Metodologia badań stosunków międzynarodowych 2104-L-D4MBSM
Zakres tematyczny:
1. Wprowadzenie do przedmiotu. Nauka, podział nauk, praca naukowa
Pojęcie nauki i wieloznaczność terminu.
Podział nauk: przyrodnicze, humanistyczne, społeczne.
Paradygmat, metoda naukowa, metodologia.
Wiedza, nauka, doktryna; paranauka i pseudonauka.
Charakterystyka pracy naukowej w naukach społecznych.
2. Nauki społeczne i dyscypliny. Stosunki międzynarodowe jako dyscyplina naukowa
Nauki humanistyczne a społeczne.
Obiekt i przedmiot badań w naukach społecznych; teorie i modele.
Typy problemów badawczych.
Podział na dyscypliny naukowe; miejsce nauki o stosunkach międzynarodowych.
Kontekst historyczny i instytucjonalny dyscypliny w Polsce i na świecie.
3. Obszar badawczy nauki o stosunkach międzynarodowych. Wstęp do pracy ze źródłami
Zakres i istota obszaru badawczego SM.
Pojęcie „międzynarodowości”; poziomy analizy (systemowy, państwowy, jednostkowy).
Subdyscypliny: bezpieczeństwo, integracja, polityka zagraniczna, ekonomia polityczna itd.
Kategoryzacja źródeł: dokumenty, monografie, artykuły, źródła internetowe.
4. Przedmiot, teoria i metodologia nauki o stosunkach międzynarodowych
Przedmiot badań SM – kwestie ontologiczne.
Epistemologia: jak poznajemy świat międzynarodowy?
Teorie głównego nurtu: realizm, liberalizm, konstruktywizm a metodologia.
Paradygmaty i styl uprawiania nauki o SM.
5. Funkcje nauki o stosunkach międzynarodowych i przegląd metod badawczych
Funkcje nauki o SM: opisowa, wyjaśniająca, prognostyczna, normatywna, aplikacyjna.
Ogólne metody poznania: empiryczne i teoretyczne.
Metody historyczne, socjologiczne.
Analiza systemowa, strukturalno-funkcjonalna, instytucjonalno-normatywna, porównawcza, behawioralna.
6. Nurty i paradygmaty w nauce o stosunkach międzynarodowych (I)
Modele eksplanacji klasycznej.
Społeczność międzynarodowa, neoklasyczny kompromis.
Światopoglądy badawcze: postpozytywizm, konstruktywizm, aktywizm, pragmatyzm.
7. Nurty i paradygmaty w nauce o stosunkach międzynarodowych (II)
Nurt modernistyczny i „rewolucja” postmodernistyczna w SM.
Strukturalny realizm i neorealizm.
Neoliberalny instytucjonalizm.
8. Nurty i paradygmaty w nauce o stosunkach międzynarodowych (III)
Neoliberalna, pluralistyczna wizja świata.
Globalizm, szkoła angielska.
Teorie krytyczne, feminizm, postkolonializm – wprowadzenie.
9. Debaty metodologiczne (I): ujęcia klasyczne a pozytywistyczne
Spór o „jedną” naukę a pluralizm metodologiczny.
Pozytywizm, neopozytywizm, behawioryzm w SM
Ujęcia klasyczne, historyczne i interpretatywne.
10. Debaty metodologiczne (II): ujęcia postpozytywistyczne i interpretatywne
Postpozytywizm, refleksywizm, teoria krytyczna, poststrukturalizm.
Konstruktywizm jako projekt teoretyczno-metodologiczny.
Spór o rolę wartości i norm w badaniach.
11. Prognozowanie, modele, symulacje i scenariusze w badaniach SM
Pojęcie prognozy i prognozowania.
Podejścia i metody prognostyczne; rodzaje prognoz.
Prognozy a scenariusze.
Symulacje jako metoda badawcza.
12. Metodologia pracy naukowej (I): problem badawczy, pytania, hipotezy
Badania i praca naukowa w wymiarze praktycznym.
Formułowanie problemu badawczego.
Pytania badawcze a hipotezy; operacjonalizacja pojęć.
Rola promotora/mistrza naukowego.
Ćwiczenia na przykładach konspektów prac.
13. Metodologia pracy naukowej (II): metody i techniki badań w praktyce
Metody jakościowe: studium przypadku, wywiad, analiza dyskursu.
Metody ilościowe: ankiety, statystyka w SM.
Dobór próby, materiału empirycznego, źródeł.
Ćwiczenia: krytyczna analiza metodologiczna artykułów naukowych.
14. Metodologia pracy naukowej (III): pisarstwo naukowe i konspekt pracy licencjackiej
Struktura pracy naukowej: wstęp, część teoretyczna, empiryczna, wnioski.
Aparat naukowy: cytowania, bibliografia, przypisy.
Styl i język tekstu naukowego; typowe błędy.
Ćwiczenia: praca nad własnym konspektem pracy licencjackiej.
|
W cyklu 2024L:
W programie nauczania przedmiotu zwraca się uwagę na zrozumienie trzech podstawowych kategorii, konstytuujących metodologiczne przygotowanie badacza: - założenia filozoficzno-światopoglądowe badacza - strategię badawczą - konkretne metody i procedury badawcze (metodyki, techniki). Założenia filozoficzno-światopoglądowe badacza obejmują zbiór podstawowych przekonań, kierujących postępowaniem badawczym. Inaczej: paradygmat, założenia epistemologiczne i ontologiczne lub szeroko pojmowaną metodologię badań naukowych. Światopogląd to ogólne spojrzenie badacza na świat i naturę badań naukowych. U badaczy światopogląd kształtuje się pod wpływem dyscypliny naukowej, którą się zajmują, przekonań opiekunów naukowych (mistrzów) i wykładowców oraz nabywanych doświadczeń własnych. Dla celów dydaktycznych warto wyróżnić cztery podstawowe światopoglądy: - postpozytywizm - konstruktywizm - aktywizm - pragmatyzm Na zajęciach omawiane są założenia każdego z nich, ale także moralizmu, amoralizmu, machiawellizmu i realizmu politycznego. W ten sposób młodzi badacze poznają paletę podejść badawczych, warunkowanych przez światopoglądy badawcze. |
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Wiedza (K_W01, K_W02, K_W05)
Zna podstawowe kategorie metodologiczne: nauka, teoria, paradygmat, metoda, technika badawcza, ontologia, epistemologia, hipoteza, problem badawczy.
Rozpoznaje główne paradygmaty i nurty w nauce o stosunkach międzynarodowych oraz ich konsekwencje metodologiczne (realizm, liberalizm, konstruktywizm, podejścia postpozytywistyczne, nurty krytyczne).
Zna podstawowe metody i techniki badań wykorzystywane w badaniach stosunków międzynarodowych (m.in. analiza systemowa, porównawcza, studium przypadku, metody historyczne, prognozowanie, metody jakościowe i ilościowe).
Umiejętności (K_U01, K_U02)
Potrafi odczytać i zrekonstruować strukturę metodologiczną artykułu naukowego (problem, pytania, hipotezy, metoda, dobór materiału empirycznego).
Umie sformułować wstępny problem badawczy, pytania badawcze oraz roboczą hipotezę na potrzeby własnej pracy licencjackiej.
Potrafi dobrać adekwatne metody i techniki badawcze do wybranego problemu badawczego w obszarze stosunków międzynarodowych.
Umie przygotować i zaprezentować w formie ustnej analizę metodologiczną tekstu naukowego.
Kompetencje społeczne (K_K01, K_K02, K_K05)
Rozumie znaczenie rzetelności, obiektywizmu, transparentności oraz odpowiedzialności etycznej w prowadzeniu badań naukowych.
Jest gotów/gotowa do krytycznej, ale merytorycznej dyskusji nad tekstami naukowymi oraz poglądami innych badaczy.
Docenia znaczenie metodologii dla jakości i wiarygodności wniosków w pracach naukowych (w tym własnej pracy licencjackiej).
Kryteria oceniania
Prezentacja artykułu naukowego (40%)
Prezentacja podczas zajęć wybranego artykułu naukowego z zakresu stosunków międzynarodowych, z naciskiem na: jasno zrekonstruowany problem badawczy, pytania i hipotezy,; poprawnie rozpoznane metody i techniki badawcze; krytyczną ocenę spójności i adekwatności zastosowanej metodologii.
Aktywność na zajęciach (30%)
Systematyczne przygotowanie lekturowe. Udział w dyskusjach (merytoryczne wypowiedzi, pytania, komentarze). Udział w ćwiczeniach z analizy metodologicznej tekstów.
Konspekt pracy licencjackiej (30%)
Przesłanie w wyznaczonym terminie (na zakończenie semestru) krótkiego konspektu pracy licencjackiej (ok. 2–3 strony), zawierającego: roboczy temat pracy, problem badawczy, pytania badawcze, hipotezę/hipotezy, zarys struktury pracy, wstępny wybór metod i technik badawczych, szkic podstawowej literatury przedmiotu.
Weryfikacja efektów uczenia się jest przeprowadzana całkowicie bez pomocy sztucznej inteligencji. Studenci polegają wyłącznie na swojej wiedzy, zrozumieniu i umiejętnościach. Sztuczna inteligencja nie może być wykorzystywana w żadnym momencie oceniania.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Literatura (polskojęzyczna – podstawowa)
Czaputowicz, J. (2022). Teorie stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Łoś-Nowak, T. (2008). Współczesne stosunki międzynarodowe. Podręcznik akademicki. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Rojek, W. (2021). Historia nowoczesnych stosunków międzynarodowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Schreiber, H., & Wojciuk, A. (red.). (2018). Stosunki międzynarodowe. Antologia tekstów źródłowych. Tom 1: Korzenie dyscypliny – do 1989 roku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Sielezin, J. R. (2024). Wybrane zagadnienia z metodologii badań. Wrocław.
Sułek, M. (2004). Metody i techniki badań stosunków międzynarodowych. Warszawa: Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR.
Sur, S. (2012). Stosunki międzynarodowe. Warszawa: Wydawnictwo Dialog.
Wojciuk, A., & Schreiber, H. (red.). (2022). Stosunki międzynarodowe. Antologia tekstów źródłowych. Tom 2: Współczesne oblicza dyscypliny po 1989 roku. Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Zieliński, J. (2012). Metodologia pracy naukowej. Warszawa.
Zenderowski, R. (2023). Praca magisterska i licencjacka. Warszawa: CeDeWu.
Zięba, R., Bieleń, S., & Zając, J. (red.). (2015). Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych. Warszawa.
Literatura (anglojęzyczna)
Baylis, J., Wirtz, J., & Gray, C. S. (Eds.). (2018). Strategy in the Contemporary World. Oxford: Oxford University Press.
Bryman, A. (2016). Social Research Methods. Oxford: Oxford University Press.
Creswell, J. W. (2018). Research Design: Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches. SAGE Publications.
Lamont, C. (2015). Research Methods in International Relations, Sage Publications.
Literatura uzupełniająca
Bezpieczeństwo międzynarodowe. Teoria i praktyka (M. Grącik & K. Żukrowska, red.). (2006). Warszawa: Szkoła Główna Handlowa.
Dawidczyk, M., & Jurczak, J. (2022). Metodologia bezpieczeństwa w przykładach i zastosowaniach. Warszawa: Difin.
Gałganek, A., i in. (red.). (2012). Wielo- i interdyscyplinarność nauki o stosunkach międzynarodowych. Warszawa.
Gierszewski, J., & Pieczywok, A. (2020). Metodologiczne podstawy badania problemów bezpieczeństwa. Warszawa: Difin.
Mich, W., & Nowak, J. (red.). (2012). Wokół teorii stosunków międzynarodowych. Lublin.
Skarzyński, R. (red.). (2014). Przedmiot poznania politologii. Podstawy dyscypliny nauki. Białystok.
Artykuły metodologiczne z czasopism: Stosunki Międzynarodowe – International Relations, Polish Political Science Review, Politeja, Przegląd Strategiczny, Studia Polityczne ISP PAN.
|
W cyklu 2024L:
- Andrzej Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiegi, Gdańsk 2013. - Adamn Grobler, Metodologia nauk, Wydawnictwo Aureus-Znak, Kraków 2006. - David Marsh, Gerry Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006. - Włodzimierz Mich, Jakub Nowak (red.), Wokół teorii stosunków międzynarodowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2012. - Andrzej Gałganek i in. (red.), Wielo- i interdyscyplinarność nauki o stosunkach międzynarodoqwych, Wydawnictwo Rambler, Warszawa 2012. - Ryszard Skarzyński (red.), Przedmiot poznania politologii. Podstawy dyscypliny nauki, Temida 2, Białystok 2014. - Ryszard Zięba, Stanisław Bieleń, Justyna Zając (red.), Teorie i podejścia badawcze w nauce o stosunkach międzynarodowych, WDiNP UW, Warszawa 2015. |
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: