Dylematy tożsamości kulturowej na Bliskim Wschodzie i w Afryce (spec. SRiG, ścież. BWiA) 2104-M-D4DTBW-SRG
Celem zajęć jest ukazanie identyfikacji kulturowej i narodowej jako czynnika w stosunkach międzynarodowych w kontekście Bliskiego Wschodu i Afryki; scharakteryzowanie specyfiki tzw. ”wielopoziomowej tożsamości Bliskiego Wschodu” i określenie wpływu identyfikacji kulturowych i narodowych na przemiany społeczno-polityczne w obliczu kształtowania się nowego ładu na Bliskim Wschodzie i Afryce.
Problem redefiniowania tożsamości czy samouświadomienia tożsamości jest fundamentalny, w wymiarze społecznym i politycznym, dla Bliskiego Wschodu na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, niektórzy tłumaczą dynamikę wydarzeń w tamtym rejonie świata, opóźnionym wychodzeniem z systemu kolonialnego, i związaną z nim potrzebą rewizji granic państwowych i stref wpływów ustanowionych na mocy układu i Sykes- Picot. W tym postkolonialnym ujęciu procesualnym konflikty w Afganistanie i Iraku, a następnie wydarzenia określane mianem Arabskiej Wiosny, wojna domowa w Syrii, niepodległościowe aspiracje Kurdów, lokalno-mocarstwowe aspiracje Turcji, exodus mniejszości etnicznych i religijnych, a także powstanie i sukcesy Organizacji Państwa Islamskiego, to wzajemnie ze sobą powiązanie etapy tworzenia postkolonialnego ładu w regionie.
W programie konwersatorium zawarto rozważania dotyczące zarówno lokalnych i międzynarodowych konsekwencji różnych przejawów bliskowschodniego konfliktu, jak i długotrwałych procesów budowy powojennego społeczeństwa, rozpatrywanych w kontekście zasygnalizowanego w tytule przedmiotu problemu tożsamości kulturowej i narodowej. Wskazane zostaną kulturowo-cywilizacyjne oraz historyczne determinanty procesu powstawania poszczególnych tożsamości kolektywnych, to co stanowi o ich swoistości wobec innych tożsamości regionalnych i panregionalnych i jaki jest wpływ ukonstytuowania się tożsamości wspólnotowych i procesów narodowotwórczych na stabilność i procesy demokratyczne. koncentrując się na specyfice i odrębnościach społeczeństw jako czynnikach koniecznie uwzględnianych w ocenie procesów społecznych i politycznych kształtujących współczesny Bliski Wschód i Afrykę. Konflikty w regionie Bliskiego Wschodu i Afryki z przyczyn historycznych były i są postrzegane jako etniczne i religijne nie tylko przez zewnętrznych obserwatorów. Także sami mieszkańcy regionu najsilniej mobilizują się w imię lojalności etnicznych, plemiennych, czy religijnych, nie będąc świadomymi, że afiliacje te mogą być taktowane przedmiotowo i wykorzystywane do celów politycznych, a tym samym mieć destrukcyjny wpływ na bezpieczeństwo i ład społeczny. W rzeczywistości wielopoziomowa tożsamość mieszkańców Bliskiego Wschodu nie stanowi per se przyczyny konfliktów, ani nawet animozji międzyludzkich w regionie. Prawdziwą, często nieuświadomioną przyczyną napięć, są nierówności ekonomiczne, czy w dostępie do, zasobów albo niedostateczna reprezentacja polityczna, czy brak możliwości samorealizacji. Istotne jest jednak w jakim stopniu społeczeństwa bliskowschodnie są świadome tych prawidłowości.
W toku zajęć omówione zostaną następujące zagadnienia problemowe: tożsamość jako czynnik w stosunkach międzynarodowych, elementy antropologii polityki; naród, primordialistyczne, a konstruktywistyczne ujęcie narodu; od tożsamości wspólnotowej do tożsamości narodowej. Specyfika tożsamości na Bliskim Wschodzie; narody i nacjonalizm na Bliskim Wschodzie i Afryce; ewolucja tożsamości na Bliskim Wchodzie i Afryce, od ummy/społeczności plemiennej do postkolonialnego państwa narodowego; Bliski Wschód i Afryka wobec globalizacji. Wskazane zagadnienia zostaną omówione w oparciu o przykłady konkretnych krajów, czy wspólnot narodowych mających szczególne znaczenie dla dynamiki wydarzeń w regionie Bliskiego Wschodu
Studenci zostaną wyposażeni w wiedzę i umiejętności pozwalające im analizować wpływ tak zwanej „wielopoziomowej tożsamości Bliskiego Wschodu” na stabilność systemów państwowych, percepcję bądź mispercepcję wydarzeń i procesów lokalnych, regionalnych i globalnych przez bliskowschodnie społeczeństwa, a tym samym na eskalację napięć w regionie.
Przybliżona, szacowana całkowita liczba godzin, którą student, musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla przedmiotu efektów uczenia się: 30( w tym uczestnictwo w zajęciach).
|
W cyklu 2023L:
Zakres tematyczny: 1. Tożsamość jako czynnik w stosunkach międzynarodowych. Elementy antropologii polityki. Mini wykład z elementami dyskusji. • Określenie aparatu pojęciowego – zdefiniowanie pojęć identyfikacja narodowa, walencja kulturowa, syntagma kulturowa, kultura pogranicza, shater belt, procesy etnoregionalistyczne, trybalizm. • Czym jest naród, primordialistyczne, a konstruktywistyczne ujęcie narodu). Mini wykład z elementami dyskusji. • Definicje narodu według Ernesta Renana, Ernesta Gellnera, Benedicta Andersona, Antoniny Kłoskowskiej, Floriana Znanieckiego. • Od tożsamości wspólnotowej do tożsamości narodowej. Specyfika tożsamości na Bliskim Wschodzie i w Afryce. • Przynależności jednostki na Bliskim Wschodzie – poziomy tożsamości, komplementarne czy konkurencyjne? ¬- rodzina, plemię, religia, naród, wspólnota panarabska, umma. • Pojecia gawmijja i watanijja, taifija, al-bait, baja, ighwan, wasta. • Rola symbolu. Tożsamość a polityka. Polityzacja etniczności. 2. Wyzwania metodologiczne w badaniu obszarów odmiennych kulturowo. • Ograniczenia analizy (analiza ryzyk). • Pojęcia swojskości i obcości. • Insider-outsider continuum • Wpływ tożsamości społecznej badacza na proces badawczy • Mapa tożsamości- social identity map jako narzędzie • Ograniczenia i motywacje własne badacza (Positionality) - Studium przypadku tożsamość Palestyńska. - Studium przypadku: lojalności podczas wojny iracko-irańskiej -niespełnione marzenie Kurdów o państwowości. 3. Narody i nacjonalizm na Bliskim Wschodzie i w Afryce. Ewolucja tożsamości na Bliskim Wchodzie, od ummy do postkolonialnego państwa narodowego. - Nacjonalizm osmański -Panarabizm - Panislamizm • Istota narodu według Ibn Chalduna i Satiego al Husriego • Czy możemy mówić o klasycznych, obiektywnych wyróżnikach tożsamości narodowej, jak język czy religia, w wieloetnicznych wieloreligijnych i multijęzycznych społeczeństw? • Narody czy społeczeństwa bliskowschodnie? • Problemy tożsamościowe na Bliskim Wschodzie i w Afryce a brak występowania zasady kongruencji – przystawania danej jednostki narodowościowej, legitymizującej się specyficzna kultura, do zamieszkiwanego przez nią terytorium państwowego? • Wpływ zjawiska kultury pogranicza, migracji i konwersji kulturowej, a także dążeń etnoregionalistycznych na kształtowanie się tożsamości. • Afryka Północna – pomiędzy żywiołem afrykańskim i arabskim • Wpływ tak zwanej wielopoziomowej tożsamości Bliskiego Wschodu i Afryki na stabilność systemów państwowych, percepcję bądź mispercepcję wydarzeń i procesów lokalnych, regionalnych i globalnych przez bliskowschodnie społeczeństwa, a tym samym na eskalację napięć w regionie. ¬– Studia przypadku: Iran, Izrael, Liban, Turcja, Uganda-Burundi. • Konflikty na Bliskim Wschodzie i W Afryce, religijne, etniczne czy polityczne? • Konflikt w Darfurze jako konflikt ekologiczny. 4.Pomiędzy sektarianizmem a sekularyzmem, w poszukiwaniu współczesnej odpowiedzi na dylematy tożsamości. • Ideologia partii al Bas i jej potenciał narodowotwórczy • Obalenie irackiego reżimu z 2003 roku, konsekwencje lokalne i regionalne • Zmierzch sekularyzmu na Bliskim Wschodzie - Studium przypadku ¬– wybory parlamentarne w Iraku w maju 2018 roku, „październikowa” rewolucja 2019-2021 - Studium przypadku –konfesjonalizm libański, jako swoista recepta na niezależność. rola Arabii Saudyjskiej w ogłoszeniu (niezrealizowanej) dymisji z listopada 2017 roku, kryzys państwowości 2020 5. Położenie geostrategiczne państwa a dylematy tożsamości. • Dylematy tożsamości w rejonie Sahelu - Studium przypadku- Znaczenie struktur etniczno-religijnych w regionie Sahelu, w wymiarach społeczno-politycznym oraz bezpieczeństwa. Przykład Mauretanii. • Zjawiska polityzacji religii i polityzacji etniczności • Konflikt szicko-sunnicki, źródło czy następstwo animozji? • Koncepcja szickiego półksiężyca, projekcja wpływów czy diagnoza rzeczywistość? - Studium przypadku – Irak, sąsiadując z żywiołami perskim i tureckim stanowi obszar graniczny kultury arabskiej, iracko-pogranicze określane jest w geopolityce jako shatter-belt – rejon szczególnie konfliktogenny, o znaczeniu strategicznym dla stabilności w regionie. - Studium przypadku– kryzys na łonie Organizacji Współpracy Zatoki z czerwca 2017 roku, jako narzędzie rywalizacji o hegemonię, także ideologiczną w rejonie półwyspu. Przyczyny pośrednie i bezpośrednie oraz następstwa izolacji Kataru. 6. Bliski Wschód i Afryka wobec globalizacji. |
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
W cyklu 2023L: zdalnie w sali | Ogólnie: w sali |
Efekty kształcenia
Postrzega identyfikację kulturową i narodową jako czynnik w stosunkach międzynarodowych w rejonie Bliskiego i Środkowego Wschodu oraz Afryki, ma szeroką wiedzę na temat natury i prawidłowości relacji państw tego obszaru między sobą i ze światem zewnętrznym oraz problemach i uwarunkowaniach bezpieczeństwa regionu w kontekście problemów tożsamościowych.
ma szeroką wiedzę na temat ewolucji systemów państwowych w regionie i specyfiki państw narodowych na Bliskim Wschodzie i Afryce.
ma rozszerzoną wiedzę o znaczeniu przynależności jednostki do określonych grup na bliskim wschodzie, jak ród plemię, wspólnota religijna naród., i znaczeniu lojalności wobec nich w życiu obywatelskim. I politycznym.
ma głęboką wiedze o znaczeniu tożsamości religijnej jednostki jako członka państwa i społeczeństwa na Bliskim Wschodzie i Afryce.
ma pogłębioną wiedzę na temat teorii i praktyki podejmowania decyzji politycznych i gospodarczych w tych strukturach na poziomie państwa narodowego i w skali międzynarodowej, zwłaszcza w uwarunkowaniach kultury krajów Bliskiego i Środkowego Wschodu oraz Afryki. Ma świadomość, iż przynależności regionalne, wyznaniowe czy plemienne, jako zazwyczaj najważniejsze dla mieszkańców regionu, mogą nawet kształtować lub zdominować politykę danego kraju dzięki niezbędnej solidarności, która ułatwia zdobycie i zachowanie władzy.
UMIEJĘTNOŚCI
Efekty kształcenia dla przedmiotu (minimum 1)
potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną i faktograficzną z zakresu nauki o stosunkach międzynarodowych i powiązanych z nią dyscyplin np. etnologii i antropologii polityki do pogłębionej analizy genezy, przebiegu i konsekwencji konkretnych procesów oraz zjawisk związanych z identyfikacją narodową i walencją kulturową na Bliskim Wschodzie i Afryce, potrafi formułować racjonalne i trafne opinie na ich temat
potrafi w sposób precyzyjny, klarowny i spójny wypowiadać się w mowie i piśmie na temat identyfikacji kulturowej i narodowej jako czynniku w stosunkach międzynarodowych na Bliskim Wschodzie; przygotowuje rozbudowane prace pisemne spełniające podstawowe kryteria opracowania o charakterze naukowym w zakresie szczegółowych zagadnień z zakresu nauki o stosunkach międzynarodowych i powiązanych z nią dyscyplin oraz potrafi w kompleksowy sposób uzasadnić ustnie swoje poglądy odnośnie dylematów tożsamości na Bliskim Wschodzie i Afryce.
Krytycznie analizuje informacje, wiadomości i przekazy medialne dotyczące Bliskiego Wschodu oraz Afryki, potrafi interpretować je przez pryzmat dylematów tożsamości w regionie.
KOMPETENCJE
Efekty kształcenia dla przedmiotu (minimum 1)
ma pogłębioną świadomość różnorodności religijnej, etnicznej i kulturowej regionu Bliskiego Wschodu i Afryki, pluralizmu poglądów na podstawowe aspekty życia ludzkiego w skali świata, potrafi docenić ich wartość i okazać im szacunek; posiada podstawowe umiejętności dialogu z przedstawicielami innych kultur, grup etnicznych i religijnych Bliskiego Wschodu
ma świadomość złożoności problemów tożsamości na Bliskim Wschodziei Afryce, także tego, iż w świecie arabskim kolejne podziały, czy przeciwnie powstanie państw narodowych rzadko dezawuują poprzednie tożsamości: plemienną, etniczną, religijną – to właśnie swoista, nieprzekładalna na realia europejskie, „wielopoziomowa tożsamość Bliskiego Wschodu”.
potrafi przygotować, opracować i przeprowadzić projekty społeczne, związane z problematyka tożsamości etniczności i narodowotwórczą, adresowane w szczególności do ludności Bliskiego Wschodu, z uwzględnieniem politycznych, ekonomicznych i prawnych uwarunkowań takiego działania i jego społecznych konsekwencji.
w swej aktywności naukowej i publicystycznej, zawodowej, a w szczególności badawczej, zwłaszcza prowadząc badania terenowe cechuje się szczególną wrażliwością kulturową, zasadami etyki.
S4_W01, S4_W02, S4_W03, S4_W04, S4_W05, S4_W06, S4_W07, S4_U01, S4_U02, S4_U03, S4_U04, S4_U05, S4_U06, S4_U07, S4_K01, S4_K02, S4_K03, S4_K04
Kryteria oceniania
1.Ocena ciągła: bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność – 50%.
2. Ocena merytoryczna przygotowanego przez studenta studium przypadku ( tematy 3-5) – 50%, fakultatywnie.
Czas przewidziany na prezentacje projektu indywidualnego bądź dwuosobowego to 25 minut, następnie czas na pytania dodatkowe i dyskusję grupową. Forma i treść prezentacji do obowiązkowego, szczegółowego, uzgodnienia z prowadzącym.
Praktyki zawodowe
brak
Literatura
Książki i druki zwarte:
Abu Zaid, Nasr, Reformation of Islamic Thought: A Critical Historical Analysis, Scientific Council for Government Policy, Amsterdam University Press, Amsterdam 2006
Abu Zaid, Nasr, Rethinking of the Qur’an: Towards a Humanistic Hermeneutics, Humanistic University Press, Amsterdam 2004
Anderson, Benedict, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Znak, Kraków 1997
Babbie, Earl, Badania społeczne w praktyce, Warszawa, 2004
Badie, Dina, After Saddam : American Foreign Policy and the Destruction of Secularism in the Middle East, Lanham, MD : Lexington Books, 2017.
Bates, Daniel, G.. Rassam, Amal, Peoples and Cultures of the Middle East, New Jersey 2001
Bielawski, Józef, Ibn Chaldun, Wiedza Powszechna, Warszawa 2000
Bielawski, Józef, Islam, religia państwa i prawa, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973
Boullata, Issa, J., Trends and Issues in Contemporary Arab Thought, Nowy Jork 1990
Cleveland, William, L., A History of the Modern Middle East, Boulder 2000
Clifford, James, 2000, Kłopoty z kulturą, Warszawa: Wydawnictwo KR.
Chojnowski A., Tomaszewski J., Izrael, Warszawa 2003
Corm, Georges, Bliski Wschód w ogniu: oblicza konfliktu 1956-2003, Dialog, Warszawa 2003
Danecki, Janusz, Sulowski, Stanisław, Bliski Wschód, coraz bliżej, Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2011
Danecki, Janusz, Polityczne funkcje islamu, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1991
Danecki, Janusz, Podstawowe wiadomości o islamie, tom 1. i 2., Dialog, Warszawa 1997 .
Dziekan, Marek, Cywilizacja islamu w Azji i Afryce, Książka i Wiedza, Warszawa 2007
Dziekan, Marek, Historia Iraku, Dialog, Warszawa 2007
Dziekan, Marek, Irak. Religia i Polityka, Warszawa 2007
Dziekan, Marek, Złote Stolice Arabów. Szkice o współczesnej myśli arabskiej, Czytelnik, Warszawa 2011.
Ch.M. Fombad (ed.), Separation of Powers in African Constitutionalism, Oxford University Press 2016
Flis, Andrzej, Kowalska, Beata, Zapomniani bracia: ginący świat chrześcijan Bliskiego Wschodu, Wydawnictwo WAM, Kraków 2003
Fanon, Franz, Wyklęty lud ziemi, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1985
Gaub, Florence,Against All Odds : Relations between NATO and the MENA Region, Carlisle, PA : US Army War College, 2012.
Geertz, Clifford, 2005, Interpretacja kultur: wybrane eseje, Przeł. Maria M. Piechaczek, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Halliday, Fred, Islam i mit konfrontacji, Dialog, Warszawa 2002
Hourani, Albert, Historia Arabów, Marabut, Gdańsk 2002
Huppert, Uri, Izrael w cieniu fundamentalizmów, Sprawy Polityczne, Warszawa 2007
Husri, Abu Khaldum Sati al-, Lectures on the emergence of the national idea, Beirut 1985
Jourde, C. 2012. “Mauritania: Crash of Authoritarianism and Ethnicity, In Political Islam in West Africa. Edited by Williams F. S. Miles, 101–127. London: Lynne Rienner Publishers
Karsh, Efraim, Karsh, Inari, Empires of the Sand. The Struggle for Mastery in the Middle East 1789-1923, Harvard University Press, Cambridge 2001
Kepel, Gilles, Święta wojna: ekspansja i upadek fundamentalizmu muzułmańskiego, przełożyła Katarzyna Pachniak, Dialog, Warszawa 2003
Kłoskowska, Antonina, Kultury narodowe u korzeni, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1996.
Landau, Jacob, The Politics of Pan-Islam: ideology and organization, Clarendon Press, Oksford 1992.
Lewis, Bernard, Arabowie w historii, Warszawa 1996.
Lewis, Bernard, Muzułmański Bliski Wschód, Marabut, Gdańsk 2003.
Lewis, Bernard, Narodziny nowoczesnej Turcji, przełożył Kazimierz Dorosz, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1972.
Lewis, Bernard, The Jews of Islam, Princeton UP, Princeton 1981.
Maalouf, Amin, Zabójcze tożsamości, przełożyła Halina Lisowska-Chehab, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 2002.
Madeyska, Danuta, Historia świata arabskiego: okres osmański, 1516-1920, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 1988.
Mahut-Mendecka, Ewa, Archetypy islamu, Eneteia, Warszawa 2005
N’Diaye, Boubacar (2006), ‘Mauritania, August 2005: justice and democracy, or just another coup?’, African Affairs, vol. 105, no. 420, pp. 421-441
Ramadan, Tarik, Western Muslims and the Future of Islam, Oxford University Press, Londyn 2004
Said, Edward, Orientalizm, Zysk i spółka, Warszawa 2005
Shlaim, Avi, War and Peace in the Middle East, New York 1995
Turner, Bryan, Orientalism. Postmodernism & Globalizm, Routledge, 1997
Tibi, Bassam, Fundamentalizm religijny, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1997
Thomson W.M., The Land and the Book, Londyn 1870
Turner, Bryan, S., Orientalism. Postmodernism & Globalizm, Routledge 1997
Vali N., The Shia Revival, Norton New York 2007.
Zdanowski, Jerzy, Bliski Wschód 2011: bunt czy rewolucja, Kraków 2011
Zdanowski, Jerzy, Bracia Muzułmanie i inni, Glob, Szczecin 1986
Zdanowski, Jerzy, Historia Arabii Wschodniej, Ossolineum, Wrocław 2004
Artykuły i rozdziały w pracach zbiorowych:
Benedyktowicz, Zbigniew, 1980, O niektórych zastosowaniach metody fenomenologicznej w studiach nad religią, symbolem i kulturą. “Etnografia Polska”, nr 2 (24), s. 9-46.
Danecki, Janusz, Muzułmańscy fundamentaliści a Europa. Koncepcja islamu w dziele Mustafy As Siba’iego, [w:] Pochwała historii powszechnej, Warszawa 1996
Faro, Kais, Lebanese nationalism versus pan arabizm: from Nublus Nujaym to Michel Chiha [w:] Middle Eastern Studies
Kimerling, Baruch, Forming of the Palestinian collective identities, the ottoman and mandatory periods [w:] Middle Eastern Studies
Najjar, Fauzi, The Arabs, Islam and Globalization, Middle East Policy, Vol. XII, numer 3, jesień 2005, www.policyinnovations islam and globalism
Lewis, Bernard, Wielopoziomowa tożsamość Bliskiego Wschodu [w:] Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel -Gandolfo, pod redakcją Krzysztofa Michalskiego, tłum. Andrzej Pawelec, Znak, Kraków 1995
Renan, Ernest, Co to jest naród,[w:] „Res Publica Nowa”, rocznik XVIII (nr 183), nr 1 (nr 183), Warszawa 2005
Scheper-Hughes, Nancy, 1995, The Primacy of the Ethical Propositions for a Militant Anthropology, “Current Anthropology”, Nr 3 (36)
Zdanowski, Jerzy, Islam wobec wyzwań zacofania i rozwoju; [w:] Mrozek-Dumanowska, Anna, Zdanowski, Jerzy (red.), Islam a globalizacja, Wydawnictwo Naukowe ASKON, Warszawa 2005
Żródła internetowe:
Al Monitor:
https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/01/iraq-election-shiite-alliance-sectarianism.html
https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/02/iraq-election-boycott.html
https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/02/iraq-sunni-election-pmu-shiite-militias.html
https://www.al-monitor.com/pulse/originals/2018/02/iraq-election-sunni-parties.html
Arab Human development Reports ( 2009-2017)
www.adhr.org
GCC and NATO have plenty to offer each other, http://www.arabnews.com/node/1239896
strona Ajruna Appadurai :
http://www.arjunappadurai.org/
http://carnegieendowment.org/2016/02/11/mauritania-s-precarious-stability-and-islamist-undercurrent-pub-62730
Oxford Daily Brief:
https://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB226029/Prospects-for-Iraq-in-2018
Iraq will use Middle East geopolitics for gain, https://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB224319
Sectarianism will weaken Iraqi statehttps://dailybrief.oxan.com/Analysis/DB210689
E. Ann McDougall, Living the Legacy of Slavery. Between Discourse andReality.,http://journals.openedition.org/etudesafricaines/15068#ftn26
Rao S., Conflict analysis of Mauritania. Birmingham, UK: GSDRC, University of Birmingham, 2014; http://www.gsdrc.org/docs/open/gsdrc_conflanal_mauritania.pdf
Washington Post:
Qatar to Saudi Arabia: Quit trying to overthrow our government
https://www.washingtonpost.com/outlook/qatar-to-saudi-arabia-quit-trying-to-overthrow-our-government/2018/02/02/05a1a848-0759-11e8-8777-2a059f168dd2_story.html?utm_term=.7555fc2772f8
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: