System polityczny Rzeczpospolitej Polskiej 2102-L-Z5SPRP
Wykład poświęcony jest następującej problematyce:
1. Podstawy ustrojowe odrodzonego państwa polskiego (1918 – 1921).
2. System polityczny Polski w okresie obowiązywania Konstytucji RP z 1921 r. Ewolucja systemu politycznego po zamachu majowym z 1926 r.
3. System polityczny RP pod rządami ustawy konstytucyjnej z 1935 r. Władze polskie na Obczyźnie (1939-1945).
4. Kształtowanie się systemu demokracji ludowej (1944-1952).
5. System polityczny Polski pod rządami Konstytucji PRL z 1952 r. Specyfika i przemiany autorytaryzmu socjalistycznego w Polsce do końca dekady lat 70.
6. Źródła transformacji ustrojowej w latach 80. Transformacja ustrojowa w Polsce po Okrągłym Stole (1989-1997).
7. Proces przygotowania i uchwalenia Konstytucji III RP.
8. Wartości i zasady konstytucyjne (ustrojowe) w RP: 1) Pojęcie wartości i zasad ustrojowych. 2) Rzeczpospolita jako dobro wspólne. 3) RP demokratycznym państwem prawnym: zasady konstytucjonalizmu, legalizmu, suwerenności narodu, pluralizmu politycznego, podziału władz. 4) Godność, wolność i równość jako podstawy katalogu praw i wolności człowieka i obywatela.
9. Specyfika systemu rządów w Polsce.
Ćwiczenia poświęcone są następującej problematyce:
1. Podstawowe pojęcia związane z funkcjonowaniem systemu politycznego współczesnej Polski: 1) Pojęcie systemu politycznego, ustroju politycznego, systemu rządów.2) Pojęcie, rodzaje i funkcje konstytucji. 3) Prawo konstytucyjne i jego źródła. 4) Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu.
.2. System źródeł prawa w Konstytucji RP i jego kontrola: 1) Pojęcie systemu źródeł prawa, 2) Źródła prawa powszechnie obowiązującego: umowa międzynarodowa, ustawa, rozporządzenie, 3) Prawo krajowe a prawo wspólnotowe, 4) Trybunał Konstytucyjny: geneza, funkcje i kompetencje, skutki orzeczeń.
3. Prawo wyborcze: wybory do Sejmu, Senatu i prezydenckie oraz do Parlamentu Europejskiego: 1) Ustrojowo – polityczna rola wyborów parlamentarnych i prezydenckich w III Rzeczypospolitej. 2) Organizacja wyborów. 3) Zgłaszanie kandydatów. 4) Ustalanie wyników głosowania. 5) Ważność wyborów. 6) Kampania wyborcza. 7) Finansowanie wyborów.
4. Sejm i Senat: 1) Struktura i tryb funkcjonowania parlamentu. 2) Status prawny posła i senatora. 3) Funkcje Sejmu i Senatu. 4) Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu. 5) Tryb ustawodawczy. 6) Zgromadzenie Narodowe.
5. Prezydent Rzeczypospolitej: 1) Geneza przywrócenia instytucji Prezydenta RP. 2) Ustrojowa pozycja Prezydenta RP. 3) Kompetencje Prezydenta RP. 4) Odpowiedzialność konstytucyjna głowy państwa.
6. Rada Ministrów: 1) Ustrojowa pozycja Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów. 2) Sposób powoływania Rady Ministrów. 3) Struktura rządu. 4) Tryb działania Rady Ministrów. 5) Kompetencje Rady Ministrów. 6) Administracja rządowa.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Po zakończeniu przedmiotu:
Zna i rozumie prawidłowości ewolucji ustrojowej Polski po 1918 r.
Zna pojęcie i treść standardów konstytucyjnych funkcjonujących w Polsce i innych państwach demokratycznych;
Zna tryb przyjęcia i zmiany konstytucji, jej systematykę (budowę i treść) i znaczenie w systemie politycznym RP;
Zna i rozumie system źródeł prawa w RP;
Zna podstawowe wartości i zasady ustrojowe RP;
Zna zasady wyboru i powoływania naczelnych organów władzy państwowej RP;
Zna i rozumie konstytucyjny katalog praw, wolności i obowiązków człowieka i obywatela oraz zna środki służące ochronie praw i wolności;
Rozpoznaje katalog funkcji i kompetencji naczelnych organów władzy państwowej RP oraz prawidłowości w zakresie ich relacji wzajemnych.
Potrafi wyjaśnić rolę i znaczenie konstytucji jako zbioru podstawowych praw dla państwa, również w ujęciu członkostwa Polski w Unii Europejskiej;
Umie opisać tryb tworzenia i wprowadzenia w życie podstawowych aktów prawnych (umowa międzynarodowa, ustawa, rozporządzenie);
Umie wskazać rolę i znaczenie konstytucyjnych praw, wolności i obowiązków w kontekście wartości i zasad ustrojowych RP;
Umie scharakteryzować funkcje i kompetencje naczelnych organów władzy państwowej RP w kontekście panującego systemu rządów.
Potrafi wykorzystać procedury i instrumenty prawno-ustrojowe do osiągania celów właściwych dla funkcjonowania w społeczeństwie obywatelskim w warunkach państwa demokratycznego i prawnego (np. organizować komitet ludowej inicjatywy ustawodawczej).
Kryteria oceniania
Studenci uzyskują zaliczenie w oparciu o egzamin pisemny oraz bieżące przygotowanie studentów do uczestnictwa w ćwiczeniach. Elementem zaliczenia ćwiczeń jest również uczestnictwo w zajęciach oraz śródsemestralne testy sprawdzające.
Praktyki zawodowe
Praktyki zawodowe nie są wymagane
Literatura
L. Garlicki, Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2009 i nast. wyd.
A. Pułło, Wokół pojęcia ustroju politycznego, [w:] M. Kudej (red.), W kręgu zagadnień konstytucyjnych, Katowice 1999
T. Mołdawa, Konstytucja RP a standardy współczesnego konstytucjonalizmu w perspektywie minionej dekady, [w:] W. Jakubowski, T. Słomka (red.), Porządek konstytucyjny w Polsce, Warszawa-Pułtusk 2008.
K. Complak, Normy pierwszego rozdziału Konstytucji RP, Wrocław 2007 (cz. II – rozdz. I, II, IV, V, VII, cz. II – rozdz. VI, VII)
J. Kuciński, W.J. Wołpiuk, Zasady ustroju politycznego państwa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 1997 roku, Warszawa 2012
P. Sarnecki, System źródeł prawa w Konstytucji RP, Warszawa 2002
P. Winczorek, Konstytucja RP a prawo wspólnotowe, „Państwo i Prawo” 2004, z.11
J. Podkowik, Zasada nadrzędności Konstytucji a wspólnotowy porządek prawny, [w:] K. Górka, T. Litwin (red.), Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Próba oceny i podsumowania z perspektywy dziesięciolecia stosowania, Kraków 2008.
S. Gebethner, Prawo i system wyborczy w świetle realizacji postanowień konstytucji, [w:] Z. Jarosz (red.), Parlament. Model konstytucyjny a praktyka ustrojowa, Warszawa 2006
M. Chmaj, W. Skrzydło, System wyborczy w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 2011, rozdz. 2, 3, 4, 5, 6, 7
P. Sarnecki, Funkcje i struktura Sejmu według nowej Konstytucji, "Państwo i Prawo", z.11-12/1997
Z. Jarosz, Model konstytucyjny władzy ustawodawczej a praktyka ustrojowa – parlament, [w:] K. Działocha (red.), Podstawowe problemy stosowania Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Raport wstępny, Warszawa 2004.
G. Kuca, Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej w systemie podzielonych władz (zarys problemu), [w:] T. Mołdawa, J. Szymanek (red.), Instytucja prezydenta. Zagadnienia teorii i praktyki na tle doświadczeń polskich oraz wybranych państw obcych, Warszawa 2010
A. Chorążewska, Prezydent jako czynnik równowagi. Arbitraż prezydencki, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 6
T. Słomka, Ustrojowe cechy polskiej kohabitacji, „Rocznik Nauk Politycznych” 2008, nr 11
L. Garlicki, Rada Ministrów: powoływanie – kontrola – odpowiedzialność, [w:] A. Bałaban (red.), Rada Ministrów. Organizacja i funkcjonowanie, Kraków 2002
B. Banaszak, Egzekutywa w Polsce – stan obecny i uwagi de lege fundamentali ferenda, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 3.
W. Skrzydło (red.), Sądy i trybunały w konstytucji i praktyce, Warszawa 2005 (rozdz. 1, 2, 3, 4).
T. Mołdawa, Konstytucje polskie 1918-1998, Warszawa 1999 i nast. wyd.
W. Jakubowski, T. Słomka, Konstytucyjne organy władzy RP w latach 1989-2011 na tle polskich tradycji ustrojowych XIX i XX wieku, Warszawa 2012.
M. Kallas (red.), Konstytucje Polski, t. 2, Warszawa 1990.
Źródła: Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r., podstawowe ustawy ustrojowe, regulaminy parlamentarne, wybrane orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: