Międzynarodowe rozstrzyganie sporów - arbitraż i europejskie postępowanie cywilne 2200-1PS008
Wykład specjalizacyjny ma na celu przedstawienie problematyki międzynarodowego rozstrzygania sporów. Studenci w pierwszej kolejności zapoznają się z pojęciami i instytucjami europejskiego oraz międzynarodowego postępowania cywilnego prezentowanymi w taki sposób, aby zapewnić również orientację w problemach występujących w sporach na tle transakcji gospodarczych o charakterze międzynarodowym. W ramach drugiego bloku zagadnień słuchacze zapoznają się, także w ujęciu prawnoporównawczym, z problematyką postępowań przed sądami polubownymi (arbitrażowymi), postępowań około-arbitrażowych i post-arbitrażowych. Duży nacisk położony zostanie na międzynarodową praktykę arbitrażową. Intensyfikacja międzynarodowego obrotu prawnego między sprawia, że znajomość prezentowanych podczas wykładu zagadnień jest niezbędnym uzupełnieniem wiedzy z zakresu postępowania cywilnego oraz prawa handlowego. Zwłaszcza dla tych prawników, którzy w swojej praktyce będą stykali się z międzynarodowym obrotem gospodarczym.
Szczegółowa tematyka wykładu:
a) blok pierwszy: Europejskie postępowanie cywilne
1. Pojęcie, przedmiot oraz źródła międzynarodowego i europejskiego postępowania cywilnego. Przedmiot regulacji i zakres zastosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1215/2012.
2. Jurysdykcja krajowa – pojęcie i rodzaje; łączniki jurysdykcyjne w sprawach cywilnych i handlowych. Badanie jurysdykcji krajowej i dopuszczalności postępowania.
3. Wpływ woli stron na jurysdykcję krajową (umowa jurysdykcyjna i ustanowienie jurysdykcji krajowej przez wdanie się w spór).
4. Problematyka forum shopping. Międzynarodowe konflikty jurysdykcyjne; skutki zagranicznej zawisłości sprawy.
5. Uznawanie zagranicznych orzeczeń – istota instytucji i teorie uznawania orzeczeń (rozszerzenie, kumulacja lub zrównanie skutków); zakres przedmiotowy uznania; modele uznania (uznanie automatyczne i uznanie w postępowaniu delibacyjnym); przesłanki uznawania orzeczeń i skutki uznania.
6. Istota, zakres przedmiotowy i przesłanki stwierdzenia wykonalności; konstrukcja automatycznej wykonalności a postępowanie o udzielenie exequatur. Postępowanie i wniosek o odmowę wykonania orzeczenia. Dostosowywanie zagranicznych orzeczeń.
7. Postępowanie zabezpieczające w sprawach z elementem obcym. Europejski nakaz zabezpieczenia na rachunku bankowym: przedmiot regulacji, założenia, zakres zastosowania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 655/2014.
b) blok drugi: Arbitraż
8. Istota i charakter prawny arbitrażu. Źródła prawa. Typologia arbitrażu.
9. Zapis na sąd polubowny i zdatność arbitrażowa. Orzekanie przez sąd arbitrażowy o swojej właściwości.
10. Instytucje arbitrażowe. Powołanie trybunału arbitrażowego. Niezależność i bezstronność arbitra oraz jego wynagrodzenie.
11. Wszczęcie i organizacja postępowania arbitrażowego. Zabezpieczenie roszczeń.
12. Postępowanie dowodowe. Przebieg rozprawy.
13. Orzekanie w międzynarodowym arbitrażu handlowym. Koszty postępowania arbitrażowego.
14. Postępowania w sprawie uchylenia wyroku arbitrażowego. Postępowania o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku arbitrażowego.
Zajęcia będą prowadzone w formie konwersatorium, z założeniem aktywnego udziału studentów. W związku z tym udostępniany będzie wykaz materiałów pozwalających na przygotowanie się do kolejnych zajęć, ze szczególnym uwzględnieniem najnowszego orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych, a także publikowanych orzeczeń sądów arbitrażowych.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wykład specjalizacyjny powinien umożliwić studentowi:
1) w zakresie wiedzy:
a) poznanie specyfiki i charakteru europejskiego prawa procesowego cywilnego w zakresie rozszerzonym, nieomawianym na wykładzie kursowym z postępowania cywilnego
b) poznanie historycznych korzeni i współczesnego statusu arbitrażu jako szczególnej prywatnej procedury rozstrzygania sporów w obszarze prawa prywatnego,
c) identyfikację specyfiki i podstawowych zasad oraz źródeł regulacji międzynarodowego arbitrażu handlowego,
d) ocenę podstaw skuteczności wyroku sądu państwa obcego oraz wyroku arbitrażowego i ich ograniczeń;
2) w zakresie umiejętności:
a) ocenę przydatności umów jurysdykcyjnych i klauzuli arbitrażowej w konkretnej transakcji gospodarczej,
b) rozpoznanie problemów wiążących się z wyborem określonego forum oraz rozpoznaniem sporu przez arbitraż lub sąd państwa obcego.
3) w zakresie postawy:
a) świadomość zależności pomiędzy wybraną drogą rozstrzygania sporów a stosowaniem prawa materialnego i ostatecznym rozstrzygnięciem,
b) zrozumienie podstawowych uwarunkowań dotyczących stosunku arbitrów do stron oraz bezstronności i niezależności arbitrów.
Kryteria oceniania
Zaliczenie na ocenę ustnie lub pisemne według decyzji prowadzącego zajęcia.
Literatura
Blok pierwszy: europejskie postępowanie cywilne:
- literatura polska
1. T. Ereciński, J. Ciszewski, Międzynarodowe postępowanie cywilne, Warszawa 2000
2. K. Weitz, Europejskie prawo procesowe cywilne, w: Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, red. A. Wróbel, Zakamycze 2005, s. 474-736;
3. T. Ereciński, J. Ciszewski, P. Grzegorczyk, K. Weitz, Komentarz do kodeksu postępowania cywilnego, t. VI. Międzynarodowe postępowanie cywilne. Sąd polubowny (arbitrażowy), Warszawa 2017
4. T. Ereciński, Prawo obce w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 1981
5. K. Weitz, Jurysdykcja krajowa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2005
6. P. Grzegorczyk, Immunitet państwa w postępowaniu cywilnym, Warszawa 2010
7. B. Wołodkiewicz, Obce prawo procesowe w sądowym postępowaniu cywilnym, Warszawa 2024
- literatura zagraniczna (fakultatywna):
1. R. Geimer, Internationales Zivilprozessrecht, Köln 2020.
2. H. Linke, W. Hau, Internationales Zivilverfahrensrecht, Köln 2021.
3. H. Schack, Internationales Zivilverfahrensrecht, München 2021.
4. O. Cachard, Droit international privé, Bruxelles 2021.
5. 6.P. Mankowski, U. Magnus (red.), Brussels I bis Regulation. Commentary, München 2016
6. A. Dickinson, E. Lein, The Brussels I Regulation Recast, Oxford 2015
Blok drugi: aribtraż
1. A. Budniak-Rogala, Zdatność arbitrażowa – uwagi wybrane na tle nowelizacji ustawą z 31.07.2019 r. w: Sto lat polskiego prawa handlowego. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Andrzejowi Kidybie (red. M. Dumkiewicz, K. Kopaczyńska-Pieczniak, J. Szczotka), Warszawa 2020
2. M. Durbas, Orzekanie o właściwości sądu arbitrażowego, Warszawa 2024
3. M. Dziurda, O. Górska, Discussion on the availability of tribunal-ordered ex parte interim measures – comments from the Polish perspective, ADR. Arbitraż i Mediacja 2016 nr 4
4. M. Dziurda, A. Zielińska, Prohibition on Surprise Decisions on Legal Grounds by Arbitrators w: The Challenges and the Future of Commercial and Investment Arbitration. Liber Amicorum Professor Jerzy Rajski (red. B. Gessel-Kalinowska vel Kalisz), Warszawa 2015
5. T. Ereciński, K. Weitz, Sąd arbitrażowy, Warszawa 2008
6. A. Orzeł-Jakubowska, Sądownictwo polubowne w świetle standardów konstytucyjnych, Warszawa 2021
7. S. Sołtysik, Podstawy odmowy uznania i wykonania zagranicznego orzeczenia arbitrażowego według Konwencji nowojorskiej, Warszawa 2019
8. A. Szumański (red.), System Prawa Handlowego. T. 8, Arbitraż handlowy, Warszawa 2015
9. M. Tomaszewski, Skutki prawne wyroku sądu polubownego w: Aurea Praxis Aurea Theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego (red. J. Gudowski, K. Weitz), t. II, Warszawa 2011
10. K. Weitz, Instancyjność postępowania przed sądem polubownym, Polski Proces Cywilny 2016 nr 3
11. A.W. Wiśniewski, Międzynarodowy arbitraż handlowy w Polsce. Zagadnienia statusu prawnego arbitrażu i arbitrów, Warszawa 2011
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: