Bezpieczeństwo euroatlantyckie 2104-M-D1BEEA-BSS

1. Wprowadzenie:
- granice regionu: europejskość vs. transatlantyckość vs. euroatlantyckość + WNP
- kształtowanie się współczesnych ram stosunków w sferze bezpieczeństwa w obszarze eurotlantyckim
- rola mocarstw zewnętrznych (USA i Rosja) w systemie;
- formowanie się koncepcji interlocking institutions i jej faktyczna materializacja (znaczenie poszczególnych elementów);
- najważniejsze wyzwania i zagrożenia bezpieczeństwa międzynarodowego w Europie w latach dziewięćdziesiątych.

Sugerowane lektury (trzy ostatnie można uzyskać przez internetowe bazy artykułów BUW):
- R. Kuźniar, Pozimnowojenne dwudziestolecie 1989-2010, Warszawa 2011, s. 51-70,77-85, 89-108
- M. Wörner, A Vigorous Alliance. A motor for peaceful change in Europe, NATO Rewiev 1992, t. 40, nr 6, http://www.nato.int/docu/review/1992/9206-1.htm
- Ch. L. Glaser, Why NATO is Still Best: Future Security Arrangements for Europe, “International Security”, 1993, t. 18, nr. 1 (Summer, 1993)
- J. T Mearsheimer, The False Promise of International Institutions, “International security”, 1994, t. 19, nr 3
- K. Shake, NATO after the Cold War, 1991-1995: Institutional Competition and the Collapse of the French Alternative, Contemporary European History, 1998, t.7, nr 3

2-5 NATO jako centralna instytucja bezpieczeństwa europejskiego
- podstawy traktatowe i struktura, ewolucja ról, zadań i aktywność w latach dziewięćdziesiątych, przełom 2001 r., transformacja wewnętrzna5r
- aktywność operacyjna NATO po 2001 r. (typy operacji, przebieg misji, najważniejsze problemy i implikacje
- stosunki zewnętrzne: Rosja, inni partnerzy europejscy, wymiar pozaeuropejski polityki partnerstw
- ocena stanu i prognoza rozwoju instytucji

Sugerowane lektury:
- M. Madej, Sojusze polityczno-wojskowe – NATO [w:], R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 171-190
- R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008, s. 263- 295
- R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 2001, s. 117- 169
- B. Górka-Winter, M. Madej (red.), Państwa członkowskie NATO wobec nowej koncepcji strategicznej Sojuszu. Przegląd stanowisk, warszawa 2010, s. 5-8 (Wstęp, zwł. s. 7-8)
- Rocznik strategiczny 2009/10, 2010/11, 2011/12, 2012/13, 2013/14 (rodziały o NATO)
- www.nato.int

6-7. Główne instytucje bezpieczeństwa europejskiego – struktury europejskie (UZE, UE (CFSP/C(E)SDP)).
- Antecedencje – UZE;, geneza, organy i struktura EPBiO (ESDP), specyfika podejścia do bezpieczeństwa, rozwój zdolności i zasobów
- aktywność operacyjna, EDA i wymiar przemysłowo-obronny współpracy w ramach CSDP, współpraca z innymi organizacjami, ocena stanu współpracy i prognoza rozwoju

Sugerowane lektury:
- A. Wojciuk, Unia Europejska jako wspólnota bezpieczeństwa [w:] R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 190-199
- R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 2001, s. 169-231
- R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008, s. 147- 167
- S. Parzymies (red.), Dyplomacja czy siła. Unia Europejska w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2009, s. 54-68, 68-125
- Rocznik strategiczny 2011/12, 2012/13, 2013/14 (rozdział nt. CSDP/WPBiO)

8. Euro-atlantycki (paneuropejski) system bezpieczeństwa kooperacyjnego (KBWE/OBWE) – geneza, struktura, główne formy aktywności i specyfika podejmowanych działań, miejsce w systemie bezpieczeństwa europejskiego (postulowane i faktyczne), ocena efektywności

Sugerowane lektury:
- A. Bieńczyk-Missala, Organizacja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, [w:] R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 199-208
- R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 2001, s. 294-345
- B. Cichocki, Kryzys OBWE i polityka Rosji, Bezpieczeństwo narodowe, III-IV/2007, t. 5-6
- P. Dunay, OSCE in Crisis, Chaillot Paper No. 88, Paris 2006, s. 24-52, 65-75
- S. Parzymies, R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004, s. 264-286, 286-308
-www.osce.org

9. Formy zinstytucjonalizowanej współpracy w dziedzinie bezpieczeństwa na obszarze poradzieckim (WNP i OUBZ, GUAM-ODED, SOW) – geneza, struktury, specyficzna rola i pozycja Rosji, obszary i formy współpracy (deklarowane i faktyczne), efektywność.

Sugerowane lektury:
- K. Pronińska, Międzynarodowe instytucje bezpieczeństwa Ameryki, Afryki, Azji i regionu WNP [w:] R. Kuźniar (et.al), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2012, s. 229-234.
- R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 2001, s. 231-251
- R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008, s. 331- 363
- S. Parzymies, R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004, s. 101-122.
- W. Konończuk, Fiasko Integracji. „Prace OSW” zeszyt nr 26, http://www.osw.waw.pl/sites/default/files/PRACE_26.pdf
- Rocznik strategiczny 2010/11, 2011/12, 2012/13, 2013/14 (rozdział nt. WNP)

10. Pozostałe struktury subregionalne - Grupa Wyszehradzka (V4) i Trójkąt Weimarski (TW), IŚE, formy współpracy państw nordyckich, Rada Państw Morza Bałtyckiego, Czarnomorska Współpraca Gospodarcza i Forum Czarnomorskie struktury działające na Bałkanach – podstawowe obszary formy aktywności, struktury, miejsce w systemie bezpieczeństwa europejskiego, ocena znaczenia i możliwości rozwoju

- R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 2001, s. 251-294
- M. Madej, Visegrad Group defense co-operation: what added value for the European capabilities?, NORDIKA Programme Note No. 19/13, Foundation pour la Reserche Strategique, Paris, June 2013.
- Towards a smarter V4, http://www.pism.pl/files/?id_plik=10484
- J. Gotkowska, O.Osica (red.), W regionie siła? Stan i perspektywy współpracy wojskowej wybranych państw obszaru od Morza Bałtyckiego do Mo rza Czarnego, Raport OSW, Warszawa, październik 2012
- C. Toro (ed.), Visegrad Cooperation within NATO and ESDP, http://www.pism.pl/files/?id_plik=8394
- C. Archer, The Stoltenberg Report and Nordic Security: Big Idea, Small Steps http://diis.dk/graphics/Publications/Books2010/YB2010/YB2010-Stoltenberg- Report_WEB.pdf
- D. Jankowski, Weimarski trójkąt bezpieczeństwa, „Bezpieczeństwo narodowe”, I-2011, t. 17
- M. Delevic, Regional Cooperation in the Western Balkans, Chaillot Paper No. 104, s. 11-16, 73-96
-http://www.nordefco.org/home/; http://www.mfa.is/foreign-policy/security/nordic-co-operation;
- http://www.cbss.org/

11. Tradycyjne wyzwania bezpieczeństwa w obszarze euro-atlantyckim – groźba konfliktów zbrojnych w Europie (obecny stan stosunków w regionach zapalnych: Bałkany i obszar byłego WNP (Ukraina, Kaukaz, Europa Wschodnia, Azja Środkowa - geneza problemów, aktualny stan), problemy kontroli zbrojeń i nieproliferacji.

12. Zagrożenia pozapaństwowe/asymetryczne – terroryzm i przestępczość zorganizowana w Europie – specyfika zagrożenia terrorystycznego i ze strony przestępczości zorganizowanej (jakiego rodzaju grupy i gdzie); mechanizmy reakcji

13. Zagrożenia niemilitarne: migracje, energetyka/ekologia – istota problemu i główne kwestie sporne, Daleka Północ - case study (energetyka/ekologia)

14. Bezpieczeństwo euroatlantyckie – prognoza rozwoju sytuacji w regionie

Lub (formuła wybrana w porozumieniu z grupą zajęciową):

11. Subregionalne kompleksy bezpieczeństwa: Bałkany – specyfika regionu, główne podmioty wpływające na bezpieczeństwo w regionie, najważniejsze konflikty i kryzysy oraz zagrożenia/wyzwania specyficzne dla regionu (np. kwestia przestępczości zorganizowanej, napięć religijnych, migracji, poziomu rozwoju gospodarczego), kierunki ewolucji sytuacji bezpieczeństwa

12. Subregionalne kompleksy bezpieczeństwa: Daleka Północ -schemat analizy jak wyżej

13. Subregionalne kompleksy bezpieczeństwa: WNP (Ukraina, Mołdawia, Kaukaz, Azja Środkowa)

14. Bezpieczeństwo euroatlantyckie – współczesne problemy: migracja, konflikt na Ukrainie