Teoria stosunków międzynarodowych 2104-M-W2TESM
1. Wprowadzenie do metodologii teorii stosunków międzynarodowych
1. Teoria a metodologia w naukach społecznych
2. Funkcje nauki o stosunkach międzynarodowych
2. Od paradygmatu do teorii ogólnych.
Debaty teoretyczne.
1. Paradygmat liberalny- geneza: J.-J. Rousseau, I. Kant i Wilsonowska koncepcja bezpieczeństwa międzynarodowego
2. Paradygmat liberalny- założenia: koncepcja harmonii interesów, potencjalnego pokoju i demokratyzacji stosunków międzynarodowych
3. Paradygmat neoliberalny
4. Paradygmat realistyczny- geneza: Tukidydes, N.Machiavelli, T. Hobbes
5. Paradygmat realistyczny- założenia: niedemokratyczny charakter stosunków międzynarodowych, anarchia i potencjalna wojna
6. Paradygmat neorealistyczny
7. Koncepcja transnarodowa – założenia: procesy transnarodowe i aktorzy transnarodowi, erozja suwerenności i rodzaje źródeł potęgi państw oraz podmiotów niepaństwowych
8. Behawioralizm (scjentyzm)
3. Podmiotowość międzynarodowa a pojęcie polityki zagranicznej
1. Państwa i ich polityka zagraniczna
2. Społeczność międzynarodowa.
3. Podmioty transnarodowe. Typologie i znaczenie.
4. Formy organizacji życia międzynarodowego: system międzynarodowy, ład międzynarodowy
1. Kategoria oddziaływań międzynarodowych
2. Ład międzynarodowy – struktura i mechanizmy funkcjonowania
3. System międzynarodowy czy systemy międzynarodowe? Analiza systemowa.
5. Pokój i wojna w stosunkach międzynarodowych – tradycje badań. Teorie wojny.
1. H.Grotius i podstawy prawnomiędzynarodowego ujęcia pokoju.
2. I.Kant – wizja „wiecznego pokoju”.
3. „Peace researche” wkład badawczy poszczególnych grup narodowych.
4. Realistyczne ujęcie wojny.
5. Polemologia Gastona Bouthoula.
6. Teorie wojen hegemonicznych.
6. Bezpieczeństwo w stosunkach międzynarodowych
1. Kategoria bezpieczeństwa i jego typologie.
2. Bezpieczeństwo narodowe międzynarodowe.
3. Pojęcie zagrożeń asymetrycznych
7. Modele pokojowego ładu międzynarodowego
1. Rząd światowy
2. Bezpieczeństwo zbiorowe
3. Równowaga sił. Równowaga strachu.
4. Izolacjonizm i neutralność.
5. Global governance
8. Mocarstwowość i imperializm
1. Zjawisko i definicje mocarstwowości
2. Mocarstwowość w ujęciu podmiotowo-ilościowym, przedmiotowym i przestrzennym
3. Formy wpływu mocarstwowego: dominacja i hegemonia
4. Imperializm i strefy przestrzennego rozkładu potęgi państw
9. Współzależności międzynarodowe a globalizacja.
1. Procesy transnarodowe jako przesłanki wzrostu współzależności państw
2. Istota i konsekwencje współzależności międzynarodowych.
3. Prawo współzależności międzynarodowych?
4. Współzależności w dobie globalizacji.
10. Etyka i demokratyzacja w stosunkach międzynarodowych?
1. Demokratyzacja stosunków międzynarodowych jako narzędzie przełamania anarchii
2. Rząd światowy czy globalne zarządzanie
3. Etyka w polityce światowych mocarstw
11. Prognostyczne wizje stosunków międzynarodowych.
1. Koncepcja F.Fukujamy
2. Koncepcja S.P.Huntingtona
3. Koncepcja Z.Brzezińskiego
Ćwiczenia:
• Zagadnienia wstępne TPZ i TSM (teoria naukowa i związane z nią pojęcia, naukowe pojmowanie SM, metodologia badań SM, funkcje nauki o SM, główne podejścia w teorii stosunków międzynarodowych (TSM), poziomy analizy w TSM
• Realizm w TSM (geneza i prekursorzy, założenia i podstawowe pojęcia, ewolucja paradygmatu, krytyka realizmu)
• Liberalizm (geneza i prekursorzy, założenia i podstawowe pojęcia, ewolucja, krytyka)
• Globalizm (geneza i prekursorzy, założenia i podstawowe pojęcia, ewolucja teorii (koncepcji), krytyka)
• Inne teorie i podejścia w SM (scjentyzm, konstruktywizm, teoria normatywna, feminizm, „green politics”, postmodernizm)
• System międzynarodowy, społeczność międzynarodowa, ład międzynarodowy (pojęcie systemu w naukach społecznych, system międzynarodowy czy systemy międzynarodowe?, analiza systemowa, podstawowe kategorie systemowe; właściwości i typologie systemów międzynarodowych, społeczność międzynarodowa, ład międzynarodowy – struktura i mechanizmy funkcjonowania)
• Wojna i pokój w stosunkach międzynarodowych (rozumienie wojny i konfliktu międzynarodowego, teorie i koncepcje wojen, przyczyny wojen i konfliktów międzynarodowych, elementy konfliktu międzynarodowego, politologiczne podejście do pokoju, koncepcje pokoju demokratycznego, model równowagi sił, model zbiorowego bezpieczeństwa, izolacjonizm i neutralność, bandwagoning )
• Mocarstwowość i imperializm w stosunkach międzynarodowych (zjawisko i definicje mocarstwowości w TSM; wyznaczniki siły, typologie mocarstw, wielkie mocarstwa, ich rola i zmienność)
• Współpraca w SM (procesy internacjonalizacji i globalizacji, procesy integracyjne i model funkcjonalistyczny, współzależność; przetarg i kooperacja, istota i konsekwencje współzależności państw)
• Moralność, wartości i etyka w SM (podejście realistyczne, podejście liberalne, inne ujęcia)
• Prognozowanie w stosunkach międzynarodowych (prognostyka międzynarodowa, wizje Fukuyamy: koniec historii; koniec człowieka, wizja Huntingtona: zderzenie cywilizacji?, wizja Fergusona: wojna XXI wieku)
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Uzyskanie podstawowej wiedzy z zakresu przedmiotu
Kryteria oceniania
egzamin
Literatura
• R. Zięba (red.), Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, Toruń 2004.
• R. Jackson, G. Sorensen, Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych teorie i kierunki badawcze, Kraków 2006.
• J. Kukułka, Teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2000.
• P.R. Viotti, M.V. Kauppi, International Relations Theory. Realism, Pluralism, Globalism and Beyond, Boston 1999.
• J. E. Dougherty, R. L. Pfaltzgraff, Contending Theories of International Relations, A Comprehensive Survey, New York 1996.
• Der Derian J. (red.), International Theory. Critical Investigations, Houndmills 1995.
• T. Łoś-Nowak, Stosunki Międzynarodowe. Teorie - systemy - uczestnicy, Wrocław 2000.
• R. Aron, Pokój i wojna między narodami, Warszawa 1995.
• R. Kuźniar (red.), Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, Warszawa 2005.
• K., Waltz, Theory of International Politics, Berkley 1979.
• Z.J. Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych, Lublin 1986.
• J. Kukułka (red.) Pokój w teorii i praktyce stosunków międzynarodowych, Warszawa 1991.
• M.E. Brown, O.R. Coté, Jr., S.M. Lynn-Jones, S.E. Miller (red.), Theories of War and Peace, London 1999.
• G. Bouthoul, Traité de polémologie, Paris 1970.
• H. Morgenthau, Politics among Nations, The Struggle for Power and Peace, New York 1948.
• H. Bull, The Anarchical Society: a Study of Order in World Politics”, London 1978.
• F. Fukuyama, Koniec człowieka. Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, Kraków 2004.
• Z. Brzeziński, Wybór. Dominacja czy przywództwo, Kraków 2004.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: