CHODOŃ, Sprzedaż zwierząt jucznych i pociągowych według edylów kurulnych, Acta UWr. 2758, Prawo 294, 2005, s. 29–44
A.KACPRZAK, Sprzedaż rzeczy kradzionej, Zeszyty Prawnicze UKSW 2.1 (2002), s. 93-104
A. KOCH, Ewolucja deliktu iniuria w prawie rzymskim epoki republikańskiej, Czasopismo Prawno-Historyczne 19. 2/1967, s. 51-74;
M. KURYŁOWICZ, Prawa i obyczaje w starożytnym Rzymie, rozdziały dotyczące zniesławienia i zniewagi;
J. KRZYNÓWEK, 'Volenti non fit iniuria', [w:] Łacińskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sądów polskich [red. W. Wołodkiewicz, J. Krzynówek], Warszawa 2001, s. 267-287;
F. Longchamps De Bérier, Skargi edylów kurulnych a dyrektywa 1999/44/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie określonych aspektów sprzedaży i gwarancji na dobra konsumpcyjne, „Studia Iuridica” 44/2005, s. 427-437;
D. NOWICKA, Rzymskie uregulowania dotyczące ’iniuria’ a karnoprawna ochrona czci w prawie polskim, Zeszyty Prawnicze 14.1/2014, s. 133-158;
D. NOWICKA, Niewerbalne sposoby naruszenia czci w prawie rzymskim, Zeszyty Prawnicze 16.1/2016, s. 5-26;
T. PALMIRSKI, Rzymskie korzenie regulacji prawnej zawartej w art. 433KC w zakresie odpowiedzialności za szkodę wyrzuconą przez wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie przedmiotu z pomieszczenia, Palestra 42. 5-6/1998, s. 25-32;
T. PALMIRSKI, Positum aut suspensum, Księga Pamiątkowa Prof. J. Kodrębskiego, Łódź 200, s. 289-299;
Z. SŁUŻEWSKA, Kontrakt spółki jako podstawa odpowiedzialności in solidum w prawie rzymskim, ZP UKSW 3.1/2003, s. 43–66;
B. SZARECKA, Z problematyki umów aleatoryjnych w prawie rzymskim: emptio rei speratae i emptio spei, Studia Iuridica Lubliniensia 2/2003, s. 165–174;
A. TARWACKA, „All you can eat”. The ancient way, Zeszyty Prawnicze 13.3/2013, s. 211-220;
A. TARWACKA, Mędrek sprzedaje niewolnika czyli wady towaru w antycznym dowcipie, Zeszyty Prawnicze 13.4/2013, s. 43-51;
R. WOJCIECHOWSKI, Societas w twórczości glosatorów i komentatorów, Wrocław 2002, s. 95-102;
W. WOŁODKIEWICZ, ‘Deiectum vel effusum’, i ‘positum aut suspensum’ w prawie rzymskim, Czasopismo Prawno-Historyczne 20.2 (1968), s. 23-46
M. ALWICKA-SZCZYRBA, Servitus preadio utilis esse debet - zastosowanie rzymskiej myśli prawniczej na gruncie Kodeksu cywilnego, [w:] 'Ius pluribus modis dicitur' - prawo rzymskie wciąż żywe [red. B. Kowalczyk, B. Szolc-Nartowski], Gdańsk 2016, s. 21-33;
Z.BENINCASA, Occupatio jako sposób nabycia własności dziko żyjących zwierząt w prawie rzymskim, Studia Iuridica 59/2014, s. 9-39;
W. DAJCZAK, Rzymska res incorporales a kształtowanie się pojęć ‘rzeczy’ i ‘przedmiotu prawa rzeczowego’ w europejskiej nauce prawa prywatnego, Poznań 2007;
W. DAJCZAK, Brak reguły 'impossibilium nulla obligatio' w zasadach Europejskiego Prawa Umów - przykład odrzucenia czy ewolucji tradycji prawa rzymskiego?, [w:] Leges sapere : Studia i prace dedykowane Prof. Januszowi Sondlowi w 50-tą rocznicę pracy naukowej [red. W. Uruszczak, P. Swięcicka, A. Kremer]; Kraków 2008, s. 121-134;
W. DAJCZAK, La generalizzazione della regola 'impossibilium nulla obligatio' nella dogmatica moderna. Riflessioni nella prospettiva delle esperienze polacche del XX sec., [w:] Riflessioni in materia di oggetto della prestazione nel diritto contrattuale europeo alla luce delle radici storiche, Olsztyn 2007, s. 31-41
K. HELINIAK, Zasada 'superficies solo cedit' w prawie rzymskim i w przepisach polskiego kodeksu cywilnego, CPH 1999, s. 359-369
H. KUPISZEWSKI, Rozważania o własności rzymskiej, CPH 36.2/1984, s. 27-55
J. OŻAROWSKA-SOBIERAJ, Zasady ustanawiania i wykonywania służebności w prawie rzymskim oraz ich znaczenie w polskim prawie cywilnym, Katowice 2008;
A. PLISECKA, ‘Accessio’ and ‘specificatio’ reconsidered, TR 74/2006, s. 45 i n.
J. RUDNICKI, Gdzie szukać rzeczy niczyich, czyli do czego służy kodeks cywilny, Forum Prawnicze 5(25)/2014, s. 16-27;
J. RUDNICKI, Zawłaszczenie jako sposób nabycia terytorium państwowego-ewolucja doktryny i praktyki, Roczniki nauk prawnych XXIV.4/2014, s. 125-143;
J. RUDNICKI, Specyfikacja: prawo rzymskie, współczesne kodyfikacje i ekonomiczna racjonalność, Forum Prawnicze 1(33)/2016, s. 47-59;
P. SADOWSKI, Pożytki naturalne i nabycie ich własności w prawie rzymskim, [w:] Problemy własności w ujęciu historyczno-prawnym, Opole 2008, s. 37-45;
R. ŚWIRGOŃ SKOK, Nieruchomość i zasady akcesji według prawa rzymskiego; Rzeszów 2007
R. ŚWIRGOŃ-SKOK, Odstępstwa od zasady 'superficies solo cedit' (uwagi historyczno-prawne), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Rzeszowskiego : Prawo 1 2003, s.383-400
W. WOŁODKIEWICZ, Riflessi odierni della proprietà romana, [w:] Giovanni Paolo II. Le vie della giustizia. Itinerari per il terzo millenio, 2003, s. 591-593
Prawo zobowiązań:
Z. BENINCASA, Kontrowersje związane z ustaleniem przez osoby trzecie elementów przedmiotowo istotnych kontraktu konsensualnego w prawie rzymskim, Studia Iuridica Lubliniensia 16/2011, s. 73-94;
K. CHODOŃ, Sprzedaż niewolników w świetle edyktu ‘De mancipiis vendundis’, [w:] Księga Szymoszka, s. 25–34;
K. CHODOŃ, Sprzedaż zwierząt jucznych i pociągowych według edylów kurulnych, Acta UWr. 2758, Prawo 294, 2005, s. 29–44
A.KACPRZAK, Sprzedaż rzeczy kradzionej, Zeszyty Prawnicze UKSW 2.1 (2002), s. 93-104
A. KOCH, Ewolucja deliktu iniuria w prawie rzymskim epoki republikańskiej, Czasopismo Prawno-Historyczne 19. 2 (1967), s. 51-74;
M. KURYŁOWICZ, Prawa i obyczaje w starożytnym Rzymie, rozdziały dotyczące zniesławienia i zniewagi
J. KRZYNÓWEK, 'Volenti non fit iniuria', [w:] Łacińskie paremie w europejskiej kulturze prawnej i orzecznictwie sądów polskich [red. W. Wołodkiewicz, J. Krzynówek], Warszawa 2001, s. 267-287
F. Longchamps De Bérier, Skargi edylów kurulnych a dyrektywa 1999/44/EC Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie określonych aspektów sprzedaży i gwarancji na dobra konsumpcyjne, „Studia Iuridica” 2005 nr 44 s. 427-437
D. NOWICKA, Rzymskie uregulowania dotyczące ’iniuria’ a karnoprawna ochrona czci w prawie polskim, Zeszyty Prawnicze 14.1/2014, s. 133-158;
D. NOWICKA, Niewerbalne sposoby naruszenia czci w prawie rzymskim, Zeszyty Prawnicze 16.1/2016, s. 5-26;
T. PALMIRSKI, Rzymskie korzenie regulacji prawnej zawartej w art. 433KC w zakresie odpowiedzialności za szkodę wyrzuconą przez wyrzucenie, wylanie lub spadnięcie przedmiotu z pomieszczenia, Palestra 42. 5-6 (1998), 25-32
T. PALMIRSKI, Positum aut suspensum, Księga Pamiątkowa Prof. J. Kodrębskiego, Łódź 200, 289-299
Z. SŁUŻEWSKA, Kontrakt spółki jako podstawa odpowiedzialności in solidum w prawie rzymskim, ZP UKSW 3.1/2003, s. 43–66;
B. SZARECKA, Z problematyki umów aleatoryjnych w prawie rzymskim: emptio rei speratae i emptio spei, Studia Iuridica Lubliniensia 2/2003, s. 165–174
A. TARWACKA, „All you can eat”. The ancient way, Zeszyty Prawnicze 13.3/2013, s. 211-220.
A. TARWACKA, Mędrek sprzedaje niewolnika czyli wady towaru w antycznym dowcipie, Zeszyty Prawnicze 13.4/2013, s. 43-51
R. WOJCIECHOWSKI, Societas w twórczości glosatorów i komentatorów, Wrocław 2002, 95-102
W. WOŁODKIEWICZ, ‘Deiectum vel effusum’, i ‘positum aut suspensum’ w prawie rzymskim, Czasopismo Prawno-Historyczne 20.2 (1968), s. 23-46
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: