Historia i polityka 2102-L-W1HIPO
Przedmiot ukazuje korelacje polityki i nauki o historii. Wskazuje immanentne, tkwiące w metodologii oraz zewnętrzne uwarunkowania podatności historii na polityczną instrumentalizację. Omawia kontekst rewitalizacji zainteresowania historią w ostatnich dekadach, podejmując zagadnienia sensu polityki historycznej. Przedstawia też różne formy i praktycznie stosowane modele polityki historycznej, przede wszystkim jako polityki państwa.
1. METODOLOGICZNE ŹRÓDŁA PODATNOŚCI NAUKI O HISTORII NA POLITYCZNĄ MANIPULACJĘ.
Problemy metodologii historii. Nieostrość definicji i relatywizacja podstawowych kategorii badawczych. Nieuchronność wartościowania. Względność prawdy historycznej. Wtórność poznania. Perswazyjność źródeł.
2.HISTORIA HISTORIOGRAFII JAKO DZIEJE POLITYCZNEJ INGERENCJI.
Początki nauki o historii. Pragmatyzm jako cecha konstytutywna nauki o historii w różnych epokach. XIX wiek jako stulecie historia. Instytucjonalizacja nauki. Kwestia narodowa w Europie Środkowej i Wschodniej-historia jako instrument emancypacji i ekspansji. Ideologicznie motywowane falsyfikacje. „Wymyślona tradycja”. Pozytywistyczny erudycjonizm i jego atrofia. Postmodernistyczna dekonstrukcja. Nauka o historii po II wojnie światowej wobec ahistoryzmu i antyhistoryzmu.
3. POLITYKA HISTORYCZNA-GENEZA POJĘCIA I WSPÓŁCZESNE UWARUNKOWANIA.
Niemieckie źródła zjawiska. Przełom 1989 roku a zainteresowanie historią-koniec historii czy jej rewitalizacja? Apel z Blois. Egzemplifikacje definicji polityki historycznej. Podmioty i funkcje polityki historycznej. Pojęcie polityki pamięci.
4. POLSKIE SPORY O POLITYKĘ HISTORYCZNĄ.
Polskie spory o politykę historyczną. Konserwatywny bunt przeciw „posthistorii”. Polityczne uwarunkowania polskiej recepcji idei polityki historycznej. Strony sporu. Argumenty zwolenników-pragmatyzm i wspólnotowość. Argumenty przeciwników-nienaukowość, zakłamanie, nieskuteczność. Polityczne uwikłania sporu.
5. NIEMIECKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ.
II wojna światowa jako dekonstrukcja większości tradycji narodowej. Konieczność restytucji tożsamości zbiorowej. Denazyfikacja a polityka amnestii. Główne wątki sporów o okres III Rzeszy. Młodzieżowa rewolta lat sześćdziesiątych a spory o przeszłość. Geistig-moralische Wende lat osiemdziesiątych i nowe dyskusje. Polityka historyczna NRD. Kwestia oceny i rozliczeń z NRD po 1989 roku.
6-7. WSCHODNIO- I ŚRODKOWO-EUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-TOTALITARYZMY, NACJONALIZM, MITY.
Polityka historyczna ZSRR. Rosja-między dziedzictwem ZSRR a caratu. Destalinizacja i nowa polityka historyczna. Ukraiński model polityki historycznej i spory z nim związane. Dyskusje wokół historii lat trzydziestych i czterdziestych. Litwa, Białoruś, Słowacja-dyskusje o etnogenezie i XX-wieku. Węgry-dyskurs o dwu totalitaryzmach.
8-9. ZACHODNIOEUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-KOLONIALIZM, KOLABORACJA, DYKTATURY.
Hiszpania-między pojednaniem a historyczną sprawiedliwością, spory o wojnę i dyktaturę. Francja, Włochy-dyskusje o kolonializmie i kolaboracji. Austria-„pierwsza ofiara” czy pierwszy współwinny? Norweski dyskurs o rozliczaniu kolaboracji. Specyficzne przypadki dyskursów rozliczeniowych-Turcja, RPA, Argentyna.
10-11. NACJONALIZM, REALIZM, SPISKOWOŚĆ-ENDECKA WIZJA DZIEJÓW POLSKI.
Endecka wizja narodu-fenomen psychologiczny czy kulturowy? Darwinizm społeczny a konserwatyzm i solidaryzm narodowy. Etyka narodowa a uniwersalna. Chrześcijaństwo jako etnogeneza. Między okcydentalizmem a sarmatyzmem. Modernizacja czy autogloryfikacja? Masoni, Żydzi i Niemcy-endecka wizja zadawnionego spisku antypolskiego. Współczesne reminiscencje.
12. PROMETEIZM, OKCYDENTALIZM, MAKSYMALIZM-XX-WIECZNA TRADYCJA NIEPODLEGŁOŚCIOWA.
Socjalistyczny okcydentalizm-wizja Polski jako przedmurza rewolucji europejskiej. Synteza idei demokratycznych, rewolucyjnych i państwotwórczych. Legiony-zmitologizowana improwizacja czy heroiczna epopeja? Heroizacja dziejów polskich w polityce historycznej po 1926 roku. Państwo jako podmiot dziejów. Nowa polityka historyczna i kult jednostki w latach trzydziestych. Paradoksy antynacjonalistycznej mocarstwowości.
13-14. NACJONALIZM W IMIĘ INTERNACJONALIZMU-POLITYKA HISTORYCZNA PRL.
Doktryna leninizmu i jej specyfika(instytucjonalizm, biurokratyzm, hierarchiczność). Internacjonalizm i nacjonalizm w tradycji komunistycznej. SDKPiL oraz KPP wobec kwestii niepodległości. PPR jako próba komunizmu „narodowego” i „demokratycznego”. Komunistyczna inkorporacja tradycji endeckiej. Antyniemieckość. Populizm i ludyczność-paradoksy syntezy klasowości i nacjonalizmu. Komunizm a tradycje okcydentalistyczne i socjalistyczne. Polityka historyczna w kulturze masowej doby PRL-film, prasa, książka, komiks.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
WIEDZA
EK1
Zna przyczyny podatności nauki o historię na polityczną instrumentalizację, w tym metodologiczne uwarunkowania i specyfikę poznania historycznego (K_W01)
EK 2
Omawia i eksplikuje główne modele polityki historycznej realizowane w XX wieku w Polsce, ich ideologiczne uwarunkowania i polityczny kontekst; wskazuje przykłady polityki historycznej w kulturze masowej i w nauce; zna genezę i przebieg sporu o politykę historyczną we współczesnej Polsce, odnosi się do argumentów wszystkich stron konfliktu (K_W02, K_W07)
EK 3
Zna definicje polityki historycznej i polityki pamięci; uwarunkowania rewitalizacji społecznego zainteresowania i upolitycznienia historii od końca XX wieku; wskazuje funkcje polityki historycznej (K_W07)
EK 4
Dostrzega problematykę polityki historycznej i rozliczeń z przeszłością w wybranych państwach Europy, szczególnie tematów związanych z dyskursem o II wojnie światowej i dyktaturach powojennych (K_W04)
UMIEJĘTNOŚCI
EK 5
Dostrzega manipulację polityczną w przekazie historycznym, rozpoznaje intencjonalność przekazu w podręcznikach i w kulturze masowej (K_U01)
EK 6
Rozpoznaje polityczne podłoże manipulacji narracją historyczną, założenia, cele i przykłady instrumentalizacji historiografii w różnych epokach (K_U01, K_U02)
EK 7
Jest przygotowany do uczestnictwa w dyskusji o polityce historycznej (K_U06)
KOMPETENCJE
EK 8
Jest świadomy moralnych i metodologicznych dylematów prób politycznego rozliczania przeszłości (K_K05)
Kryteria oceniania
Ocena końcowa jest pochodną egzaminu ustnego, w postaci dwu pytań ustnych. W przypadku osób aktywnych podczas zajęć, do 50% ich oceny może zostać podjęte na podstawie ilości i jakości
Metody oceny pracy studenta:
1/ ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność) - Liczba punktów/udział w ocenie końcowej: 10%
2/ śródsemestralne pisemne testy kontrolne - brak
3/ śródsemestralne ustne kolokwia - brak
4/ końcowe zaliczenie pisemne - brak
5/ końcowe zaliczenie ustne - brak
6/ egzamin pisemny - brak
7/ egzamin ustny - Liczba punktów/udział w ocenie końcowej: 90%
8/ kontrola obecności - brak
9/ praca semestralna/roczna - brak
10/ projekt - brak
11/ portfolio - brak
12/ inne - brak
Załącznik:
Wskaźniki końcowej oceny studenta
Ocena - Algorytm oceny końcowej
2 - Do 50%
3*** - powyżej 50%, ale nie więcej niż 60%
3,5 - 60-70%
4 - 70-80%
4,5 - 80-90%
5 - 90-100%
*** Student opanował wszystkie efekty kształcenia ujęte w sylabusie.
Praktyki zawodowe
-
Literatura
1. METODOLOGICZNE ŹRÓDŁA PODATNOŚCI NAUKI O HISTORII NA POLITYCZNĄ MANIPULACJĘ.
E. Domańska, J. Topolski, W. Wrzosek, Między modernizmem a postmodernizmem. Historiografia wobec zmian w filozofii historii, Poznań 1994.
J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Poznań 1998, s. 9-56, 91-122, 145-160.
2.HISTORIA HISTORIOGRAFII JAKO DZIEJE POLITYCZNEJ INGERENCJI.
A.F. Grabski, Zarys historii historiografii polskiej, Poznań 2006, s. 17-155, 186-199.
3. POLITYKA HISTORYCZNA-GENEZA POJĘCIA I WSPÓŁCZESNE UWARUNKOWANIA.
B. Korzeniewski, Wprowadzenie. Polityka historyczna-propozycje definicji i spory wokół jej zastosowania w polityce i dyskursie naukowym, [w:] Narodowe i europejskie aspekty polityki historycznej, red. B. Korzeniewski, Poznań 2008, s. 7-27.
4. POLSKIE SPORY O POLITYKĘ HISTORYCZNĄ.
R. Stobiecki, Historycy wobec polityki historycznej, [w:] Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenie Polski i jej sąsiadów, pod red. S. Nowinowskiego, J. Pomorskiego, R. Stobieckiego, Łódź 2008, s. 175-193.
5. NIEMIECKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ.
K. Wóycicki, Niemiecki rachunek sumienia. Niemcy wobec przeszłości 1933-1945, Wrocław 2004, s. 19-148.
6-7. WSCHODNIO- I ŚRODKOWO-EUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-TOTALITARYZMY, NACJONALIZM, MITY.
A.. Nowak, Historia politycznych tradycji. Piłsudski, Putin i inni, Kraków 2007, s. 292-351.
8-9. ZACHODNIOEUROPEJSKIE SPORY O PRZESZŁOŚĆ-KOLONIALIZM, KOLABORACJA, DYKTATURY.
The politics of memory in Postwar Europe, R.N. Leber, W. Konsteiner, C. Fogu (red.), Londyn 2006, s. 3-50.
10. NACJONALIZM, REALIZM, SPISKOWOŚĆ-ENDECKA WIZJA DZIEJÓW POLSKI.
J. Giertych, Tragizm dziejów Polski, Pelplin 1936, s. 2-19, 241-336.
R. Dmowski, Myśli nowoczesnego Polaka, (różne wydania).
W. Sobieski, Dzieje Polski, t. II, III, Warszawa 1938.
11. PROMETEIZM, OKCYDENTALIZM, MAKSYMALIZM-XX-WIECZNA TRADYCJA NIEPODLEGŁOŚCIOWA.
H. Hein-Kirchler, Kult Piłsudskiego i jego znaczenie dla państwa polskiego 1926-1939, Warszawa 2008, s. 77-102, 117-130, 140-248.
B. Urbankowski, Filozofia czynu. Światopogląd Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1988, s. 75-246.
K. Kelles-Krauz, Pisma wybrane, t. II, Warszawa 1962, s. 125-169, 370-396.
12-13. NACJONALIZM W IMIĘ INTERNACJONALIZMU-POLITYKA HISTORYCZNA PRL.
B. Brzostek, PRL: propaganda czy polityka historyczna?, [w:] Polityka czy propaganda? PRL wobec historii, red. P. Skibiński, Warszawa 2009, s. 57-86.
R. Stobiecki, Historiografia PRL. Ani dobra, ani mądra, ani piękna…, ale skomplikowana, Warszawa 2007, s. 137-162.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: