Prawo karne wykonawcze 2200-1PS036
Celem zajęć jest przekazanie i poszerzenie wiedzy dot. zarówno ustawodawstwa, jak i praktyki wykonywania kar kryminalnych, ze szczególnym uwzględnieniem kary pozbawienia wolności. W ramach wykładu poruszona zostanie także problematyka innych środków o charakterze izolacyjnym tj. umieszczenie w odpowiednim zakładzie psychiatrycznym w ramach środków zabezpieczających oraz umieszczenie w Krajowym Ośrodku Zapobiegania Zachowaniom Dyssocjalnym w Gostyninie (środek postpenalny stosowany na podstawie Ustawy z dnia 22.11.2013 r. o postępowaniu wobec osób stwarzających zagrożenie dla życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób). Wykład omawia cele stawiane przed karą w kontekście procesów społecznych, które mają wpływ na przestępczość. Sięgniemy nie tylko do wiedzy płynącej wprost z prawa, ale i do doświadczeń dostarczanych nam przez psychologię socjologię i kryminologię. Zwrócimy uwagę na znaczenie profilaktyki i na jej miejsce w polityce społecznej i karnej państwa. Na wykładzie poruszane są zarówno zagadnienia celów kary, o których mowa w przepisach prawa, jak i tych, które ustawodawca pozostawił poza sferą regulacji prawnej. Pozwoli nam to lepiej zrozumieć historyczny rozwój tej instytucji jak i jej uzależnienia od obowiązujących w danym miejscu i czasie warunków politycznych, społecznych i ekonomicznych. W efekcie pozwoli to na zrozumienie kiedy i jak wymierzana kara ma szansę na skuteczność rozumianą jako minimalizowanie społecznych kosztów przestępczości.
Wykład z prawa karnego wykonawczego ma za zadanie:
1) przekazać wiedzę potrzebna do zaliczenia przedmiotu na ocenę.
2) przekazać wiedzę na temat ratio legis reguł rządzących wykonaniem orzeczonych kar i środków karnych, sposobów ich realizacji i zapobiegania powrotności do przestępstwa.
3) zapoznać studentki/studentów z treścią międzynarodowych aktów normatywnych regulujących wykonanie kar i stosowanie środków izolacyjnych.
4) zapoznać studentów/studentki z orzecznictwem sądów krajowych i międzynarodowych dotyczących zasad wykonania kar i kreowania polityki karnej i penitencjarnej.
5) Uzmysłowić, iż prawo karne wykonawcze stanowi nierozerwalny element prawa karnego materialnego i procesowego. Prawo to reguluje wykonanie orzeczonych w ramach prawa karnego kar. Posługuje się przy tym posiłkowo karnym prawem procesowym. Wymaga także biegłości w prawie administracyjnym, konstytucyjnym, nierzadko w cywilnym i przepisach międzynarodowych.
6) Uzmysłowić, iż prawo karne wykonawcze jest fascynującą dziedziną również z tego względu, iż pozwala na/wymusza szerokie korzystanie z wielu gałęzi prawa i dziedzin pokrewnych.
Wykład pozwoli zrozumieć złożoność zagadnień polityki karnej i penitencjarnej.
Podstawowym celem wykładu będzie zapoznanie słuchaczy z historią i rozwojem instytucji prawa karnego wykonawczego oraz omówienie znaczenia właściwego kształtowania polityki karnej. Zakres naszych zainteresowań wykraczać więc będzie poza wąsko sformułowany w tytule temat. Istotną część czasu i uwagi poświęcimy instytucjom penitencjarnym. Musimy jednak mieć świadomość, że pozbawienie wolności jest tylko jedną z pozycji w katalogu kar. Prawo karne zaś tylko jedną z dziedzin prawa. Jego możliwości rozwiązywania problemów społecznych są znikome, a stosowane niewłaściwie rodzi problemy i jest patogenne. Prawo penitencjarne, podobnie jak i prawo karne, stanowi delikatny instrument kontroli społecznej, którym należy się posługiwać ze znawstwem i umiarem, tak, by przede wszystkim nie szkodzić.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Studenci//studentki po zakończonych zajęciach będą posiadali wiedzę na temat:
- zasad wykonywania kar kryminalnych, ze szczególnym uwzględnieniem kary pozbawienia wolności,
- funkcji i celów kar kryminalnych, ze szczególnym uwzględnieniem kary pozbawienia wolności,
- ewolucji systemów penitencjarnych na świecie i w Polsce,
- a także praktyki funkcjonowania zakładów karnych, zarówno z perspektywy Służby Więziennej, jak i osób osadzonych,
- izolacyjnych środków zabezpieczających i postpenalnych.
Po zakończeniu wykładu studentki/studenci będą:
Wiedza
1) Posiadali wiedzę potrzebną do zaliczenia przedmiotu
2) Posiadali wiedzę na temat form i rodzajów kar nieizolacyjnych
3) Posiadali wiedze na temat form sprawiedliwości naprawczej i różnorodnych form ADRów
4) Znali przepisy wykonawcze z k.k.w jak i przepisów regulujących organizacje służby penitencjarnej, kuratorskiej, zalecenia Rady Europy dotyczące wykonania kary i dyrektywy dotyczące statusu osoby pokrzywdzonej
5) Znali orzecznictwo ETPCz dotyczącego kwestii wykonania kary
Umiejętności
1) Będą w stanie wskazać na sposoby realizacji kar w warunkach wolnościowych,
2) Będą w stanie samodzielnie analizować przepisy k.k.w i ich zgodność z Europejskimi zaleceniami dotyczącymi wykonania kar nieizolacyjnych i kary pozbawienia wolności.
Postawy
1) Rozumieli znaczenie potrzeby implementacji międzynarodowych zaleceń dotyczących wykonania kar nieizolacyjnych i warunków wykonania kary pozbawienia wolności.
2) Rozumieli, jaki związek ma poziom przestępczości i poziom uwięzienia.
3) Rozumieli potrzebę polityki karnej i penitencjarnej wolnej od ideologii surowości kary jako czynnika przeciwdziałającego przestępczości.
Wykład dostarczy także umiejętności z zakresu interpretacji przepisów prawa karnego wykonawczego. Studenci po zakończonych zajęciach będą rozumieli z czego wynikają i jak przebiegają nowelizacje przepisów regulujących kary, środki zabezpieczające i środki postpenalne o charakterze izolacyjnym.
Kryteria oceniania
Wykład prowadzony jest metodą interaktywną z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych. Jest formą dyskusji/dyskursu ze studentkami/studentami. Dzięki temu zajęcia są żywe i na bieżąco pozwalają sprawdzić, czy zamierzony cel dydaktyczny zajęć zostaje osiągnięty.
Stąd podstawą zaliczenia wykładu jest: (1) aktywne uczestnictwo w zajęciach oraz zaliczone kolokwium (test)
Praktyki zawodowe
Nie są wymagane. Przewidywana jest wizyta studyjna , o ile uzyskana zostanie zgoda, w instytucji związanej w orzekaniem i/lub wykonaniem orzeczeń karnych.
Literatura
Podręczniki:
1. Hołda, Z., Hołda, J., Migdał, J., Żórawska, B., Prawo karne wykonawcze, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
2. Szymanowski, T., Prawo karne wykonawcze z elementami polityki karnej i penitencjarnej, Wolters Kluwer, Warszawa 2017.
Literatura zalecana:
3. Bauman, Z. Globalizacja, PIW, Warszawa 2000.
4. Wacquant, L Więzienia nędzy, Książka i Prasa, Warszawa 2009
5. Christie, N. Granice Cierpienia. Omega. Warszawa 1991
6. Christie, N. Dogodna ilość przestępstw, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej, Warszawa 2005
7. Consedine, J, Sprawiedliwość naprawcza, Polskie Stowarzyszenie Edukacji Prawnej, Warszawa 2004,
8. Ejchart M., Fajst M., Niełaczna M., Wykonanie kary dożywotniego pozbawienia wolności. Gdzie jest koniec? Prezentacja wyników badań przeprowadzonych w 2012 roku; [w:] Marzec-Holka K., Mirosław-Nawrocka K., Moleda J., Współczesne uwarunkowania i wzory procesów resocjalizacji, reintegracji, inkluzji, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, Warszawa 2014, s. 189-223
9. Fajst M., Gutkowska A.: Problematyka rozmieszczania skazanych w świetle kulturowych aspektów obecności cudzoziemców w polskich zakładach karnych, Archiwum Kryminologii, XXXVI, 2014, s. 293-324
10. Foucault, M. (1993, 2009) Nadzorować i karać. Aletheia-Spacja, Warszawa.
11. Gilligan, J Wstyd i przemoc. Media Rodzina. Poznań 2001.
12. Gutkowska, A., Rola kary kryminalnej w przywracaniu ładu społecznego w: O wolność i prawo. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Rzeplińskiemu, red. B. Błońska, Ł. Chojniak, B. Gruszczyńska, A. Kosyło, K. Witkowska-Rozpara, D. Woźniakowska-Fajst Warszawa 2020, s.822-837
13. Gutkowska, A., Kara pozbawienia wolności czy środek postpenalny? Kilka pytań na temat pierwszeństwa wykonania i wzajemnych relacji środków prawa karnego a środków przewidzianych w ustawie o KOZZD w: Granice prawa : księga jubileuszowa Profesora Andrzeja Siemaszki, red. P. Ostaszewski, K. Buczkowski, Warszawa 2020, s.571-586
14. Gutkowska, A., Tożsamość kulturowa skazanych odbywających karę pozbawienia wolności cudzoziemców i jej znaczenie w pracy penitencjarnej w: Zmierzyć i zrozumieć przestępczość. Tom jubileuszowy ofiarowany Profesor Beacie Gruszczyńskiej, red. M. Niełaczna, P. Ostaszewski, A. Rzepliński Warszawa 2020, s.392-434
15. Gutkowska, A., Kobieta za kratami. Doświadczenie więzienia z perspektywy cudzoziemek, odbywających karę pozbawienia wolności w Polsce w: Prawo wobec problemów społecznych. Księga Jubileuszowa dla Pani Profesor Eleonory Zielińskiej, red. B. Namysłowska-Gabrysiak, K. Syroka-Marczewska, A.Walczak-Żochowska, Warszawa 2016, s.505-525
16. Gutkowska, A., Włodarczyk-Madejska, J., Klimczak J., Sidor, P., Gdy kara nie wystarcza… O praktyce stosowania wybranych rozwiązań prawnych wobec sprawców z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie dla społeczeństwa, wyd. IWS, Warszawa 2020
17. Gutkowska, A., Nadzór prewencyjny. W poszukiwaniu optymalnego modelu wolnościowego środka postpenalnego, Warszawa 2024,
18. Lelental, S. Kodeks karny wykonawczy. Komentarz., C.H.Beck (wydanie 7, Warszawa 2020).
19. Niełaczna, M., Administracja więzienna. Służba czy władza? Wyd. UW., Warszawa 2023
20. Pawłowska, N Prawo podmiotowe więźniów do powierzchni mieszkalnej, PiP, czerwiec 2007, s.76-89.
21. Płatek, M., Granice prizonizacji. Sens i bezsens kar w warunkach globalizacji, w: Prawo w dobie globalizacji, red. T. Giaro, Liber, Warszawa 2011, s. 211-22.
22. Płatek, M. Społeczno-prawne determinanty zróżnicowania polityki penitencjarnej na przykładzie Holandii, Szwecji i Finlandii, Studia Iuridica XLVIII/2008, s. 349-370.
23. Płatek, M. Europejskie Reguły Więzienne z 11stycznia 2006 Biuletyn Biuro Inf RE, Scholar, Nr 1-2008.
24. Płatek, M. Granice racjonalnej polityki karnej i penitencjarnej. PiP-wrzesień 2006 s.28-43.
25. Płatek, M Rola prawa karnego wykonawczego w zapobieganiu przestępczości. Studia Iuridica XXXVIII/2000
26. Płatek, M Nowy etap w dyskusji nad karą pozbawienia wolności, Pip nr 1, 2009, s. 32-46.
27. Płatek, M., Prawo i jego interpretacja w świetle zbrodniczych działań „na korzyść społeczeństwa” oraz „higieny rasy”, w: Postęp i Higiena/Progres and Hygiene, ed by A. Rottenberg, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki Warszawa 2014, s. 104-117.
28. Płatek, M., Niebezpieczni w prawie karnym – legal fiction czy fiction of reality? , w: Między nauką a praktyką prawa karnego. Księga jubileuszowa profesora Lecha Gardockiego, red. Z. Jędrzejewski, M. Królikowski, Z. Wiernikowski, S. Żółtek, Wyd. Beck, Warszawa 2014, s. 273-294.
29. Płatek, M., Sankcje karne, a sprawiedliwość naprawcza, w: Sankcje w systemie prawa, red. L. Tyszkiewicz, L. Żakowska-Henzler, J. Ciemniewski, Wydawnictwo Wyższj Szkoły Finansów i Prawa w Bielsku Białej, Bielsko Biała 2014, s. 77-100
30. Płatek, M., Kreowanie „Groźnych, niebezpiecznych i złych”. (Creating the dangerous and the bad); „Archiwum Kryminologii „ 2019 T. XLI Nr 1, s. 125-217
31. Płatek, M. Negatywne skutki iluzji terapii. Uwagi o stosowaniu ustawy o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób, „Państwo i Prawo” 2020, nr 11, str. 93 -108
32. Pyrcak-Górowska, M., Detencja psychiatryczna orzekana jako środek zabezpieczający w świetle badań aktowych, Krakowski Instytut Prawa Karnego Fundacja, Kraków 2017
33. Zimbardo, P, Efekt Lucyfera, tłum. A. Cybulko i in., PWN, Warszawa 2008,
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: