Teoria polityki 2102-M-W1TEPO
Wykład z teorii polityki jest jednym z przedmiotów teoriopolitycznych realizowanych w ramach programu studiów. Pozostałe to główne nurty badań politologicznych i współczesne teorie polityki. Problematyka przedmiotów uzupełnia się, razem stanowiąc kompleksowa ofertę. Zadaniem wykładu z teorii polityki jest pokazanie kluczowych stanowisk teoretycznych, osi sporów towarzyszących interpretowaniu polityki, dostarczenie siatki pojęć i kategorii oraz procedur niezbędnych do uprawiania teoretycznej refleksji nad polityką, pokazanie sposobu analizy kluczowych problemów będących przedmiotem zainteresowania teorii polityki, integrujących na płaszczyźnie teoretycznej wiedzę studentów zdobywaną podczas studiowania szczegółowych subdyscyplin nauk politycznych. Konwencja wykładu ma charakter problemowo – heurystyczny, chodzi o pokazania podstawowych schematów analizy teoretycznej, ich bardziej szczegółowa egzemplifikacja zostanie dokonana na pozostałych wcześniej wspomnianych przedmiotach.
Studenci w trakcie zajęć zapoznają się z poglądami na temat przedmiotu, funkcji, wzajemnych relacji teorii polityki innych dyscyplin nauk politycznych i społecznych, specyfiki statusu poznania w obszarze nauk społecznych i politycznych, ideologicznego uwikłania tych nauk. Poznają kluczowe orientacje teoretyczno – metodologiczne, paradygmaty i metafory obecne w teoretycznej refleksji nad polityką, główne osie sporów i kontrowersji. Powinni posiąść wiedzę pozwalającą na rozumienie różnic między potocznymi a naukowymi interpretacjami zjawisk politycznych, rozumieć istotę polityki i polityczności, strukturalne mechanizmy współzależności zjawisk politycznych a innych zjawisk społecznych. Studenci w trakcie wykładu zostaną m.in. zaznajomieni z rozumieniem polityki jako artykulacji interesów, jako homeostatu systemów społecznych, z funkcjami polityki w życiu społecznym ludzkich zbiorowości, z rozumieniem polityki jako mobilizacji politycznej, z związkami władzy i polityki, z podstawami władzy politycznej: przesłankami, źródłami i legitymacją, ze związkami występującymi pomiędzy władzą a własnością, ekonomiką i polityką. Przedmiotem wykładu będą także problemy aksjologiczne i etyczne polityki, kwestia rozumienia polityki jako powołania do odpowiedzialności. Zostanie również przedstawiona studentom problematyka kulturowych i ideologicznych determinacji polityki, jej związku z mechanizmami reprodukcji przemocy symbolicznej. Studenci poznają także koncepcje podmiotowości politycznej, przenalizowane będą relacje pomiędzy strukturą, kulturą a podmiotowością, kontrowersje wokół identyfikowania podmiotów istotnych politycznie, jak i teorii interesów bez podmiotów. Pokazane będą podstawowe modele interpretujące procesy podejmowania decyzji politycznych. Polityka zostanie ukazana na tle procesów ewolucji i rewolucji społecznych. Studenci zapoznani zostaną z teoriami demokracji, z rozumieniami polityki jako demokracji, zostanie również przedstawiona specyfika zjawisk politycznych w systemach autorytarnych i totalitarnych i różne narzędzia teoretycznej interpretacji istoty tych systemów.
Szacowana liczba godzin, która student powinien przeznaczyć na opanowanie materiału wykładu, z uwzględnieniem literatury podstawowej wynosi ok. 125 - 150 godzin, z czego samo uczestnictwo w wykładach to 30 godzin, bieżące przestudiowanie literatury to ok. 80 godzin, w tym przygotowanie recenzji wybranych publikacji; przygotowanie się do egzaminu, powtórzenia materiału to ok. 40 godzin.
Metody oceny pracy studenta / Liczba punktów/udział w ocenie końcowej
egzamin pisemny/ustny / 50%
praca semestralna/roczna / 50%
Ocena / Algorytm oceny końcowej
2 / poniżej 50%
3*** / powyżej 50%, ale nie więcej niż 60%
3,5 / 61-70%
4 / 71 – 80%
4,5 / 81 – 90%
5 /91 – 100%
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
EK.1. Potrafi wskazać na wzajemne relacje politologii i teorii polityki z innymi dziedzinami nauk społecznych i humanistyki, rozumie przedmiot, status poznawczy, interdyscyplinarny charakter, funkcje i społeczne posłannictwo politologii oraz zna podstawowe paradygmaty, metafory i orientacje i perspektywy teoretyczne oraz metodologiczne występujące w teorii polityki /K_W01, K_W09, K_W10/
EK.2. Wie, jakie są kryteria wyodrębniania zjawisk politycznych, rozumie co to jest polityka i polityczność, na czym polega ich stopniowalność i kontekstowo – historyczny charakter, potrafi wskazać różne interpretacje tych zagadnień, ich trwałą sporność, argumentację zwolenników i przeciwników poszczególnych stanowisk teoretycznych, objaśnia różnicę pomiędzy polityka i metapolityką, regulacją i metaregulacją /K_W01, K_W06/
EK.3. Zna podstawowe ujęcia kategorii interes, rozumie jej znaczenie w naukach społecznych i politycznych, potrafi się nią posłużyć dla interpretacji procesów politycznych. Rozumie interpretacje polityki jako artykulacji interesów, zna etapy i mechanizmy koordynacji interesów w procesie ich artykulacji, potrafi zastosować tęp koncepcje do analizy zjawisk politycznych występujących na różnych poziomach zorganizowania rzeczywistości społecznej. Rozumie związki artykulacji i mobilizacji politycznej /K_W06/
EK. 4 Wie, jaka jest różnica pomiędzy władzą a władzą polityczną i państwową, zna główne osie sporów występujących przy definiowaniu władzy oraz ujmowaniu jej relacji do polityki i panowania. Zna kluczowe teorie władzy i własności. Potrafi wskazać na zależności władzy i własności, polityki i ekonomiki. Rozumie podstawy władzy, objaśnia jej przesłanki, źródła i legitymację, analizuje koszty władzy, zna metody pomiaru władzy. /K_W06/
EK.5. Rozumie aksjologiczne i moralne uwikłanie polityki. Wie, co to są wartości polityczne i jaki jest ich związek z interesami. Zna stanowiska teoretyczne w tym zakresie. Dokonuje analizy odpowiedzialności polityki i polityków. Rozumie zjawisko przywództwa, potrafi wskazać na jego związki z władzą, odróżnia potoczne i naukowe interpretacje w tym zakresie. Potrafi zinterpretować politykę jako powołanie do odpowiedzialności, rozumie sens kategorii służby w odniesieniu do władzy i polityki, potrafi wskazać na związki tych ujęć z poglądami na temat dobra wspólnego i relacji interesu jednostkowego a wspólnotowego
Potrafi charakteryzować zjawisko przemocy symbolicznej, jego formy i przejawy oraz znaczenie dla objaśniania istoty polityki. Rozumie rolę ideologii, wie jakie są jej funkcje i społeczne źródła, jak się ma ideologia do innych form świadomości społecznej. Zna poglądy na temat roli ideologii we współczesnym świecie, potrafi je samodzielnie analizować, identyfikować związki ideologii z interesami społecznymi. Wie, na czym polega hegemonia duchowa i panowanie ideologiczne, zna kluczowe koncepcje w tym zakresie, potrafi ujrzeć ideologiczny wymiar polityki. /K_W10/
EK.6. Rozumie zjawisko podmiotowości politycznej. Potrafi charakteryzować kryteria podmiotowości, identyfikować podmioty polityczne, wzajemne zależności podmiotowości, struktury i kultury, relacje interesariusz – podmiot - aktor. Zna koncepcje podmiotowości, potrafi je porównać. Rozumie związki między podmiotowością a procesem podejmowania decyzji, zna główne modele interpretujące procesy decyzyjne. /K_W10/
EK.7. Zna podstawowe ujęcia teriopolityczne i rozumienia demokracji, politologiczne koncepcje fal demokratyzacji, perspektywy, ograniczenia i zagrożenia demokracji, spory współczesne wokół tej problematyki. Potrafi zinterpretować neoliberalną demokrację także jako politykę. Rozumie związki demokracji z kulturą, gospodarką i innymi obszarami życia społecznego. Rozumie istotę systemów autorytarnych i totalitarnych, zna podstawowe modele teoretyczne totalitaryzmu i autorytaryzmu. Wie, co to są instytucje totalne. Potrafi wskazać na alternatywne koncepcje wyjaśniania istoty realnego socjalizmu. Rozumie główne płaszczyzny dyskursu publicznego w tym obszarze./ KW_07/
UMIEJĘTNOŚCI
EK.8. Krytycznej obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i politycznych, dostrzegania ich wzajemnych związków i zależności, holistycznego i samodzielnego, odważnego interpretowania rzeczywistości społecznej i politycznej /K_U03/
EK.9. Analizowania przyczyn, przebiegu, podejmowania prób prognozowania zjawisk i procesów politycznych, samodzielnego formułowania hipotez z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych, badania i wyjaśniania roli struktur ekonomicznych, społecznych i kultury w mechanizmach i procesach politycznych we współczesnym świecie /K_U03, K_U05 /
EK.10. Wykorzystywania w poszerzony i pogłębiony sposób wiedzy z zakresu teorii polityki do analizy i interpretacji zjawisk i procesów politycznych i praktyki politycznej /K_U03/
EK.11. Wskazywania w sposób pogłębiony założeń różnych koncepcji polityki, ich funkcji społecznej i nośności eksplanacyjnej, identyfikowanych przez nie związków pomiędzy sferą polityki a innymi sferami życia społecznego /K_U06/
EK.12. Wrażliwości na etyczne i aksjologiczne uwikłanie polityki, moralne dylematy z nią związane i na tym tle odpowiedzialność polityków i wszystkich wypełniających funkcje publiczne, w tym misję i odpowiedzialność politologii i politologów, umiejętności dostrzegania patologii życia społecznego i politycznego i powinności politologów w obszarze uświadamiania społeczeństwu jego sytuacji, angażowania się do walki z przejawami dominacji, uciski i manipulacji ludźmi /K_U07/
KOMPETENCJE
EK.13.Student jest aktywnym podmiotem poszerzania wiedzy z zakresu teorii polityki. Zajęcia kreują ciekawość poznawczą, zachęcają do badań własnych, poszukiwana nowych lektur, problemów, zadań. /K_K07/
Kryteria oceniania
Egzamin w formie ustnej lub pisemnej, ocena recenzji dobrowolnie przygotowanych przez zainteresowanych uczestników, ocena ewentualnych pytań i wystąpień w interaktywnej części wykładu
Egzamin pisemny/ustny 50 – 100%
Praca pisemna/recenzja /dobrowolnie, dla zainteresowanych/ oraz pytania i wypowiedzi w interaktywnej części wykładów 0-50%
Praktyki zawodowe
Nie dotyczy
Literatura
Szczegółowa literatura do poszczególnych tematów wykładów będzie podana na pierwszym wykładzie.
Wykorzystywane będą w różnym stopniu teksty i pracowania zawarte m.in. w następujących pozycjach:
J. Baszkiewicz „Wolność Równość Własność Rewolucje burżuazyjne”, Warszawa 1981
U. Beck „Władza i przeciwwładza w epoce globalnej. Nowa ekonomia polityki światowej”, Warszawa 2005
K. von Beyme „Współczesne teorie polityczne”, Warszawa 2005
A. Bihr „Nowomowa neoliberalna”, Warszawa 2008
Z. Blok „O polityczności, polityce i politologii”, Poznań 2009
Z. Blok /red./ „Czym jest teoria w politologii”, Warszawa 2011
R.A. Dahl, B. Stinebricker „Współczesna analiza polityczna”, Warszawa 2007
R.J. Dalton, H-D. Klingemann /red./ “Zachowania polityczne”, Warszawa 2010
R.E. Goodin, P. Petit /red./ „Przewodnik po współczesnej filozofii politycznej”, Warszawa 1998
A. Heywood „Teoria polityki Wprowadzenie”, Warszawa 2009
A. Heywood „Politologia”, Warszawa 2006
A.W. Jabłoński, L. Sobkowiak /red./ „Studia z teorii polityki”, t. I i II Wrocław 1996 i 1997
B. Kaczmarek /red./ „Metafory polityki”, Warszawa 2001
B. Kaczmarek /red./ „Metafory polityki 2”, Warszawa 2003
B. Kaczmarek /red./ „Metafory polityki 3”, Warszawa 2005
M. Karwat „Człowiek polityczny”, Warszawa 1989
M. Karwat /red./ „Paradoksy polityki”, Warszawa 2007
T. Klementewicz „Rozumienie polityki Zarys metodologii nauki o polityce”, Warszawa 2010
T.Klementewicz /red./ „Współczesne teorie polityki – od logiki do retoryki”, Warszawa 2004
B. Krauz-Mozer „Teorie polityki Założenia metodologiczne”, Warszawa 2005
S. Kozyr – Kowalski „ Socjologia, społeczeństwo obywatelski i państwo”, Poznań 1999
J.G. March, J.P. Olsen „Instytucje. Organizacyjne podstawy polityki”, Warszawa 2005
D. Marsh, G. Stoker „Teorie i metody w naukach politycznych”, Kraków 2006
J. Nocoń, A. Laska „Teoria polityki Wprowadzenie, Warszawa 2005
K. Opałek /red./ „Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych”, Warszawa 1975
K. Opałek /red./ „Elementy teorii polityki”, Warszawa 1989
Z. Pełczyński „Polska droga od komunizmu”, Warszawa 2007
F. Ryszka „Wstęp do nauki o polityce. Uwagi metodologiczne”, Warszawa-Poznań 1981
I. Shapiro „Stan teorii demokracji”, Warszawa 2006
J. Scott „Władza” ,Warszawa 2006,
R. Skarzyński „Mobilizacja polityczna”, Warszawa 2011
J. Staniszkis „Władza globalizacji”, Warszawa 2003
J. Tittenbrun „Gospodarka w społeczeństwie. Zarys socjologii gospodarki i socjologii ekonomicznej w ujęciu strukturalizmu socjoekonomicznego”, Poznań 2012
W. Wesołowski /red./ „Koncepcje polityki”, Warszawa 2009
T. Żyro „Wstęp do politologii”, Warszawa 2004
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: