Współczesne ruchy społeczne w Europie 2122-L-Z4WRSE
Przedmiot poświęcony jest problematyce ruchów społecznych działających w Europie na rzecz zmiany modelu reprodukcji życia społecznego. Pierwszą część kursu stanowi prezentacja teorii ruchów społecznych: definicje, typy i klasyfikacje. Dokonane zostanie rozróżnienie na „stare” i „nowe” ruchy społeczne (w oparciu o analizę celów, wartości, bazy społecznej, metod działania, itp.). Kolejne zajęcia będą poświęcone omówieniu głównych ruchów społecznych mających wpływ na przeobrażenia porządku społeczno-polityczno-gospodarczego we współczesnej Europie. Przedmiotem analizy będą: ruchy feministyczne (pojęcie i źródła feminizmu, etapy rozwoju ruchów feministycznych, główne nurty współczesnego feminizmu, parytety w polityce), ekologiczne (geneza, główne założenia programowe, rola, formy organizacyjne), pacyfistyczne (pojęcie, geneza, typologie, nurty, cele i działalność ruchów antywojennych), populiści (źródła, cechy populizmu, populizm prawicowy versus populizm lewicowy, wizerunek populistycznego przywódcy), alterglobaliści (pojęcie globalizacji, źródła, założenia i cele ruchu alterglobalistów, metody działania), ruch walki o prawa LGTB (sytuacja prawna i społeczna osób LGTB w Europie, postulaty ruchu).
Szacunkowa, całkowita liczba godzin, które student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się:
Udział w zajęciach: 15 godzin;
Przygotowanie do zajęć: 45 godzin;
Przygotowanie do egzaminu: 30 godzin;
Razem: 90 godzin.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Po ukończeniu przedmiotu student:
- dokonuje klasyfikacji współczesnych ruchów społecznych U04,
- identyfikuje i omawia różnice między „starymi” a „nowymi” ruchami społecznymi,
- charakteryzuje wybrane ruchy społeczne (feministyczne, pacyfistyczne, ekologiczne, populistyczne, alterglobalistyczne, tj. rozróżnia ich cele, wartości, aktorów, metody działania),
- potrafi określić przyczyny kształtowania się nowych ruchów społecznych,
- analizuje rolę ruchów społecznych w przemianach porządku społeczno-polityczno-gospodarczego współczesnej Europy,
- odróżnia ruchy społeczne od partii politycznych,
- identyfikuje różne nurty w ramach wybranych ruchów społecznych,
- ocenia perspektywy rozwoju wybranych ruchów społecznych,
- analizuje zależności między sytuacją społeczno-polityczno-gospodarczą wybranych państw europejskich a kształtowaniem się w nich ruchów społecznych;
- poszerza wiedzę w zakresie problematyki ruchów społecznych w oparciu o prezentowane na zajęciach materiały źródłowe zgodnie ze swoimi zainteresowaniami,
- potrafi prezentować swoje myśli na forum publicznym i rzeczowo argumentować w oparciu o zdobytą wiedzę poprzez udział w dyskusjach podczas zajęć.
Kryteria oceniania
Kontrola obecności. Ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność). Kolokwium zaliczeniowe.
Literatura
Literatura:
Obowiązkowa:
- Tadeusz Paleczny, Nowe ruchy społeczne, Kraków 2010; rozdział 1: Natura i istota nowych ruchów społecznych, s. 11-36.
- Grażyna Ulicka, Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw, Warszawa 1993; część I: Zagadnienia ogólne, s. 5-38.
Zbigniew Kantyka, Ruchy społeczne jako podmioty polityki, [w:] Sylwester Wróbel (red.), Teoretyczne problemy ruchów społecznych i politycznych, Toruń 2011, s. 12-28.
Piotr Żuk, Społeczeństwo w działaniu. Ekolodzy, feministki, skłotersi, Warszawa 2001; rozdział 3: Baza społeczna, s. 76-101.
- Grażyna Ulicka, Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw, Warszawa 1993; Ruchy kobiece, s. 71-89.
Ewa Malinowska, Feminizm europejski. Demokracja parytetowa a polski ruch kobiet, Łódź 2002; rozdział 2: Ruch feministyczny drugiej fali, s. 52-81; rozdział 3: Europejski ruch na rzecz demokracji parytetowej, s. 82-117.
- Grażyna Ulicka, Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw, Warszawa 1993; Ruchy ekologiczne, s. 39-58.
- Bogusława Podsiadło, Od ruchów społecznych do partii politycznej. Przykład partii Zielonych w Niemczech, [w:] Sylwester Wróbel (red.), Teoretyczne problemy ruchów społecznych i politycznych, Toruń 2011, s. 228-244.
- Grażyna Ulicka, Nowe ruchy społeczne. Niepokoje i nadzieje współczesnych społeczeństw, Warszawa 1993; Ruchy antywojenne, s. 59-70.
- Wojciech Modzelewski, Pacyfizm. Wzory i naśladowcy, Warszawa 2000, rozdział 1: Pacyfizm i ruch pacyfistyczny, s. 15-104 lub Wojciech Modzelewski, Pacyfizm i okolice, Warszawa 1995; rozdział 1: Pacyfizm, kampanie przeciw zbrojeniom nuklearnym, świadkowie Jehowy, s. 7-70;
Jean-Michel De Waele, Anna Pacześniak, Populizm w Europie. Defekt i przejawy demokracji?, Warszawa 2010, s. część I: Koń, jaki jest, (nie) każdy widzi, s. 17-88.
Roman Tokarczyk, Cechy konstytutywne myśli populizmu, [w:] Maria Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku, s. 19-32
Miron Kłusak, Systemowe uwarunkowania zjawiska populizmu, [w:] Maria Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku, s. 111-118.
Andrzej Bembenista, Specyfika populistycznego typu przywództwa, [w:] Maria Marczewska-Rytko (red.), Populizm na przełomie XX i XXI wieku, s. 45-64.
- Jadwiga Staniszkis, Władza globalizacji, Warszawa 2003, rozdział 1: Władza relacyjna, której już nie ma, s. 37-68.
- Tadeusz Paleczny, Nowe ruchy społeczne, Kraków 2010; s. 105-112.
- Ferdynand Trott, Ruch antyglobalistów, [w:] Marcin Frybes, Paweł Kuczyński (red.), Panorama ruchów społecznych w Polsce, Warszawa 2002, s. 168-171.
- Christiane Grefe, Mathias Greffrath, Harald Schuman, Czego chcą krytycy globalizacji. ATTAC, Kraków 2004, s. 13-152.
- Krzemiński I., Wolność, Równość, Odmienność. Nowe ruchy społeczne w Polsce początku XXI wieku, Warszawa 2006, s. 97-182.
Uzupełniająca:
Donatella della Porta, Mario Diani, Ruchy społeczne, Kraków 2009; rozdział: Ruchy i organizacje społeczne, s. 151-180.
Claus Offe, Nowe ruchy społeczne: przekraczanie granic polityki instytucjonalnej, (w:) Jerzy Szczupaczyński (oprac.) Władza i społeczeństwo. Antologia z zakresu socjologii polityki, Warszawa 1995, s. 226-233.
Winfried Thaa, Charakterystyka nowych ruchów społecznych w Republice Federalnej Niemiec, [w:] Franciszek Ryszka, Gerd Meyer (red.), Przemiany wartości a system polityczny. Z problemów kultury politycznej w Republice Federalnej Niemiec, Warszawa 1990, s. 391-405.
Radzisława Gortat, O naturze nowych ruchów społecznych, (w:) Ewa Lewicka-Banaszak, Piotr Marciniak, Wojciech Modzelewski (red.), Studia nad ruchami społecznymi, Warszawa 1987, s. 39-54.
Grzegorz Peszko, Alternatywny przełom w polityce, [w:] Przemysław Czajkowski (red.), Ruchy i organizacje ekologiczne w Europie, Warszawa 1989, s. 27-45.
Łukasz Wawroski, Modele zamierania ruchu społecznego z perspektywy dynamik zjawisk społecznych, [w:] Sylwester Wróbel (red.), Teoretyczne problemy ruchów społecznych i politycznych, Toruń 2011, s. 217-227.
Kazimierz Ślęczka, Feminizm, Katowice 1999; część III: Typy feminimów – ideologie feministyczne, s. 263-470.
Marek Ziółkowski, Ekologiczne ruchy społeczne w Polsce, [w:] Leszek Gilejko (red.), Społeczne ruchy czasu przełomu, Warszawa 1997, s. 93-111.
- Wojciech Modzelewski, Pacyfizm. Wzory i naśladowcy, Warszawa 2000, rozdział 2: Prawo do odmowy pełnienia służby wojskowej, s. 105-142; rozdział 3: Walka bez użycia przemocy, s. 143-191 lub Wojciech Modzelewski, Pacyfizm i okolice, Warszawa 1995; rozdział 2: Prawo do odmowy pełnienia służby wojskowej, s. 71-104; rozdział 3: Walka bez użycia przemocy, s. 105-150.
- Wojciech Jerzy Luty, Ruch alternatywne i pokojowe w Europie, [w:] Przemysław Czajkowski (red.), Ruchy i organizacje ekologiczne w Europie, Warszawa 1989, s. 46-85.
Jean-Michel De Waele, Anna Pacześniak, Populizm w Europie. Defekt i przejawy demokracji?, Warszawa 2010, s. część II: Wiwisekcja populizmu, s. 89-158; część III: Populizm in flagranti, s. 159-234.
Marek Migalski, Populizm, Katowice 2005.
Olga Wysocka (red.), Populizm, Warszawa 2010.
Sidney Tarrow, Doug McAdam, Protesty ponadnarodowe. Zmiana skali, [w:] Krzysztof Gorlach, Patrick H. Mooney (red.), Dynamika życia społecznego. Współczesne koncepcje ruchów społecznych, Warszawa 2008, s. 347-373.
Artur Domosławski, Świat nie na sprzedaż. Rozmowy o globalizacji i kontestacji, Warszawa 2002, s. 11-130.
Naomi Klein, Mury i wyłomy czyli bariery i szanse. Doniesienia z linii frontu debaty o globalizacji, Warszawa 2008.
- Zuzunna Cytrycka, Kropla Polski w ruchu antyglobalnym, [w:] Marcin Frybes, Paweł Kuczyński (red.), Panorama ruchów społecznych w Polsce, Warszawa 2002, s. 172-180.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: