Stosunki międzynarodowe na obszarze WNP 2104-5ZM5SMOW
1. Wprowadzenie do zajęć
2. Proces dezintegracji ZSRR
Pogłębiający się kryzys gospodarczy i społeczny państwa radzieckiego. Przemiany okresu pieriestrojki. Wzrost dążeń niepodległościowych w republikach związkowych. Nowe koncepcje radzieckiej federacji. Tzw. pucz sierpniowy w 1991 roku i jego konsekwencje dla funkcjonowania państwa związkowego. Powstanie WNP i rozpad ZSRR.
3. WNP jako próba reintegracji obszaru poradzieckiego w wymiarze politycznym
Tendencje reintegracyjne na obszarze b. ZSRR na początku lat dziewięćdziesiątych. Podstawy prawne funkcjonowania WNP. Cele i zasady WNP. Organy polityczne Wspólnoty i ich ewolucja. Odmienne wizje Wspólnoty i procesy jej politycznej dezintegracji. Nierównomierny zakres powiązań politycznych między państwami WNP. Próby reformy WNP. Ocena roli Wspólnoty w procesach suwerenizacji republik poradzieckich (WNP jako instrument "cywilizowanego rozwodu"). Alternatywne wobec WNP projekty integracyjne w regionie. Współpraca w dziedzinie zwalczania międzynarodowego terroryzmu.
4. Kierunki integracji gospodarczej na obszarze WNP
Dezintegracja powiązań gospodarczych między państwami poradzieckimi. Rozpad strefy rublowej. Dążenie do zintensyfikowania współpracy gospodarczej w regionie. Unia Gospodarcza i próby powołania do życia strefy wolnego handlu. Unia Celna. Eurazjatycka Wspólnota Gospodarcza. Jednolity Obszar Gospodarczy. Kooperacja gospodarcza w ramach GUUAM.
5. Problematyka współpracy wojskowej w ramach WNP
Rozpad jednolitych sił zbrojnych. Sukcesja poradzieckiego arsenału nuklearnego. System bezpieczeństwa zbiorowego WNP - podstawy prawne, ewolucja, Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym WNP (ODKB). Integracja w dziedzinie ochrony granic i systemów obrony powietrznej. Siły pokojowe WNP. Współpraca dwustronna państw WNP w dziedzinie bezpieczeństwa wojskowego.
6. Polityka Rosji wobec państw WNP
Miejsce i rola WNP oraz państw bliskiej zagranicy w rosyjskiej doktrynie polityki zagranicznej i doktrynie bezpieczeństwa. Rosyjska wersja doktryny Monroe i reakcja Rosji na zaangażowanie państw spoza WNP na obszarze poradzieckim. Ewolucja podejścia Federacji Rosyjskiej do problematyki WNP.
7. Podejście Białorusi, Ukrainy i Mołdawii do integracji w ramach WNP
Ewolucja polityki zagranicznej ww. państw i ich zaangażowanie w procesy integracji
w ramach Wspólnoty. Kształtowanie się Związku Białorusi i Rosji - podstawy prawne państwa związkowego i praktyka białorusko - rosyjskiej integracji. Problematyka relacji ukraińsko - rosyjskich. Problem Naddniestrza.
8-9. Specyfika stosunków międzynarodowych w subregionie:
a) zakaukaskim;
b) poradzieckiej Azji Środkowej
Polityka zagraniczna Armenii, Azerbejdżanu, Gruzji oraz Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu, Uzbekistanu i ich udział w integracji w ramach WNP. Problem konfliktów lokalnych (Abchazja, Płd. Osetia, wąwóz pankiski, Górski Karabach). Zagrożenie ekstremizmem islamskim. Kwestia wydobycia i przesyłu surowców energetycznych. Współpraca środkowoazjatycka.
10. Wpływ polityki państw spoza WNP na stosunki międzynarodowe w regionie
Zaangażowanie USA, UE, mocarstw zachodnioeuropejskich oraz niektórych państw azjatyckich (Turcja, Iran, ChRL) na obszarze Wspólnoty. Działalność wybranych organizacji międzynarodowych (KBWE/OBWE, Rada Europy, NATO) w regionie WNP.
Rodzaj przedmiotu
Literatura
Literatura podstawowa:
" Cz. Mojsiewicz, Wspólnota Niepodległych Państw, Poznań 2000 (tamże: podstawowe dokumenty WNP);
" A. Bryc, Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy na obszarze WNP, w: S. Parzymies, R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004;
" Z. M. Doliwa - Klepacki, Integracja europejska, Białystok 2005, s. 820-838 (region WNP);
" R. Mazur, Formy integracyjne i współpracy państw w przestrzeni poradzieckiej, w: T. Łoś - Nowak (red.), Organizacje w stosunkach międzynarodowych, Wrocław 2004;
" M. Piotrowski, Wspólnota Niepodległych Państw, w: S. Parzymies (red.), Europejskie struktury współpracy. Informator (wyd. II), Warszawa 2000;
" R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 1999, rozdz. VI: Mechanizm WNP;
" Roczniki Strategiczne.
Literatura uzupełniająca:
" B. J. Albin, W. Baluk (red.), Białoruś, Wrocław 2004;
" B. J. Albin, W. Baluk (red.), Ukraina, Wrocław 2003;
" S. Bieleń, Polityka zagraniczna Rosji, w: J. Adamowski, A. Skrzypek (red.), Federacja Rosyjska 1991-2001, Warszawa 2002, s. 298 - 303 (6.1 Polityka Rosji wobec "bliskiej zagranicy");
" S. Bieleń, Ukraina a Rosja - niezależność i dominacja, Polityka Wschodnia 1998, nr 1;
" G. Bogielski, Polityka wobec WNP, w: B. J. Albin, W. Baluk (red.), Rosja, Wrocław 2003.
" B. Durka, Poszukiwanie nowych form współpracy ekonomicznej w ramach WNP, Polityka Wschodnia 1994, nr 1;
" F. Gołembski, Z. Szmyd, Mołdowa a Rosja, Polityka Wschodnia 1998, nr 1;
" R. Grinberg, Dziesięciolecie Wspólnoty Niepodległych Państw: iluzja integracji i czynnik rosyjski, Polityka Wschodnia 2001, nr 1;
" Handel krajów WNP w liczbach, Polityka Wschodnia 1999, nr 2;
" D. Kolbaja, Geopolityka i geostrategia Rosji wobec republik poradzieckich. Kaukaz i Azja Środkowa, w: A. Stępień - Kuczyńska, J. Adamowski, Szkice o Rosji, Łódź - Warszawa 2000;
" W. Marciniak, Rozgrabione imperium, Kraków 2001, s. 90 - 100 i 169 - 204;
" M. Marcinko, Problem bezpieczeństwa na Zakaukaziu w świetle polityki bezpieczeństwa Federacji Rosyjskiej, w: M. Zamarlik (red.), Polityka zagraniczna Rosji, Kraków 2002;
" R. Poborski, Polityka Rosji wobec krajów byłego ZSRR, w: M. Zamarlik (red.), Polityka zagraniczna Rosji..., op. cit.;
" M. Raś, Ewolucja polityki zagranicznej Rosji wobec Stanów Zjednoczonych i Europy Zachodniej w latach 1991-2001, Warszawa 2005 (fragment poświęcony reakcji Rosji na zaangażowanie Zachodu na obszarze WNP, s. 21-26);
" M. Raś, Polityka wschodnia Unii Europejskiej, Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Cła i Logistyki 2006, nr 1;
" Rosja i jej sąsiedzi (praca zbiorowa), Kraków 2002;
" T. Świętochowski, Azerbejdżan i Rosja, Warszawa 1998, r. VIII i IX;
" A. Włodkowska, Polityka Federacji Rosyjskiej na obszarze Wspólnoty Niepodległych Państw, Toruń 2006;
" Analizy, raporty i inne materiały dotyczące obszaru WNP Ośrodka Studiów Wschodnich w Warszawie;
" Współczesna Azja Centralna - seria prac nt. poradzieckich republik środkowoazjatyckich pod redakcją T. Bodio, Warszawa 2002 - 2004, zwłaszcza: fragmenty poświęcone polityce zagranicznej i stosunkom gospodarczym z zagranicą.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: