Prowadzony w cyklach: 2023L, 2024L

Kod Erasmus: 14.1

Kod ISCED: 0312

Punkty ECTS: 3

Język: polski

Organizowany przez: Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych

Modele i techniki analizy politycznej 2102-M-Z2MTAP-ADP

1. Pierwszy krąg zagadnień obejmuje problemy semiotyczne badania polityki (myślenie „dyscyplinowe” a myślenie teoretyczne, badanie polityki w przestrzeni nauk społecznych, aparatura pojęciowa i jej budowa, definiowanie i eksplikacja).
Student uczy się konstrukcji aparatu pojęciowego, uwzględnia wieloparadygmatyczność dyscypliny w doborze pojęć, dowiaduje się na czym polega w praktyce badawczej pułapka eklektyzmu i sterowania badaniami za pomocą teorii i wiedzy ogólnej z obszaru całej humanistyki.
2. Kolejnym obszarem refleksji są procedury badawcze, a zwłaszcza wartościowanie i przewidywanie, symulacje i scenariusze rozwoju (trudności wartościowania w naukach społecznych, problem symetrii wyjaśniania i przewidywania, prognozowanie na podstawie modeli, prognozy i scenariusze, forsight technologiczny, metody wyodrębniania tendencji rozwojowej, logiczna struktura wiedzy o przyszłości: poziom refleksji historiozoficznej, poziom badań empiryczno-historycznych, analizy strategiczne, rezolutyka).
3. W trzecim bloku zagadnień studenci i studentki zapoznają się z podstawami analiz geopolitycznych i strategicznych (rankingi i ratingi, wtórne analizy danych, korzystanie z archiwum badań społecznych i raportów organizacji międzynarodowych, zastosowanie syntetycznych miar potęgi w analizach strategicznych, ocena polityki i strategii bezpieczeństwa, geograficzne i gospodarcze ograniczenia polityki i strategii bezpieczeństwa, metody badań pozycji międzynarodowej państwa, metoda matrycy strategicznej). Opanowanie zasad analizy historyczno-porównawczej.
4. Narzędzia analizy dynamiki życia politycznego. W tym obszarze problemowym prezentowana jest metodyka studiów nad ruchami społecznymi i politycznymi, szczególnie w zakresie ruchów ludności i konfliktów etnicznych (ruchy ludności jako zagadnienie bezpieczeństwa państwa, kategorie ruchów ludności, renesans starych konfliktów - religia, klasa, zasoby biogeochemiczne. Źródła lewicowego i prawicowego populizmu w świetle badań sondażowych. Socjoekonomiczne uwarunkowania konfliktów etnicznych, rozwiązywanie wewnętrznych konfliktów etnicznych).
5. Narzędzia diagnostyki położenia społecznego, dystansów i nierówności społecznych (ubóstwo, zdrowotność, zmiany w środowisku). Pomiar dobrostanu społecznego (ocena zagrożeń dla bezpieczeństwa jednostki, związki ubóstwa z bezpieczeństwem, wpływ ubóstwa na konflikty, wpływ konfliktów na ubóstwo, zdrowotność jako problem bezpieczeństwa, epidemie, bioterroryzm, bezpieczeństwo jednostki a ekologia globalna).
6. Kolejny blok zagadnień dotyczy narracji w naukach o polityce (struktura semantyczna narracji: warstwa informacyjna, warstwa retoryczna, warstwa teoretyczno-metodologiczna). Problem prawdziwości narracji – współczesna debata nad realizmem poznawczym. Rodzaje prac politologicznych i reguły ich prawomocności (prace analityczne, prace wykorzystujące technikę kwestionariuszową, prace prawno-ustrojowe, prace z zakresu historii najnowszej).

W trakcie zajęć rozpatrywane będą problemy badawcze służące do poznania różnorodnych metod, technik i procedur poznawania rzeczywistości

W cyklu 2023L:

1. Zajęcia organizacyjne, założenia dydaktyczne przedmiotu, wymogi merytoryczne i formalne zaliczenia.

2. Współczesna analiza polityczna - wprowadzenie. Wymiary badań i uwarunkowań polityki. Problem ontologii i epistemologii. Paradygmaty podejścia techniki badawcze. Paradygmaty badań nauk społecznych. Przedmiot badań politologicznych. Badania naukowe a wiedza potoczna. Poliparadygmatyczny i aspektowy charakter polityki.

3. Modele analizy politologicznej. Rodzaje wyjaśnień: genetyczne, funkcjonalne, teleologiczne. Wnioskowanie indukcyjne i dedukcyjne. Problem impostacji logicznej. Indukcjonizm vs. Redukcjonizm. Analiza i synteza. Wyjaśniania idiograficzne i nomotetyczne. Przegląd technik analizy politycznej. Czym są modele w polityce? Modele idealne a empiryczne.

4. Modelowa analiza funkcjonalna. Paradygmat funkcjonalny w naukach społecznych. Metoda funkcjonalna. Wyjaśnianie funkcjonalne a wyjaśnianie przyczynowe.

5. Model racjonalny, teoria gier. Założenia racjonalnego modelu analiz. Składniki teorii gier. Racjonalność i nieracjonalność w teorii gier. Postacie gier. Macierz gry. Wypłaty w grach. Drzewo topologiczne. Maksymalizacja użyteczności. Przykłady modeli teorii gier.

6. Ekonomiczna analiza polityki. Ekonomiczna baza procesów politycznych. Wymiary relacji ekonomia-polityka: człowiek ekonomiczny, ekonomiczne relacje międzygrupowe, państwo jako agregat ekonomiczny, ponadpaństwowy wymiar ekonomii politycznej, Interesy polityczne a analiza i prognoza polityczna. Socjoekonomia polityczna.

7. Analiza normatywna. Normatywne a empiryczne badania polityki – doświadczenia i wyzwania współczesności.

8. Cywilizacyjne, społeczne, kulturowe uwarunkowania polityki, władzy, polityki, przywództwa politycznego. Antropologia filozoficzna a kulturowa. Antropologia polityczna.

9. Umysł polityczny. Kognitywny wymiar analiz politycznych.

10. Biopolityka: od eugeniki do technologizacji władzy nad życiem. Socjobiologia i biologiczna koncepcja polityki. Neuropolityka. Transhumanizm i etyczne wyzwania współczesności. Polityczne konsekwencje rewolucji biotechnologicznej.

11. Analiza dyskursu publicznego. Język polityki, a język analizy politycznej. Język polityki, a język propagandy. Debata v. deliberacja. Rola narracji politycznych.

12. Prognozowanie w polityce. Metoda symulacyjna i scenariuszowa. Elementy prognostyki. Metody prognozowania. Metody matematyczne, statystyczne. Metody heurystyczne. Ekstrapolacja. Metoda Delficka. Zasady konstruowania gier i symulacji. Gry dydaktyczne. Metody scenariuszowe.

13-14. Prezentacje projektów końcowych

W cyklu 2024L:

1. Zajęcia organizacyjne, założenia dydaktyczne przedmiotu, wymogi merytoryczne i formalne zaliczenia.

4. Modelowa analiza funkcjonalna. Paradygmat funkcjonalny w naukach społecznych. Metoda funkcjonalna. Wyjaśnianie funkcjonalne a wyjaśnianie przyczynowe.

7. Analiza normatywna. Normatywne a empiryczne badania polityki – doświadczenia i wyzwania współczesności.

11. Analiza dyskursu publicznego. Język polityki, a język analizy politycznej. Język polityki, a język propagandy. Debata v. deliberacja. Rola narracji politycznych.

13-14. Prezentacje projektów końcowych

Założenia (opisowo)

Zajęcia z tego przedmiotu uczą studiującego umiejętności posługiwania się warsztatem badań nad życiem politycznym społeczeństwa. Celem zajęć jest utrwalenie podczas rozwiązywania konkretnych zadań badawczych umiejętności posługiwania się, poznanymi wcześniej, technikami, metodami i procedurami wykorzystywania zarówno wiedzy faktograficznej, jak i teoretycznej. Ich opanowanie prowadzi później studenta do samodzielnej analizy różnorodnych pytań badawczych oraz właściwej organizacji procesu badawczego, zarówno o charakterze empirycznym, jak i eksplanacyjnym. Ostatecznym sprawdzianem uzyskanych umiejętności będzie przygotowana na odpowiednim poziomie metodologicznym praca dyplomowa.

Koordynatorzy przedmiotu

Marcin Tobiasz

Rodzaj przedmiotu

obowiązkowe

Tryb prowadzenia

W cyklu 2023L:

lektura monograficzna
zdalnie
w sali

Ogólnie:

w sali
zdalnie
lektura monograficzna

W cyklu 2024L:

lektura monograficzna
w sali
zdalnie

Efekty kształcenia

WIEDZA
Rozumie charakter nauk o polityce, zna główne modele oraz techniki analizy stosowane w ich obrębie. Dostrzega relacje między naukami politycznymi a innymi naukami społecznymi (K_W01).
Zna główne mechanizmy społeczno-polityczne oraz potrafi je analizować (K_W06).
Rozumie mechanizmy działania politycznego, komunikowania politycznego, rządzenia i podejmowania decyzji politycznych. Zna modele i techniki służące do ich analizy (K_W09).
UMIEJĘTNOŚCI
Potrafi samodzielnie tworzyć modele analityczne (z wykorzystaniem wiedzy teoretycznej) i wyjaśniać rolę struktur społecznych, ekonomicznych i kulturowych we współczesnym świecie. (K_U02).
KOMPETENCJE
Jest gotów do wyznaczania priorytetów służących realizacji określonego przez siebie i innych zadania analitycznego odnoszącego się do celów edukacyjnych i zawodowych w obszarze polityki (K_K02).

EFEKTY SPECJALIZACYJNE:
Zna charakter modele i techniki analityczne stosowane w politologii, w tym w szczególności w obszarze badawczym dotyczącym analiz i doradztwa politycznego (S3_W01).
Zna zasady prowadzenia analiz politologicznych oraz sposób ich wykorzystania w doradztwie politycznym (S3_W06).
Potrafi przygotowywać, realizować i prezentować wyniki badań naukowych z obszaru analizy i doradztwa politycznego. Poprawnie stosuje modele politologiczne (S3_U01).
Jest gotów do kompleksowego, efektywnego, kreatywnego i rzetelnego realizowania zadań w obszarze analizy i modelowania politycznego (S3_K01).

Kryteria oceniania

Weryfikacja efektów kształcenia ma formę projektu przygotowanego w grupach 4-6 osobowych pod kierunkiem prowadzącego.

Podstawą zaliczenia zajęć jest przygotowanie przez studentów projektów grupowych dotyczących aktualnych problemów badawczych. Studenci dokumentują opanowanie wybranej metody czy techniki badawczej. Ze względu na konwersatoryjny charakter zajęć wykładowca premiuje aktywność podczas zajęć, będącą wynikiem znajomości lektur oraz praktycznego stosowania poznawanych metod i procedur badawczych.

Praktyki zawodowe

nie przewiduje się

Literatura

R. Dahl, B. Stinbrickener, Współczesna analiza polityczna:Scholar, Warszawa 2007.
Ch. Frankfort-Nachamias, D. Nachamias, Metody badawcze wnaukach społecznych: Zysk i ska, Poznań 2001.
T. Klementewicz, Rozumienie polityki. Zarys metodologii nauki o polityce: Elipsa, Warszawa 2011.
M. Sułek, R. Kobryński, Potęgometria. T. III: ASPRA-JR, Warszawa 2016.
J. Topolski, Jak się pisze i rozumie historię. Tajemnice narracji historycznej: Rytm, Warszawa 1996.
J. Wilkn (red), Jakość rządzenia w Polsce. Jak ją badać, monitorować i poprawiać?:Scholar, Warszawa 2013.
P. D. Williams,(red), Studia bezpieczeństwa:Wyd. UJ, Kraków 2012.

W cyklu 2023L:

1. Zajęcia organizacyjne, założenia dydaktyczne przedmiotu, wymogi merytoryczne i formalne zaliczenia.

Literatura:
R. Dahl, B. Stinebrickner, Współczesna analiza polityczna, Warszawa 2007,r. 12;
D. Marsh, G. Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006, Wprow. i r. 1;
T. Klementewicz, Politologia jako wieloparadygmatyczna struktura wiedzy, [w:] e-Politikon nr 5/2013;
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Warszawa 2004, s. 340-368, 399-423, 438-477.

Literatura:
Z. Hajduk, Ogólna metodologia nauk, Lublin 2007, rozdz. 3;
J. Apanowicz, Metodologia ogólna, Gdynia 2002, s. 24-27;
G. Majone, Dowody, argumenty i perswazja w procesie politycznym, Warszawa 2004, I, IV, V.
B. Krauz-Mozer, Teorie polityki, Warszawa 2005, r. 2, 6.

4. Modelowa analiza funkcjonalna. Paradygmat funkcjonalny w naukach społecznych. Metoda funkcjonalna. Wyjaśnianie funkcjonalne a wyjaśnianie przyczynowe.

Literatura:
J. Ziółkowski, Wrogość w stosunkach politycznych. Modelowa analiza funkcjonalna, Warszawa 2013, s. 17-24, 177-215;
S. Wróbel, Funkcjonalistyczne koncepcje władzy, [w:] Władza polityczna. Koncepcje i ujęcie zjawiska, Katowice 1997;
J. Nocoń, Między tradycją a modernizmem: przeobrażenia badań politologicznych w świecie neofunkcjonalizmu Jeffreya C. Alexandra, Bydgoszcz 2010.

Literatura:
D. Marsh, G. Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006, r. 3;
P.H. Straffin, Teoria gier, Warszawa 2004;
Z. J. Pietraś, Teoria gier jako sposób analizy procesów podejmowania decyzji politycznych, Lublin 1997;
J. Haman, Gry wokół nas. Socjolog i teoria gier, Warszawa 2014;
P. Łukomski, Gra jako narzędzie wyobraźni w myśleniu o polityce, [w:] Wokół holistycznej interpretacji polityki, (red.) F. Pierzchalski, M. Tobiasz, J. Ziółkowski, Warszawa 2020;
J. Z. Pietraś, Decydowanie polityczne, Warszawa-Kraków 1998, r. I, III;
A. Bodnar, Decyzje polityczne. Elementy teorii, Warszawa 1985, r. V;
G. Rydlewski (red.), Decydowanie publiczne, Warszawa 2011.

Literatura:
D. Marsh, G. Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006, r. 7;
J. Miklaszewska, Filozofia a ekonomia. W kręgu teorii publicznego wyboru, Kraków 2001;
Teoria wyboru publicznego. Wstęp do ekonomicznej analizy polityki i funkcjonowania sfery publicznej, (red.). J. Wilkina, Warszawa 2005, r. 4,7,10;
M. Karwat, Polityka jako skoncentrowany wyraz ekonomiki, [w:] Metafory polityki, Warszawa 2001.

7. Analiza normatywna. Normatywne a empiryczne badania polityki – doświadczenia i wyzwania współczesności.

Literatura:
R. Dahl, B. Stinebrickner, Współczesna analiza polityczna, Warszawa 2007, r. 11;
D. Marsh, G. Stoker (red.), Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006, r. 8;
M. Karwat, Rodzaje teorii w nauce o polityce, [w:] Z. Blok (red.) Czym jest teoria w politologii, Warszawa 2011; tamże D. Drałus, O nieuchronności normatywnego zaangażowania w naukach politycznych, lub A.W. Jabłoński, Pluralizm teoretyczny w nauce o polityce.

8. Cywilizacyjne, społeczne, kulturowe uwarunkowania polityki, władzy, polityki, przywództwa politycznego. Antropologia filozoficzna a kulturowa. Antropologia polityczna.

Literatura:
E. Pietrzak, Polityka jako wiedza kulturowa. Antropologia interpretatywna Clifforda Geertza, „Cywilizacja i polityka”, 2016, nr 14;
D. Kertzer, Rytuał, polityka, władza, Warszawa 2010, r. 1. Siła obrzędów, r. 5. Rytuał buduje rzeczywistość polityczną, r. 9 Obrzędy władzy;
R. Kleśta-Nawrocki, Demokratyczny resentyment, [w:] R. Vorbrich (red.), Plemię, państwo, demokracja. Uwarunkowania kultury politycznej w krajach pozaeuropejskich, Poznań 2007;
Mity, symbole i rytuały we współczesnej polityce, Szkice z antropologii polityki, B. Szklarski (red.), Warszawa 2008;
Kultura ma znaczenie. Jak wartości wpływają na rozwój społczeństw, L. E. Harrison, S. P. Huntington, (red.) Poznań 2003;
W. Dohnal, Od polityki pierwotnej do postpolityki. Z dziejów anglosaskiej antropologii politycznej, Poznań 2013: Wprowadzenie, s. 136-161;
B. Anderson, Wspólnoty wyobrażone. Rozważania o źródłach i rozprzestrzenianiu się nacjonalizmu, Kraków 1997, s. 15-57.

9. Umysł polityczny. Kognitywny wymiar analiz politycznych.

Literatura:
D. Westen, Mózg polityczny, Poznań 2014;
P. Przybysz, O poznawaniu innych umysłów. Wokół kognitywistycznych badań nad poznaniem społecznym, Poznań 2014, r. I. Inspiracje kognitywistyczne w badaniach nad poznaniem społecznym;
G. Lakoff, Cognitive Models and Prototype Theory, [in:], The Cognitive Linguist Reader, ed. B. Bergen, V. Evans, J. Zinken, London; Oakville 2007;
G. Lakoff, M. Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010, s. 29-32, 51-54, 67-73, 93-97, 243-253;
Lakoff G., The Political Mind. A Cognitive Scientist’s Guide to Your Brain and its Politics, New York 2009, s. 1-16, 43-74, 93-110, 169-175;
G. Lakoff, Nie myśl o słoniu! Jak język kształtuje politykę, Warszawa 2010;
G. Żuk, Językowy obraz świata w polskiej lingwistyce przełomu wieków, [w:] M. Karwatowska, A. Siwiec, Przeobrażenia w języku i komunikacji medialnej na przełomie XX i XXI wieku, Chełm 2010;

Literatura:
F. Fukuyama, Koniec człowieka, Konsekwencje rewolucji biotechnologicznej, Kraków 2004;
A. Rothert, Nowa biologia polityczna, [w:] Metafory polityki 3, Warszawa 2005;
R. Masters, Polityka jako zjawisko biologiczne, w: Człowiek - zwierzę społeczne, pod red. B. Szacka, Warszawa 1992, (s. 127-159);
T. Bielicki, Pojęcie natury ludzkiej w świetle biologicznej teorii zachowań społecznych, [w:] Dylematy współczesnej cywilizacji a natura człowieka, pod red. tegoż, Poznań 1997;
T. Lemke, Biopolityka, Warszawa 2010, s. 16 – 41;
P. Dybel, Sz. Wróbel, Granice polityczności. Od polityki emancypacji do polityki życia, Warszawa 2008, s. 53-60;
J. Habermas, Przyszłość natury ludzkiej. Czy zmierzamy do eugeniki liberalnej, Warszawa 2003, s. 23-102;
M. Foucault, Historia seksualności, Tom pierwszy, Wola wiedzy, r. V, s. 118-139;
M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa 1993, s. 191-220;
M. Foucault, Trzeba bronić społeczeństwa. Wykłady w College de France, 1976, Warszawa 1998, s. 237 – 260;
M. Foucault, Bezpieczeństwo, terytorium, populacja: wykłady w Collège de France 1977-1978, tłum. M. Herer, Warszawa 2010;
B. Hindess, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, Warszawa-Wrocław 1999, s. 107-138;
P. Rutkowski, J. Ziółkowski, Neuropolityka – geneza, założenia, perspektywy rozwoju, Teoria polityki 5/2021;
M. Hohol, Podstawy neuronauki poznawczej, [w:] Prawo i Nauki kognitywne, B. Brożek, Ł. Kurek, J. Stelmach (red.),Warszawa, 2018;
M. Klichowski, Narodziny cyborgizacji: nowa eugenika, transhumanizm i zmierzch edukacji, Poznań 2014.
P. Madajczyk, Marzenie o narodzie doskonałym – między biopolityką, a etnopolityką, Warszawa 2017;
M. Sandel, Przeciwko udoskonalaniu człowieka. Etyka w czasach inżynierii genetycznej, Warszawa 2020;
J. Szczęch J., Odpowiadając współczesności. Analityka biopolityki i biowładzy, „Prace Etnograficzne”, t. 44/2, 2016.

11. Analiza dyskursu publicznego. Język polityki, a język analizy politycznej. Język polityki, a język propagandy. Debata v. deliberacja. Rola narracji politycznych.

Literatura:
F. Ryszka, O tym co polityczne. Przyczynek do rozważań z semantyki politycznej, [w:] Prawo i Polityka, Warszawa 1988; tegoż autora, Nauka o polityce, Warszawa 1984, s. 9-48; lub O pojęciu polityki, W-wa 1992;
B. Walczak, Co to jest język polityki, [w:] Język a kultura, tom 11, Język polityki a współczesna kultura polityczna, Wrocław 1994;
J. Bralczyk, O języku propagandy i polityki, Warszawa 2007;
Z. Blok, Język polityki i język politologii jako przedmiot badań politologii empirycznej, [w:] Politologia w Polsce (red.) T. Łoś-Nowak, Toruń 1998;
Rytualny chaos. Studium dyskursu publicznego, red. M. Czyżewski, S. Kowalski, A. Piotrowski, Kraków 1997;
J. Habermas, Teoria działania komunikacyjnego, przeł. A.M. Kaniowski, t. 2, Warszawa 2002;
M. Lisowska-Magdziarz, Analiza dyskursu jako metoda w badaniach politologicznych, [w:] Teoretyczne i metodologiczne wyzwania badań politologicznych w Polsce, Lublin 2009;
Analiza dyskursu w socjologii i dla socjologa, red. A. Horolets, Toruń 2008, Oblicza komunikacji 1. Perspektywy badań nad tekstem dyskursem i komunikacją, red. I. Kamińska-Szmaj, T. Piekot, M. Zaśko-Zielińska, Kraków 2006;
B. Jabłońska, Krytyczna analiza dyskursu: refleksje teoretyczno-metodologiczne, „Przegląd Socjologii Jakościowej” 2006, t. 2, nr 1.

Literatura:
T. Bodio, A. Chodubski, O prognostyce w politologii, tekst dostępny na: http://biblioteka.oapuw.pl/wp-content/uploads/2013/03/bodiochodubski-o-prognostyce-w-politologii.pdf;
M. Sułek, Prognozowanie i symulacje międzynarodowe, Warszawa 2010, r. 7;
S. M. Komorowski, Scenariusz jako metoda diagnozy i prognozy, Warszawa 1988, c. 1;
B. Guzik, D. Appenzeller, W. Jurek, Prognozowanie i symulacje, Poznań 2004, r.1.

13-14. Prezentacje projektów końcowych

W cyklu 2024L:

1. Zajęcia organizacyjne, założenia dydaktyczne przedmiotu, wymogi merytoryczne i formalne zaliczenia.

4. Modelowa analiza funkcjonalna. Paradygmat funkcjonalny w naukach społecznych. Metoda funkcjonalna. Wyjaśnianie funkcjonalne a wyjaśnianie przyczynowe.

7. Analiza normatywna. Normatywne a empiryczne badania polityki – doświadczenia i wyzwania współczesności.

8. Cywilizacyjne, społeczne, kulturowe uwarunkowania polityki, władzy, polityki, przywództwa politycznego. Antropologia filozoficzna a kulturowa. Antropologia polityczna.

11. Analiza dyskursu publicznego. Język polityki, a język analizy politycznej. Język polityki, a język propagandy. Debata v. deliberacja. Rola narracji politycznych.

13-14. Prezentacje projektów końcowych

Więcej informacji

Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb:

Strona przedmiotu 2102-M-Z2MTAP-ADP w USOSweb