Polityka zagraniczna Japonii 2104-M-Z3PZJA
BLOK 1: Japonia jako aktor stosunków międzynarodowych
I. Podstawowe atrybuty Japonii jako aktora stosunków międzynarodowych. Materialne: położenie, terytorium, ludność, zasoby naturalne, gospodarka, siły zbrojne. Ideacyjne: kultura i religia, idee i świadomość. Japonia jako wspólnota wyobrażona – symbole i mity a fakty. Ewolucja postrzegania państwa i życia politycznego. Aksjologia uczestnictwa Japonii w stosunkach międzynarodowych. Ewolucja percepcji międzynarodowej roli Japonii. Ewolucja koncepcji i doktryn polityki zagranicznej.
II. Formalne a realne instytucje japońskiego życia politycznego. Konstytucja i wybrane prawodawstwo – struktury organizacyjno-administracyjne państwa. System polityczny, partyjny i wyborczy. Realne struktury władzy – system roku 1955, „żelazny trójkąt” i jego erozja; rywalizacja międzybiurokratyczna, efekty kohorty a rekrutacja polityczna, frakcyjność, korupcja. Katalog współczesnych aktorów japońskiej polityki zagranicznej – agendy, środki i metody bezpośrednich i pośrednich oddziaływań międzynarodowych takich podmiotów jak rząd, parlament, cesarz, sądy, partie polityczne i ich segmenty, biznes, mafia, wspólnoty epistemiczne, media, społeczne grupy nacisku, społeczeństwo jako całość. Jednostka w japońskiej polityce zagranicznej – chronologiczny przegląd przywódców Japonii i ich osiągnięć.
BLOK 2: Japonia jako państwo Zachodu
III. Polityka wobec USA. Co pchnęło Japonię do wojny z USA? – próba krytycznej analizy. Przebieg i skutki wojny i okupacji – fundamenty asymetrii: artykuł 9, traktat z San Francisco, traktat o wzajemnej współpracy i bezpieczeństwie, bazy. Doktryna Yoshidy i rola beiatsu. Ewolucja relacji bezpieczeństwa w okresie „zimnej wojny” i po niej. Znaczenie rynku amerykańskiego w japońskiej polityce gospodarczej. Perypetie stosunków gospodarczych – spory handlowe. Główne obszary konwergencji i rozbieżności polityk zagranicznych Japonii i USA wobec państw trzecich i problemów międzynarodowych. Proamerykanizm i opozycja do niego. Diaspora japońska w USA.
IV. Polityka wobec Europy. Jak feudalna Japonia odnalazła się w europocentrycznym świecie – próba krytycznej analizy. Ewolucja zaangażowania japońskiego w regionie. Przegląd stosunków z wybranymi krajami UE: Wielką Brytanią, Francją, Niemcami, Holandią i Polską. Polityka wobec jednoczącej się Europy – między deklaracją haską a „fabrykami śrubokrętowymi”. Obecne i potencjalne obszary partnerstwa Japonia-UE. Kontekst amerykański i problemy trilateralizmu. Japonia i UE w ASEM.
V. Polityka wobec Rosji. O co chodziło Japonii w rywalizacji terytorialnej z Rosją na Dalekim Wschodzie? – próba krytycznego spojrzenia na genezę sporu o Terytoria Północne. Wymiar prawny, polityczny, gospodarczy, strategiczny i emocjonalny sporu. ZSRR i komunizm z perspektywy japońskiej. Proces negocjacji nad traktatem pokojowym po II wojnie światowej. Kontekst chiński w relacjach japońsko-rosyjskich wczoraj i dziś. Japońskie koncepcje geopolityczne związane z Rosją. Perspektywy współpracy ekonomicznej. Japonia wobec rurociągu ESPO.
VI. Japonia w instytucjach Zachodu i globalnych. Japonia w Lidze Narodów – próba krytycznej analizy genezy japońskiego internacjonalizmu. Japonia wobec i w ramach systemu ONZ – uczestnictwo koncepcyjne, kadrowe i finansowe: operacje pokojowe, terroryzm, nieproliferacja, rozbrojenie, ocieplenie klimatu, prawa człowieka a human security, kwestie gospodarczo-społeczne. Proces ubiegania się o stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa. Japonia w instytucjach z Bretton Woods. Japonia a MTK. Japonia w G7/8 i G20. Japonia w OECD i Komisji Trójstronnej. Relacje Japonii z NATO i OBWE.
BLOK 3: Japonia jako państwo Wschodu
VII. Polityka wobec Chin. Afekt, afirmacja, alienacja, dominacja – historyczne przejawy kompleksu Chin w polityce Japonii. Czy Japonia chciała wojny totalnej z Chinami? – próba krytycznej analizy. Japonia wobec dwóch państw chińskich po wojnie. Droga do traktatu o przyjaźni i współpracy. Dziedzictwo wojny w relacjach wzajemnych – reparacje, masakra nankińska, „comfort women”, przeprosiny, podręczniki, Yasukuni, Jednostka 731, wpływ na stosunki międzyspołeczne. Spór o wyspy Senkaku/Diaoyu – wymiar historyczny, prawny, polityczny, gospodarczy, strategiczny i emocjonalny. Kontekst USA i Rosji w relacjach japońsko-chińskich – wczoraj i dziś. Znaczenie i skala wzajemnych powiązań gospodarczych. Kryzys i odnowa japońskiej polityki wobec ChRL w XXI w.
VIII. Polityka wobec Korei. Dziedzictwo japońskiego kolonializmu w Korei – próba bilansu. Japonia wobec istnienia dwóch państw koreańskich – droga do polityki renkei. Przeszkody powojennej normalizacji i okoliczności zawarcia traktatu podstawowego z RK. Kwestia reparacji. Spór o wyspy Takeshima/Dokdo – wymiar historyczny, prawny, polityczny, gospodarczy, strategiczny i emocjonalny. Dążenie do normalizacji relacji z KRLD a bilateralne kwestie sporne. Japonia wobec programu nuklearnego i rakietowego KRLD.
IX. Polityka wobec Azji Południowo-Wschodniej. Dlaczego ten region tak późno zaistniał w japońskiej polityce zagranicznej? – próba krytycznej oceny genezy relacji. Podbój regionu w dobie wojny na Pacyfiku i powojenne konsekwencje – próba bilansu. Współczesne japońskie interesy gospodarcze i strategiczne w regionie. Przegląd relacji z wybranymi państwami regionu. Ewolucja polityki Japonii wobec ASEAN. Doktryna Fukudy. Japonia wobec konfliktów indochińskich i pozimnowojennej rekonstrukcji Indochin. Współczesne płaszczyzny współpracy Japonia-ASEAN. Kontrowersje handlowe.
X. Japonia wobec regionalizmu Azji i Pacyfiku i Azji Wschodniej. Droga do Strefy Wspólnego Dobrobytu Wielkiej Azji Wschodniej – próba krytycznej analizy genezy japońskich koncepcji integracyjnych. Idee integracyjne a ewolucja japońskiej filozofii i strategii regionalnej po II wojnie światowej. Rola japońska w stworzeniu systemu regionalnego podziału pracy. Japonia w instytucjach rządowych: APEC, ADB, EAEC, ARF, ASEAN+3, CMI, EAS, Szczyt Trójstronny oraz II toru: PAFTAD, PECC, PBEC. Japonia w czasie kryzysu azjatyckiego 1997-1998. Rywalizacja z Chinami o przyszły kształt azjatyckiego regionalizmu.
Rodzaj przedmiotu
monograficzne
Efekty kształcenia
Po zakończeniu procesu uczenia się student:
- posiada wiedzę na temat polityki zagranicznej Japonii
- potrafi analizować aktywność międzynarodową Japonii
Kryteria oceniania
Uczestnictwo w zajęciach jest konieczne do zaliczenia przedmiotu. Dopuszczalne są nieobecności na dwóch jednostkach zajęciowych bez konsekwencji. Przy każdej następnej wszystkie tematy zajęć, na których wystąpiła nieobecność, należy rozliczyć na dyżurze. Poza dopuszczalnym limitem żadne usprawiedliwienia nieobecności, w tym zwolnienia lekarskie, które nie uzyskały wcześniejszej aprobaty kierownika studium, nie będą uwzględniane. Kwalifikowane uczesnictwo upawnia do otrzymania oceny dostatecznej.
Możliwe jest zaliczenie przedmiotu lub poprawienie oceny poprzez napisanie pracy semestralnej, a także odpowiedź ustną lub test z całości materiału. W każdym przypadku konieczne jest wcześniejsze uzgodnienie odpowiedniej formuły indywidualnie z prowadzącym. Praca pisemna powinna liczyć od połowy do jednego arkusza (ok. 11-22 stron) i spełniać wszelkie wymogi strukturalne i formalne pracy naukowej. Prace na temat nie uzgodniony wcześniej z prowadzącym nie będą przyjmowane. Prace będą sprawdzane pod kątem plagiatu. Preferowana wersja pracy: elektroniczna. Termin nadsyłania prac: do końca przedostatniego tygodnia sesji egzaminacyjnej.
Wpisy będą miały miesjce pod koniec ostatnich zajęć lub na moim dyżurze. Wpisy wymagają kontrasygnaty prof. Jana Rowińskiego, którą można uzyskać na jego dyżurze.
Literatura
Wybrana bibliografia książkowa:
(publikacje podręcznikowe są wytłuszczone)
The Far East and Australasia, 37th Edition; London & New York: Routledge, 2006
Hernádi András, Makoto Taniguchi (red.) - Japan and Asia in a New Global Age; Budapest: HAS, 2001
Hernádi András – Japan’s Image of Europe and Strategy towards It; Budapest: HAS, 1996
Tatsuo Akaneya – The Japanese-US Alliance: A New Definition; London: RIIA, 1999
Kevin J. Cooney – Japan’s Foreign Policy since 1945; Armonk: Sharpe, 2007
Kevin J. Cooney – Japan’s Foreign Policy Maturation: A Quest for Normalcy; London & New York: Routledge, 2002
Ronald Dore – Japan, Internationalism and the UN; London & New York: Routledge, 1997
Reinhard Drifte – Japan’s Foreign Policy for the 21st Century. From Economic Superpower to What Power?; New York: Palgrave, 1998
Bert Edström – Japan’s Evolving Foreign Policy Doctrine. From Yoshida to Miyazawa; New York: St. Martin’s Press, 1999
Bill Emmott – Rivals: how the power struggle between China, India and Japan will shape our next decade; Orlando: Harcourt, 2008
Krzysztof Gawlikowski; Małgorzata Ławacz (red.) – Japonia na początku XXI wieku; Toruń: Adam Marszałek, 2008
Julie Gilson - Japan and the European Union: A New Partnership for the 21st Century; New York: Palgrave, 2000
Michael Jonathan Green – Japan’s Reluctant Realism: Foreign Policy Challenges in an Era of Uncertain Power; New York: Palgrave, 2001
Linus Hagström – Japan’s China Policy: A Relational Power Analysis; London & New York: Routledge, 2005
Edward Haliżak – Wspólnota Pacyfiku a Wspólnota Wschodnioazjatycka; Żurawia Papers 8; Warszawa: Scholar, 2006
Edward Haliżak – Regionalny Kompleks Bezpieczeństwa w Azji Północno-Wschodniej; Żurawia Papers 3; Warszawa: Scholar, 2004
Edward Haliżak – Stosunki Międzynarodowe w Regionie Azji i Pacyfiku; Warszawa: Scholar, 1999
Glenn D. Hook i in. (red.) – Japan’s International Relations. Politics, Economics and Security; London & New York: Routledge, 2001
Christopher Hughes - Japan’s Re-emergence as a ‘Normal’ Military Power?; Oxford: Oxford University Press, 2004
Purendra Jain, Inoguchi Takashi (red.) – Japanese Foreign Policy Today; New York: Palgrave, 2000
Yutaka Kawashima – Japanese Foreign Policy at the Crossroads; Washington: Brookings, 2003
Ito Kenichi i in. (red.) - Japan's Identity: Neither the West nor the East; Tokyo: JFIR, 1999
Natasha Kuhrt – Russian policy towards China and Japan: the Yeltsin and Putin periods; NY: Routledge, 2007
Lam Peng Er – Japan’s peace building diplomacy in Asia; NE: Routledge, 2007
Lim Hua Sing – Japan & China in East Asian integration; Singapur: ISEAS, 2008
Joanna Marszałek-Kawa (red.) – Meandry japońskiej polityki; Toruń: Adam Marszałek, 2008
T. David Mason, Abdul M. Turay – Japan, NAFTA and Europe. Trilateral Cooperation or Confrontation; New York: St. Martin’s Press, 1994
S. Javed Maswood (red.) – Japan and East Asian Regionalism; London: Routledge, 2001
Wolf Mendl – Japan’s Asia Policy. Regional security and global interests; London & New York: Routledge, 1995
Miyagi Yukiko – Japan’s Middle East Security Policy: Theory and Cases; London, New York: Routledge, 2008
Akitoshi Miyashita, Yoichiro Sato (red.) – Japanese Foreign Policy in Asia and the Pacific. Domestic Interests, American Pressure and Regional Integration; New York: Palgrave, 2001
Andrew L. Oros – Normalizing Japan: politics, identity and the evolution of security practice; Stanford: Stanford University Press, 2008
Kenneth B. Pyle – Japan Rising: The Resurgence of Japanese Power and Purpose; NY: Public Affairs, 2007
Gilbert Rozman (red.) – Japan and Russia: The Torturous Path to Normalization, 1949-1999; New York: St. Martin’s Press, 2000
Richard J. Samuels – Tokyo’s Grand Strategy and the Future of Asia; London: Cornell University Press, 2007
Shinoda Tomohito – Koizumi diplomacy: Japan’s kantei approach to foreign and defence affairs; Seattle: University of Washington Press, 2007
Harold Hawkon Sunoo – Japanese Militarism, Past and Present; Chicago: Nelson-Hall, 1975
Takako Ueta, Eric Remacle (red.) – Japan and the Enlarged Europe: Partners in Global Governance; NY: Peter Lang; 2005
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: