Prawo Unii Europejskiej II 2105-PP-L-D4PUEU
SYSTEM OCHRONY PRAWNEJ W UE: Obowiązek przestrzegania prawa UE. Unijny system sądownictwa: Trybunał Sprawiedliwości, Sąd i sądy krajowe. Komisja jako strażnik Traktatów. Mechanizmy kontroli przestrzegania prawa UE przez państwa członkowskie i instytucje unijne – ogólny zarys.
ZAPYTANIA PREJUDYCJALNE: Postępowanie prejudycjalne jako forma kontroli zgodności działań państw i instytucji unijnych z prawem UE. Cel postępowania prejudycjalnego, pojęcie sądu, obowiązek zadawania pytań, doktryny acte éclairé i acte clair, zakres pytań prejudycjalnych, procedury zadawania pytań przed TSUE i sądem krajowym, charakter prawny i skutki orzeczenia prejudycjalnego.
ZASADA PIERWSZEŃSTWA PRAWA UE: UE jako specyficzny porządek prawny, którego podmiotami są również jednostki. Zasada pierwszeństwa prawa UE i problem kolizji z konstytucjami krajowymi.
ZASADA BEZPOŚREDNIEGO SKUTKU: Bezpośredni skutek prawa unijnego: warunki oraz układ wertykalny i horyzontalny. Bezpośredni skutek rozporządzeń i Traktatów.
BEZPOŚREDNI SKUTEK DYREKTYW: Istota i warunki bezpośredniego skutku dyrektyw i szeroka definicja „państwa”.
ZASADA SKUTKU POŚREDNIEGO: Obowiązek wykładni zgodnej z prawem UE i granice swobody sędziego.
ZASADA ODPOWIEDZIALNOŚCI ODSZKODOWAWCZEJ PAŃSTW CZŁONKOWSKICH: Istota i warunki odpowiedzialności odszkodowawczej państw, dochodzenie roszczeń, zakres odszkodowania.
SKARGA NA NARUSZENIE PRAWA UE PRZEZ PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE: Procedura z art. 258 TFUE: legitymacja czynna i bierna, przesłanki odpowiedzialności, warunki wszczęcia postępowania, etap administracyjny i sądowy, właściwość sądowa, dopuszczalność skargi, ciężar dowodu, środki tymczasowe, charakter prawny i skutki wyroku. Procedura z art. 259 TFUE. Skarga indywidualna do KE.
SKARGA NA NIEWYKONANIE WYROKU TSUE PRZEZ PAŃSTWO CZŁONKOWSKIE: Procedury z art. 260 ust. 2 i 3 TFUE: legitymacja czynna i bierna, przesłanki, warunki wszczęcia postępowania, etapy procedur, charakter prawny wyroku, rodzaje sankcji, zasady i sposoby ich obliczania.
SKARGA O STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI AKTU PRAWA UE: Legitymacja czynna i bierna, dopuszczalność skargi, właściwość sądowa, zakres przedmiotowy, przesłanki nieważności, charakter prawny i skutki orzeczenia.
SKARGA NA BEZCZYNNOŚĆ: Legitymacja czynna i bierna, dopuszczalność skargi, właściwość sądowa, zakres przedmiotowy, przesłanki skargi, charakter prawny i skutki orzeczenia.
SKARGA ODSZKODOWAWCZA: Legitymacja czynna i bierna, dopuszczalność skargi, właściwość sądowa, zakres przedmiotowy, przesłanki skargi, charakter prawny i skutki orzeczenia.
MECHANIZMY KONTROLI PRZESTRZEGANIA ZASADY PRAWORZĄDNOŚCI: Wartości z art. 2 TUE, ich istota i charakter prawny. Zasada praworządności. Procedura atomowa z art. 7 TUE. Nowe Ramy UE na rzecz umocnienia praworządności. Polska i UE a zasada praworządności. Mechanizm warunkowości finansowania od praworządności. Mechanizm praworządności. Wykluczenie z UE.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Student zna i rozumie
K_W05: Zna i rozumie strukturę sądowniczą Unii Europejskiej oraz państw członkowskich, w szczególności kompetencje Trybunału Sprawiedliwości, Komisji Europejskiej i sądów krajowych w zakresie stosowania oraz kontroli przestrzegania prawa UE, a także wzajemne relacje między porządkiem unijnym a krajowym oraz podstawowe mechanizmy ochrony wartości UE.
K_W10: Zna i rozumie charakter norm prawa UE oraz zasad je kształtujących (pierwszeństwo, bezpośredni skutek, skutek pośredni, odpowiedzialność odszkodowawcza państw), ich genezę, ewolucję oraz wpływ na funkcjonowanie instytucji i zachowania podmiotów prawa.
Student potrafi
K_U01: Potrafi analizować i interpretować mechanizmy kontroli przestrzegania prawa UE, w tym działania instytucji unijnych i krajowych wobec naruszeń prawa.
K_U02: Posługuje się poprawnie pojęciami i terminologią z zakresu prawa Unii Europejskiej, w szczególności dotyczącą procedur prejudycjalnych, skarg przed TSUE oraz zasad stosowania prawa UE.
K_U03: Potrafi analizować funkcjonowanie organów odpowiedzialnych za stosowanie prawa UE, zwłaszcza sądów krajowych oraz oceniać ich rolę w systemie ochrony prawnej UE.
K_U05: Potrafi stosować normy prawa UE do rozwiązywania praktycznych problemów związanych z nieprzestrzeganiem prawa UE przez organy krajowe i unijne.
K_U08: Potrafi opracowywać i prezentować analizy dotyczące funkcjonowania mechanizmów kontroli prawa UE, wykorzystując orzecznictwo TSUE oraz procedury przewidziane w Traktatach, także w kontekście ochrony praworządności.
K_U09: Potrafi przygotować prace pisemne dotyczące zasad stosowania prawa UE, procedur przed TSUE oraz roli sądów krajowych w systemie unijnym, wykorzystując właściwe źródła i literaturę.
K_U10: Potrafi przygotować i wygłosić wystąpienia ustne dotyczące funkcjonowania systemu sądownictwa UE i kontroli przestrzegania prawa unijnego.
Student jest gotów do
K_K01: Jest gotów do ciągłego pogłębiania wiedzy na temat prawa UE i śledzenia zmian w orzecznictwie TSUE, które dynamicznie wpływają na stosowanie prawa w państwach członkowskich.
K_K02: Jest gotów odpowiedzialnie pełnić role zawodowe związane z wdrażaniem i stosowaniem prawa UE oraz współpracować w zespołach analizujących zgodność działań organów krajowych z prawem unijnym.
K_K03: Jest gotów inicjować działania służące ochronie interesu publicznego poprzez właściwe stosowanie prawa UE i identyfikowanie naruszeń po stronie instytucji krajowych, w tym naruszeń wartości z art. 2 TUE i zasady praworządności.
K_K04: Rozpoznaje i potrafi rozwiązywać dylematy związane z obowiązkiem stosowania prawa UE, w tym konflikty między normami krajowymi a unijnymi.
Kryteria oceniania
Na ocenę końcową składają się:
- Egzamin ustny
- Przygotowanie do zajęć/praca domowa, w tym przeczytane orzecznictwo na każde zajęcia i gotowość jego prezentacji
- Aktywność na zajęciach
Odnośnie stosowania narzędzi SI: Poziom 1. BRAK SI (Weryfikacja efektów uczenia się jest przeprowadzana całkowicie bez pomocy sztucznej inteligencji. Studenci polegają wyłącznie na swojej wiedzy, zrozumieniu i umiejętnościach. Sztuczna inteligencja nie może być wykorzystywana w żadnym momencie oceniania.)
Literatura
- Traktat o Unii Europejskiej, Dz.U. C 202 z 7.6.2016
- Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, Dz.U. C 202 z 7.6.2016
- Inne akty prawne wskazane w programie dla danych zajęć
- Barcz J., Górka M., Wyrozumska A., Instytucje i prawo Unii Europejskiej, Wolters Kluwer 2023
- Barcik J., Grzeszczak R., Prawo Unii Europejskiej, C.H. Beck 2022
- Kenig-Witkowska M., Łazowski A., Ostrihansky R., Prawo instytucjonalne Unii Europejskiej, wyd. 8, C.H. Beck 2019
- Biernat S., Podstawy i źródła prawa Unii Europejskiej, C.H. Beck 2020
- Roberto A., Safjan M., Tizzano A., Zarys prawa Unii Europejskiej, Wolters Kluwer 2014
- Zawidzka-Łojek A., Łazowski A., Podręcznik prawa Unii Europejskiej, Instytut Wydawniczy Euro-Pro 2018
- Zawidzka-Łojek A., Łazowski A., Instytucje i porządek prawny Unii Europejskiej, Instytut Wydawniczy Euro-Pro 2015
- Nowak-Far A., Prawo Unii Europejskiej. Języki, struktury, działanie w praktyce, C.H. Beck 2021
- Barcik J., Wentkowska A., Prawo Unii Europejskiej, C.H. Beck 2014
- Miąsik D., System prawa Unii Europejskiej. Zasady i prawa podstawowe, C.H. Beck 2022
- Romanowski M. (red.), Wartości Unii Europejskiej a praworządność, IWS 2020
- Taborowski M., Mechanizmy ochrony praworządności państw członkowskich w prawie Unii Europejskiej, Wolters Kluwer 2019
- Czapliński W., Znaczenie orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w procesie rozwoju prawa europejskiego, Scholar 2021
- Maliszewska-Nienartowicz J., System instytucjonalny i prawny UE, 2010
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: