Antropologia kulturowa 2103-NOR-M-D1ANKU

Student zdobywa podstawową wiedzę z zakresu antropologii kulturowej.
Po ukończeniu przedmiotu (wykładu, ćwiczeń) student:
– zna i potrafi zdefiniować podstawowe pojęcia antropologiczne (WIEDZA);
– zna i potrafi opisać główne paradygmaty antropologiczne (WIEDZA);
– potrafi analizować teksty i wyniki badań antropologicznych (UMIEJĘTNOŚCI);
– potrafi analizować współczesne zjawiska kulturowe
(w tym dotyczące rodziny) przez pryzmat wiedzy antropologicznej (UMIEJĘTNOŚCI);
– zna podstawowe techniki badań antropologicznych (WIEDZA I UMIEJĘTNOŚCI).

Warunki zaliczenia:
– obecność na zajęciach (możliwe są 2 nieobecności bez żadnych konsekwencji, kolejne 2 nieobecności należy odrobić na dyżurze prowadzącego najpóźniej w ciągu 2 tygodni od danej nieobecności; W PRZYPADKU WIĘCEJ NIŻ 4 NIEOBECNOŚCI – BEZWZGLĘDNY BRAK MOŻLIWOŚCI ZALICZENIA ZAJĘĆ);
– przygotowanie do zajęć (NIEPRZECZYTANIE LEKTURY OBOWIĄZKOWEJ NA DANE ZAJĘCIA UNIEMOŻLIWIA UCZESTNICTWO W TYCH ZAJĘCIACH i jest odnotowywane przez prowadzącego jako nieobecność);
– wygłoszenie referatu lub napisanie pracy semestralnej w oparciu o wybraną pozycję z listy lektur uzupełniających;
– zaliczenie egzaminu końcowego obejmującego zagadnienia ze wszystkich lektur obowiązkowych oraz innych treści poruszanych na zajęciach.

BEZ SYSTEMATYCZNEGO CZYTANIA LEKTUR OBOWIĄZKOWYCH ORAZ SYSTEMATYCZNEGO UCZESTNICTWA W ZAJĘCIACH
NIE MA MOŻLIWOŚCI ZALICZENIA PRZEDMIOTU!
W CZASIE TRWANIA SEMESTRU MOŻLIWE JEST UZUPEŁNIENIE POSZCZEGÓLNYCH ZAJĘĆ PRZEZ PROWADZĄCEGO
O DODATKOWĄ LEKTURĘ/DODATKOWE MATERIAŁY. O FAKCIE TYM STUDENCI BĘDĄ ZAWSZE POWIADAMIANI NAJPÓŹNIEJ NA ZAJĘCIACH POPRZEDZAJĄCYCH ZAJĘCIA WŁAŚCIWE.
BRAK DOSTĘPU DO LEKTUR NIE MOŻE BYĆ PRZYCZYNĄ USPRAWIEDLIWIENIA NIEPRZECZYTANIA TEKSTÓW NA ZAJĘCIA. LEKTURY DOSTĘPNE SĄ W BIBLIOTECE WDiNP LUB W BUW. W SYTUACJI WYJĄTKOWEJ NALEŻY ODPOWIEDNIO WCZEŚNIEJ SKONTAKOWAĆ SIĘ MAILOWO W PROWADZĄCYM ZGŁASZAJĄC BRAK DOSTĘPU DO LEKTURY.

Nie dotyczy

1. Zajęcia organizacyjne. Czym jest antropologia kulturowa? Antropologia kulturowa a inne nauki społeczne. Zasady badań antropologicznych.

Lektura obowiązkowa:
E. Nowicka, Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 (i wydania późniejsze), Rozdział trzeci, Podstawowe pojęcia antropologii [s. 55-111].

Lektura uzupełniająca:
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy (przekład: A. Gąsior-Niemiec), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 1. Poznawanie antropologii [s. 1-32].
C. Levi-Strauss, Miejsce antropologii wśród nauk społecznych, w: J. Gajda, Antropologia kulturowa. Część I. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002 [s. 131-138].

2. Wprowadzenie do głównych paradygmatów antropologii kulturowej. Ewolucjonizm, dyfuzjonizm, socjologizm, historyzm, konfiguracjonizm, funkcjonalizm, psychokulturalizm, strukturalizm.

Lektura obowiązkowa:
Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze), Słowo wstępne (E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper) [s. 9-67].

Lektura uzupełniająca:
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 3. Źródła antropologii kulturowej [s. 71-101].
J. Gajda, Antropologia kulturowa. Część I. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002, Rozdział III. Wybrane koncepcje rozwoju i badań kultury [s. 56-75].

3. Czym jest kultura? Relatywizm kulturowy jako zasada metodologiczna.

Lektura obowiązkowa:
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 3. Źródła antropologii kulturowej. Relatywizm kulturowy [s. 19-26].
R. Linton, Pojęcie kultury, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 403-417].

Lektura uzupełniająca:
R. Benedict, Relatywizm kulturowy, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 631-634].
R. Benedict, Różnorodność kultur, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 357-371].
J. Gajda, Antropologia kulturowa. Część I. Wprowadzenie do wiedzy o kulturze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2002, Rozdział I. Treść i zakres pojęcia kultura [s. 9-18].
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 2. Rozumienie i badanie kultury [s. 33-70].

4. Rola języka w postrzeganiu świata. Hipoteza Sapira-Whorfa.

Lektura obowiązkowa:
W. J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 1998 (i wydania późniejsze), Rozdział 3. Język i myślenie o świecie [s. 59-82].
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy (przekład: A. Gąsior-Niemiec), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 4. Język a stosunki społeczne [s. 103-136].

Lektura uzupełniająca:
E. Sapir, Nieświadome modelowanie zachowań w społeczeństwie, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 421-434].
B. Lee Whorf, Model uniwersum Indian, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 435-441] [referat].

5. Wybrane badania nad kulturami pierwotnymi [I]

Lektura obowiązkowa:

Grupa 1: R. Benedict, Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 1999, Rozdział IV. Indianie Pueblo z Nowego Meksyku [od s. 122 do s. 176].

Grupa 2: R. Benedict, Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 1999, Rozdział V. Dobu [s. 194-234].

Grupa 3: R. Benedict, Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 1999, Rozdział VI. Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki [lub R. Benedict, Północno-zachodnie wybrzeże Ameryki, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 372-402]].

Lektura uzupełniająca:
R. Benedict, Wzory kultury, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 67-84].

6. Wybrane badania nad kulturami pierwotnymi [II]

Lektura obowiązkowa:
B. Malinowski, Argonauci zachodniego Pacyfiku, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 507-552].

Lektura uzupełniająca:
B. Malinowski, System własności ziemskiej, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 553-590].

7. Kulturowe uwarunkowania funkcjonowania rodziny (I)

Lektura obowiązkowa:
B. Malinowski, Małżeństwo, pokrewieństwo, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 303-334].

Lektura uzupełniająca:
W. J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 1998 (i wydania późniejsze), Rozdział 6. Rodzina i pokrewieństwo [s. 121-132].
C. Levi-Strauss, Rodzina, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 335-351].
E. Nowicka, Świat człowieka – świat kultury. Systematyczny wykład problemów antropologii kulturowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002 (i wydania późniejsze), Rozdział dziewiąty, 3. Elementarne instytucje społeczne, 4. Struktury społeczne związane z pokrewieństwem [s. 349-380].

8. Kulturowe uwarunkowania funkcjonowania rodziny (II)

Lektura obowiązkowa:
B. Malinowski, Dzieła 2. Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji. Miłość, małżeństwo i życie rodzinne u krajowców Wysp Triobranda Brytyjskiej Nowej Gwinei (przełożyli J. Chałasiński i A. Waligórski), Rozdział czwarty Drogi do małżeństwa, Rozdział piąty Małżeństwo [s. 208-260].

Lektura uzupełniająca:
B. Malinowski, Dzieła 2. Życie seksualne dzikich w północno-zachodniej Melanezji. Miłość, małżeństwo i życie rodzinne u krajowców Wysp Triobranda Brytyjskiej Nowej Gwinei (przełożyli J. Chałasiński i A. Waligórski), Rozdział pierwszy Mężczyzna i kobieta w życiu plemiennym [s.145-168] [referat].
C. Levi-Strauss, Smutek tropików (przełożyła A. Steinsberg), XXVII. W rodzinie [s. 278-291] [referat].
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy (przekład: A. Gąsior-Niemiec), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 8. System pokrewieństwa i organizacja nieoparta na pokrewieństwie: tworzenie grup społecznych [s. 247-286].

9. Dyfuzja kulturowa na przykładzie makdonaldyzacji społeczeństw

Lektura obowiązkowa:
R. Linton, Dyfuzja, w: Świat człowieka – świat kultury. Antologia tekstów klasycznej antropologii (Wybór i redakcja naukowa: E. Nowicka, M. Głowacka-Grajper), Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2007 (i wydania późniejsze) [s. 338-353].
G. Ritzer, Makdonaldyzacja społeczeństwa, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 563-574].

Lektura uzupełniająca:
G. Ritzer, Mcdonaldyzacja społeczeństwa, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 1999
(i wydania późniejsze) (całość).

10. Kultura masowa we współczesnych społeczeństwach Cywilizacji Zachodniej. Media a zmiana kulturowa.

Lektura obowiązkowa:
A. Kłoskowska, Kultura masowa. Krytyka i obrona, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980, Rozdziały: Określenie kultury masowej [s. 94-107] i Homogenizacja kultury masowej a poziomy kultury [s. 320-358].

Lektura uzupełniająca:
D. Macdonald, Teoria kultury masowej, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [referat] [s. 543-554].
J. Ortega y Gasset, Bunt mas, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [referat] [s. 533-542].

11. Obcość etniczna, migracje międzynarodowe i konflikty etniczne

Lektura obowiązkowa:
Ł. Łotocki, Obcość etniczna w perspektywie socjologiczno-politologicznej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2009, Rozdział 2. Mechanizmy społeczne związane z „obcością” [s. 55-130].

Lektura uzupełniająca:
W. J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 1998 (i wydania późniejsze), Rozdział 7. Etniczność i wielokulturowość [s. 133-155].
Ł. Łotocki, Obcość etniczna w perspektywie socjologiczno-politologicznej, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2009, Rozdział 1. „Obcość” w literaturze przedmiotu [s. 11-54], Rozdział 3. „Obcość” w wymiarze etniczno-narodowym [s. 131-155].

12. Grupy etniczne i narodowe w Polsce

Literatura obowiązkowa:

Grupa 1. G. Firlit-Fesnak (red.), W poszukiwaniu bezpiecznej przystani. Cudzoziemcy z Czeczenii w Polsce, Warszawa 2008, 3. Adaptacja do samodzielnego życia w Polsce; szanse i bariery w świetle doświadczeń kobiet i mężczyzn ze statusem uchodźcy lub mających zgodę na pobyt tolerowany [s. 87-115].

Grupa 2. Ł. Łotocki, Między swojskością a obcością? Imigranci z Armenii w Polsce, Oficyna Wydawnicza ASPRA-JR, Warszawa 2009, Rozdział 7. Wyniki badań terenowych (7.1. Tożsamość ormiańska [s.127-140], 7.4. Kontakty ze społeczeństwem polskim [s. 159-173], 7.6. Edukacja i kontakty z instytucjami edukacyjnymi [s. 194-202], 7.14. Sami o sobie „swoi” czy „obcy” [s. 231-238].

Grupa 3. T. Halik, E. Nowicka, Wietnamczycy w Polsce. Integracja czy izolacja, Część I. 2. Kontakty i więzi Wietnamczyków z Polakami – wietnamski punkt widzenia [s. 41-50]. 4. Wizerunek Polski i Polaków w oczach Wietnamczyków [s. 59-67]. 5. Kulturowy wskaźnik integracji i izolacji [s. 71-92].

Grupa 4. E. Nowicka, S. Łodziński (red.), Kulturowe wymiary imigracji do Polski, Warszawa 2006, E. Nowicka, I. Osińska, Wspólnota sytuacji i odmienność korzeni, Muzułmańscy imigranci w Polsce [s. 146-175].

Grupa 5. E. Nowicka, S. Łodziński (red.), Kulturowe wymiary imigracji do Polski, Warszawa 2006, M. Ząbek, Fascynacje i niechęć do obcego innej płci. O stosunku Polaków do małżeństw z cudzoziemcami na przykładzie związków polsko-afrykańskich [s. 91-122].

Grupa 6. E. Nowicka, B. Cieślińska (red.), Wędrowcy i migranci, Rozdział, E. Nowicka, Romowie – pierwsi Europejczycy [s. 39-51] oraz J. Szymańczak, Społeczność Romow w Polsce, Analizy Biura Analiz Sejmowych, nr 1(45), 17 stycznia 2011 [s.1-8].

Lektura uzupełniająca:
Wybrane pozycje z powyższych, nieprzypisane do własnej grupy.

13. Zderzenie cywilizacji we współczesnym świecie

Literatura obowiązkowa:
S.P. Huntington, Zderzenie cywilizacji (przełożyła H. Jankowska), Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2001 (i wydania późniejsze), Rozdział II. Cywilizacje na przestrzeni dziejów i w świecie współczesnym, Rozdział III. Cywilizacja uniwersalna: modernizacja i westernizacja [s. 41-103].

Lektura uzupełniająca:
S.P. Huntington, Zderzenie cywilizacji (przełożyła H. Jankowska), Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA, Warszawa 2001 (i wydania późniejsze), Rozdział IV. Zmierzchanie Zachodu: potęga, kultura, powrót do korzeni [s. 106-140].
S. P. Huntington, Kim jesteśmy? Wyzwania dla amerykańskiej tożsamości narodowej, Wydawnictwo Znak, Kraków 2007, Część I. Kwestie tożsamości [s. 17-41].
R. Kapuściński, Cywilizacje – szanse dialogu, w: J. Danecki, M. Danecka (red.), U podłoża globalnych zagrożeń. Dylematy rozwoju, Dom Wydawniczy ELIPSA, Warszawa 2003 [s. 169-175].

14. Stosunek do cielesności i faz życia a uwarunkowania kulturowe

Literatura obowiązkowa:
J. Gajda, Antropologia kulturowa. Kultura obyczajowa XXI wieku, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008, Rozdział I. Obyczajowość dotycząca cielesności człowieka [s. 31-50].
Ł. Łotocki, O społeczno-kulturowym obrazie starości, w: Problemy Polityki Społecznej. Studia
i dyskusje, nr 17/2012, Polska Akademia Nauk, Instytut Polityki Społecznej UW, Warszawa 2012 [s. 131-146].

Literatura uzupełniająca:
M. Maus, Sposoby posługiwania się ciałem, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 201-211].
A. Kępiński, Twarz, ręka, w: Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów (wstęp i redakcja A. Mencwel), Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2005 [s. 212-223].

15. Współczesna obyczajowość religijna i świecka

Literatura obowiązkowa:
J. Gajda, Antropologia kulturowa. Kultura obyczajowa XXI wieku, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008, Rozdział V. Współczesna obyczajowość o charakterze religijno-świeckim [s. 109-130].

Literatura uzupełniająca:
W. J. Burszta, Antropologia kultury. Tematy, teorie, interpretacje, Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań 1998 (i wydania późniejsze), Rozdział 5. Obrzędy i symbole [s. 101-120].
J. C. Eller, Antropologia kulturowa. Globalne siły, lokalne światy (przekład: A. Gąsior-Niemiec), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2012, Rozdział 10. Religia: interakcje ze światem nieludzkim [referat] [s. 325-366].

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

• Strona przedmiotu 2103-NOR-M-D1ANKU w USOSweb