Międzynarodowe stosunki polityczne 2104-L-D3MSPO

1-2. Polityka i państwo w stosunkach międzynarodowych. Prymat międzynarodowych stosunków politycznych (MSP) w stosunkach
międzynarodowych. Uczestnicy MSP i ich rodzaje. Państwo jako podstawowy uczestnik MSP. Status międzynarodowy państwa. Role międzynarodowe państw oraz innych uczestników MSP. Podmioty subpaństwowe w MSP. Dyplomacja a paradyplomacja. Zróżnicowane podejścia badawcze do analizy MSP.
3-4. Polityka zagraniczna (PZ) jako instrument udziału w MSP. Podmioty PZ. Uwarunkowania PZ. Interesy, racja stanu i cele PZ. Środki i metody PZ. Proces decyzyjny w PZ. Funkcje PZ. Analiza PZ w nauce o stosunkach międzynarodowych.
5. Pojęcie ładu międzynarodowego. Instytucjonalizacja ładu międzynarodowego. Ład a reżim w stosunkach międzynarodowych (przykłady reżimów w MSP).
6. Ewolucja ładu międzynarodowego w okresie „zimnej wojny” i pozimnowojennym (dwubiegunowy, wielobiegunowy, Pax Americana).
7. Aktywna polityka międzynarodowa. Polityka neutralności i pasywność w stosunkach międzynarodowych.
8-9. Mocarstwa w MSP. Mocarstwo dominujące, mocarstwo kontestujące. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa USA i ChRL.
10-12. Państwa średnie i małe w MSP. Kształtowanie i implementacja PZ państwa średniego na przykładzie wybranego podmiotu MSP. Kształtowanie i implementacja PZ państwa małego na przykładzie wybranego podmiotu MSP.
13. Miejsce i rola Europy w MSP. Koncepcje Europy. Pojęcia Zachodu i Wschodu w Europie (wspólnota i wyjątkowość, wartości, interesy,
instytucje).
14-15. Europa Zachodnia w MSP. Uwarunkowania i transformacja polityki zagranicznej i bezpieczeństwa państw zachodnioeuropejskich po „zimnej wojnie”. Granice „Zachodu”. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Francji, Niemiec i Wielkiej Brytanii.
16-18. Europa Środkowa i Bałkany w stosunkach międzynarodowych.
Transformacja systemowa państw środkowoeuropejskich i bałkańskich po 1989 r. Konflikty regionalne po „zimnej wojnie”. Poszerzanie struktur wielostronnych świata zachodniego (Rady Europy, NATO i UE). Rywalizacja mocarstwowa. Rola państw EŚ i Bałkanów w NATO i UE. Polityczny wymiar integracji subregionalnej (Inicjatywa Środkowoeuropejska, CEFTA, V-4,
Inicjatywa Trójmorza itd.). Podobieństwa i różnice w strategiach międzynarodowych państw EŚ i Bałkanów w XXI wieku.
19-20. Stosunki międzynarodowe w przestrzeni poradzieckiej. Ewolucja wyzwań i zagrożeń dla bezpieczeństwa na obszarze poradzieckim. Spory i konflikty. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej. Rywalizacja mocarstwowa na obszarze poradzieckim. Zróżnicowane podejście do integracji regionalnej.
21-22. Pojęcie oraz międzynarodowe znaczenie Bliskiego i Środkowego Wschodu / regionu MENA (Bliski Wschód i Afryka Północna). Uwarunkowania MSP w regionie. Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego w regionie. Główne konflikty. Rywalizacja mocarstw.
23-24. Afryka w MSP: ewolucja znaczenia. Uwarunkowania MSP w regionie.
Transformacja ładu międzynarodowego i rywalizacja mocarstwowa. Spory i konflikty oraz współpraca regionalna w Afryce.
25-26. Strefa indo-pacyficzna w MSP. Uwarunkowania MSP w regionie Azji i Pacyfiku. Transformacja ładu międzynarodowego i rywalizacja mocarstw. Integracja regionalna. Główne zagrożenia bezpieczeństwa. Spory i konflikty.
Rola ChRL. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Indii i Japonii.
27-28. MSP w zachodniej hemisferze. Uwarunkowania MSP w Ameryce. Główne przyczyny i obszary niestabilności. Ewolucja ładu międzynarodowego na półkuli zachodniej. System międzyamerykański. Rola USA w regionie. Znaczenie UE i ChRL w regionie. Interesy strategiczne oraz polityka zagraniczna i bezpieczeństwa Brazylii.
29-30. Współczesne wyzwania w MSP:
- prawa człowieka;
- terroryzm;
- globalizacja i integracja europejska (casus rozszerzenia w latach 2004/2007).

W cyklu 2024Z:

1. Prymat międzynarodowych stosunków politycznych (MSP) w stosunkach międzynarodowych. Uczestnicy MSP i ich rodzaje. Państwo jako podstawowy uczestnik MSP. Status i role międzynarodowe państw oraz innych uczestników MSP.
2. Polityka zagraniczna (PZ). Podmioty polityki zagranicznej (państwa i Unia Europejska). Uwarunkowania PZ. Interesy, racja stanu i cele PZ. Środki i metody PZ. Proces decyzyjny w PZ. Funkcje PZ.
3. Bezpieczeństwo uczestników MSP. Ogólne rozumienie bezpieczeństwa, bezpieczeństwo narodowe (państwa), bezpieczeństwo międzynarodowe. Czynniki ewolucji bezpieczeństwa. Poszerzanie pojęcia bezpieczeństwa. Bezpieczeństwo w ujęciu podmiotowym, przedmiotowym i funkcjonalnym (procesualnym).
4. System bezpieczeństwa międzynarodowego ONZ. Cele i zasady ONZ. Kompetencje Rady Bezpieczeństwa. Operacje pokojowe ONZ i ich ewolucja. Akcje w razie zagrożenia i naruszenia pokoju. Debata nad reformą ONZ. Ocena efektywności ONZ.
5. Transformacja ładu międzynarodowego po zimnej wojnie. Pierestrojka w ZSRR, Jesień Ludów 1989 roku w Europie Środkowej. Rozpad bloku wschodniego i ZSRR. Zjednoczenie Niemiec i jego konsekwencje międzynarodowe. Rozpad Jugosławii i jego konsekwencje. Poszerzanie struktur wielostronnych świata zachodniego (Rady Europy, NATO i Unii Europejskiej).
6. Mocarstwa w międzynarodowych stosunkach politycznych: polityka zagraniczna i bezpieczeństwa USA, Wielkiej Brytanii, Francji, Niemiec, ChRL, Indii, Japonii i Brazylii po zimnej wojnie.
7. Role międzynarodowe NATO i Unii Europejskiej. Transformacja wewnętrzna NATO po zimnej wojnie, proces rozszerzania, ewolucji koncepcji strategicznej. Rola NATO w zapewnianiu bezpieczeństwa międzynarodowego. Rozwój Unii Europejskiej, proces poszerzania. Polityka zagraniczna, bezpieczeństwa i obrony UE. Role międzynarodowe UE cywilne i wojskowe (operacje zarządzania kryzysowego).
8. Konflikty i współpraca na obszarze b. ZSRR. Geneza i funkcjonowanie Wspólnoty Niepodległych Państw. Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa na obszarze poradzieckim. Spory i konflikty; problemy separatystyczne w Mołdowie, Gruzji i Rosji; konflikt o Nagorny Karabach, spory rosyjsko-ukraińskie, wojna domowa w Tadżykistanie. Rywalizacja mocarstw na obszarze poradzieckim.
9. Konflikty, rywalizacja i współpraca na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Wyzwania i zagrożenia dla bezpieczeństwa międzynarodowego w regionie. Główne konflikty: wojny arabsko-izraelskie i problem palestyński, wojna o Kuwejtu (1991), wojna USA-Irak (2003), problem kurdyjski, konflikt w Afganistanie. Rola USA, UE, ONZ, Rosji i Ligii Państw Arabskich na Bliskim Wschodzie.
10. Ewolucja ładu międzynarodowego na półkuli zachodniej. System międzyamerykański (Akt z Chapultepec, Pakt z Rio, OPA). Główne obszary niestabilności. Działania państw i instytucji międzynarodowych na rzecz stabilizacji sytuacji w regionie. Rola USA i innych państw w Ameryce Łacińskiej i Karaibach.
11. Spory i konflikty oraz współpraca regionalna w Afryce. Główne obszary niestabilności i konfliktów. Działania państw i instytucji międzynarodowych na rzecz stabilizacji sytuacji w regionie. Rola USA, UE i Chin, OJA i Unii Afrykańska w Afryce.
12. Współpraca regionalna i konflikty w strefie Azji i Pacyfiku. Główne zagrożenia bezpieczeństwa w regionie Azji i Pacyfiku. Rola Stanów Zjednoczonych, ChRL, Indii, Japonii, Rosji i Unii Europejskiej w strefie Azji i Pacyfiku.

W cyklu 2025Z:

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Założenia (opisowo)

Podstawowa znajomość zjawisk i procesów z zakresu stosunków międzynarodowych.

Koordynatorzy przedmiotu

W cyklu 2025Z:

Maciej Raś

W cyklu 2024Z:

Spasimir Domaradzki
Maciej Raś

Tryb prowadzenia

w sali

Efekty kształcenia

Po zakończeniu kursu student/ka powinien/powinna:

- rozumieć tendencje zachodzące w międzynarodowych stosunkach politycznych w skali świata i poszczególnych regionów;

- posiąść wiedzę o uwarunkowaniach stosunków międzynarodowych w różnych częściach globu;

- uzyskać swobodę w wyszukiwaniu informacji na temat międzynarodowych stosunków politycznych oraz ich analizowaniu;

- rozwinąć umiejętność analitycznego i krytycznego myślenia i oceny zjawisk międzynarodowych;

- rozwinąć zdolność do formułowania przemyślanych konkluzji nt. międzynarodowych stosunków politycznych;

- rozwinąć zdolność wypowiadania się oraz prezentowania swoich myśli na forum publicznym poprzez udział w dyskusjach podczas zajęć;

- być lepiej przygotowanym do udziału w kolejnych kursach z zakresu stosunków międzynarodowych na wyższym poziomie zaawansowania.

Efekty uczenia się: K_W01, K_W02, K_W03, K_U01, K_U02, K_U04.

Kryteria oceniania

Egzamin.

Zasady korzystania z narzędzi sztucznej inteligencji (SI).
W odniesieniu do wykładów: Poziom 1: Brak SI. Osoby studiujące nie mogą korzystać z SI w żadnej postaci. Jest to wskazane dla procesu oceny, w którym preferowane lub wymagane jest samodzielne wykazanie się wiedzą, zrozumieniem i umiejętnościami.

W odniesieniu do ćwiczeń: do poziomu 4 włącznie wg. skali AIAS (The Artificial Intelligence Assessment Scale), czyli:
Poziom 2. GENEROWANIE POMYSŁÓW I TWORZENIE STRUKTURY PRZEZ SI
Sztuczna inteligencja może być wykorzystana m.in. do przeprowadzenia burzy mózgów, stworzenia struktury i generowania pomysłów na udoskonalenie pracy. W ostatecznej wersji pracy nie mogą się znaleźć żadne treści wygenerowane przez sztuczną inteligencję.
Poziom 3. REDAKCJA WSPOMAGANA PRZEZ SI
Sztuczna inteligencja może być wykorzystywana do poprawy przejrzystości i jakości prac stworzonych przez studentów celem udoskonalenia wersji końcowej, ale nie może zostać użyta do tworzenia nowych treści.
Korzystanie z narzędzi SI jest dozwolone podczas redagowania pracy, ale oryginalna wersja bez śladów użycia SI musi być dodana w załączniku.
Poziom 4. KRYTYCZNA EWALUACJA ZADAŃ WYKONANYCH PRZEZ SI
Sztuczna inteligencja jest wykorzystywana do wykonywania określonych elementów zadania, a studenci dyskutują nad treściami wygenerowanymi przez sztuczną inteligencję. Ten poziom wymaga krytycznego zaangażowania w treści generowane przez SI oraz oceny ich wyników. Używanie SI jest dozwolone do wykonania określonych zadań, ale każda wygenerowana treść musi być cytowana.

Literatura

Bajda P., Małe państwo europejskie na arenie międzynarodowej. Polityka zagraniczna Republiki Słowackiej w latach 1993-2016, Kraków 2018.
Balcer A., Wóycicki K., Polska na globalnej szachownicy, rozdział V. Obraz kraju i jego idee (https://liberte.pl/adam-balcer-kazimierz-woycicki-polska-na-globalnej-szachownicy-rozdzial-v-obraz-kraju-i-jego-idee/).
Bierzanek R., J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa, różne wydania.
Calvocoressi P., Polityka międzynarodowa 1945-2000, Warszawa 2002.
Czyż A., Obszar poradziecki w polityce zagranicznej Federacji Rosyjskiej, Katowice 2023.
Domaradzki S., Bulgaria’s Security after 30 years, "Политика националне безбедности" 2020, Година XI, vol. 18, број 1.
Domaradzki S., Radic-Milosavljević I., The EU’s raison d’état in the Western Balkans: Can the new enlargement methodology help? Mezdunarodni Problemi / International Problems 2022, Vol. LXXIV, No.3.
Domaradzki S., Zheltovskyy V. (red.), Racja stanu Polski w Unii Europejskiej, Warszawa, 2020.
Drygiel-Bielińska M,, Unia Europejska w procesie budowania pokoju w regionie Bałkanów Zachodnich. Problemy adaptacji, Warszawa 2016.
Fijałkowska A., Amerykańska ruletka: historia i współczesność stosunków Stanów Zjednoczonych i Ameryki Łacińskiej, Warszawa 2017.
Góralczyk B., Wielki renesans: chińska transformacja i jej konsekwencje, Warszawa 2018.
Grzymski J., Powrót do Europy - polski dyskurs, wyznaczanie perspektywy krytycznej, Warszawa 2016.
Hilz W., Minasyan S., Raś M. (red.), Ambiguities of Europe’s Eastern Neighbourhood: Perspectives from Germany and Poland, Wiesbaden 2020.
Jarczewska A., Zajączkowski J., Region Azji i Pacyfiku w latach 1985-2015. Ciągłość i zmiana w regionalnym systemie międzynarodowym, Warszawa 2016.
Kaczmarek P., Rywalizacja chińsko-amerykańska po zimnej wojnie. Wymiar geopolityczny, Warszawa 2021.
Kukułka J., Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, Warszawa 2004.
Kundera M., Zachód porwany albo tragedia Europy Środkowej, różne wydania.
Kuźniar R., Pozimnowojenne dwudziestolecie 1989-2010, Warszawa 2010.
Kuźniar R., Porządek międzynarodowy. Perspektywa ontologiczna, Warszawa 2019.
Kuźniar R. (et.al.), Bezpieczeństwo międzynarodowe, Warszawa 2020.
Kuźniar R., Zmierzch liberalnego porządku międzynarodowego 2011-2021, Warszawa 2022.
Lizak W., Afrykańskie instytucje bezpieczeństwa, Warszawa 2012.
Lizak W., Solarz A. M. (red.), Stosunki międzynarodowe na Bliskim Wschodzie w XXI wieku, Warszawa 2017.
Madej M. (red.), Wojny Zachodu, Warszawa 2017.
Masłowski M., Tożsamość w Europie Środkowej, "Konteksty Kultury" 2019/16, z. 2.
Mearsheimer J., Tragizm polityki mocarstw, Kraków 2020.
Milewski J.J., W. Lizak (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002.
Morin J-F., Paquin J. Foreign Policy Analysis. A Toolbox, Cham 2018.
Osiewicz P. (red.), Stosunki międzynarodowe w regionie Bliskiego Wschodu. Uwarunkowania wewnętrzne i zewnętrzne, Warszawa 2016.
Parzymies S., Stosunki międzynarodowe w Europie 1945-2022, Warszawa 2022.
Roczniki strategiczne z lat 1995-2022.
Pietraś M. (red.), Międzynarodowe stosunki polityczne, Lublin 2021.
Raś M., Aktywność międzynarodowa regionów (paradyplomacja) w ujęciu teoretycznym, „Stosunki Międzynarodowe/International Relations” 2016, t. 52, nr 3.
Raś M., Dynamics of International Activity of Sub-state Regions, „Vestnik SPbGU. Mezhdunarodnyye otnosheniya" 2021, tom 14, nr 1.
Raś M., Polska w stosunkach międzynarodowych, w: K.A. Wojtaszczyk, I.N. Novikova (red.), Polska i Rosja w zmieniającej się Europie, Warszawa 2022.
Stolarczyk M., Główne tendencje ewolucji globalnego i europejskiego systemu międzynarodowego w okresie pozimnowojennym i ich niektóre implikacje, Mysłowice 2022.
Trzciński, K., Demokratyzacja w Afryce Subsaharyjskiej. Perspektywa zachodnioafrykańskiej myśli politycznej, Warszawa 2013.
Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii: jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, tom I-II, Warszawa 2005.
Woźniak-Bobińska M., Solarz A. M. (red.), Wprowadzenie do polityki zagranicznej muzułmańskich państw Biskiego wschodu i Afryki Północnej, Warszawa 2018.
Zając J., Role międzynarodowe państwa średniego – aspekty teoretyczne, "Krakowskie Studia Międzynarodowe" 2013, nr 4.
Zięba R.(red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008.
Zięba R. (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku, Warszawa 2018.

W cyklu 2024Z:

Bieleń S., Tożsamość międzynarodowa Federacji Rosyjskiej, ASPRA, Warszawa 2006.
Bierzanek R., J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 1994.
Bryc A., Rosja w XXI wieku: gracz światowy czy koniec gry, Warszawa 2007.
Calvocoressi P., Polityka międzynarodowa 1945-2000, Warszawa 2002.
Cziomer E, L. Zyblikiewicz, Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych, Warszawa-Kraków 2005.
Drygiel-Bielińska M,, Unia Europejska w procesie budowania pokoju w regionie Bałkanów Zachodnich. Problemy adaptacji, Warszawa 2016.
Kaczmarski M., Rosja na rozdrożu. Polityka zagraniczna Władimira Putina, Warszawa 2006.
Kubiak K., Wojny, konflikty, punkty zapalne na świecie, Warszawa 2006.
Kukułka J., Historia współczesna stosunków międzynarodowych 1945-2000, Warszawa 2004.
Kuźniar R., Pozimnowojenne dwudziestolecie 1989-2010, Warszawa 2010.
Łastawski K., Historia integracji europejskiej, Toruń 2011, rozdz. II-X.
Malendowski W., Cz. Mojsiewicz, Stosunki międzynarodowe, Wrocław 2000.
Milewski J.J., W. Lizak (red.), Stosunki międzynarodowe w Afryce, Warszawa 2002.
Parzymies S., R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004.
Raś M., Ewolucja polityki zagranicznej Rosji wobec Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej w latach 1991-2001, Warszawa 2005.
Roczniki strategiczne 1995-2018.
Rysińska I., Ewolucja systemu bezpieczeństwa zbiorowego Narodów Zjednoczonych po zimnej wojnie, Warszawa 2013.
Symonides J. (red.), Świat wobec współczesnych wyzwań i zagrożeń, Warszawa 2010.
Symonides J.(red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych: bilans i perspektywy, Warszawa 2006.
SymonidesJ., „Narody Zjednoczone wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku. Między koniecznością a możliwością reformy”, Stosunki Międzynarodowe, t. 30, 2004, nr 3-4.
Szymborski W., Międzynarodowe stosunki polityczne, Bydgoszcz 2006.
Waldenberg M., Rozbicie Jugosławii: jugosłowiańskie lustro międzynarodowej polityki, tom I-II, Warszawa 2005.
Włoch R., Nowa era nuklearna. Analiza indyjsko-pakistańskiego kryzysu nuklearnego z maja 1998 roku, Toruń 2004.
Włodkowska A., Polityka Federacji Rosyjskiej na obszarze Wspólnoty Niepodległych Państw, Toruń 2006.
Zając J., A. Włodkowska-Bagan, M. Kaczmarski (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe: Polska – Europa – Świat. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Ryszardowi Ziębie z okazji czterdziestolecia pracy naukowej, Wydział Dziennikarstwa i Nauk Politycznych Uniwersytet Warszawski, Warszawa 2015.
Zając J. (red.), Polityka zagraniczna USA po zimnej wojnie, Toruń 2005.
Zając J., Role Unii Europejskiej w regionie Afryki Północnej i Bliskiego Wschodu, Warszawa 2010.
Zając J., Środki i metody oddziaływania USA w bliskowschodnim procesie pokojowym (1990-2000), Warszawa 2004.
Zięba R. (red.), Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa, Toruń 2004.
Zięba R.(red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008.
Zięba R. (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe w XXI wieku, Warszawa 2018
Zięba R., Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony, Warszawa 2000.
Zięba R., Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego. Koncepcje –struktury – funkcjonowanie, Warszawa 2004.
Zięba R., Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych, Warszawa 2003.
Zięba R., Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej, Warszawa 2007.
Zięba R., „Międzynarodowe implikacje kryzysu ukraińskiego”, Stosunki Międzynarodowe-International Relations, 2014, t. 50, nr 2, s. 13-40.
Zięba R., The Euro-Atlantic Security System: From Cooperation to Crisis, Cham 2018.

W cyklu 2025Z:

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2104-L-D3MSPO w USOSweb