Opinia publiczna 2102-L-D4OPPU-KiP
Celem kursu jest zapoznanie studentów z wielowymiarowością terminu opinia publiczna w odniesieniu do jego treści, istoty, znaczenia, cech konstytutywnych, czy funkcji jakie pełni w życiu społecznym. Podczas kursu studenci zapoznają się także z problematyką weryfikacji opinii publicznej m.in. w odniesieniu do wyników badań empirycznych.
Tematyka zajęć została podzielona na dwa moduły.
W ramach pierwszego omawiany jest teoretyczny sens i zakres pojęcia, który funkcjonuje w różnych dyscyplinach naukowych takich jak politologia, socjologia, filozofia czy psychologia społeczna. Moduł ten obejmuje m.in. takie zagadnienia jak: geneza oraz ewolucja pojęcia, proces kształtowania się opinii publicznej, czynniki mające wpływ na analizowane zjawisko, charakterystyka cech oraz funkcji opinii publicznej. Rozważania dotyczące definiowania opinii publicznej prowadzone są na tle jednego z najistotniejszych problemów metodologii nauk społecznych tj. sporu pomiędzy holizmem a indywidualizmem.
W ramach drugiego modułu studenci zapoznają się ze standardami dotyczącymi publikacji wyników badań opinii publicznej, weryfikacją raportów z sondaży oraz metodami tworzenia prognoz wyborczych.
W trakcie zajęć prezentowane są w formie multimedialnej wybrane studia przypadków, które obrazują m.in. w jaki sposób wyniki sondaży wpływają na opinię publiczną, jaka jest wiarygodność badań preferencji przedwyborczych w odniesieniu do realnych wyników wyborów, jak również jaka jest dynamika opinii publicznej w okresie transformacji ustrojowej w odniesieniu do wybranych wskaźników.
1. Opinia publiczna – geneza zjawiska
Opinia publiczna – geneza pojęcia. Opinia publiczna – różne konotacje. Opinia publiczna w XVIII – XIX w. funkcja polityczna oraz moralna, publiczność i audytorium. Opinia publiczna w okresie międzywojennym. Opinia publiczna - indywidualizm vs. holizm. Opinia publiczna – efekt spirali milczenia. Opinia publiczna w polskiej myśli społecznej. Klasyfikacja różnych koncepcji opinii publicznej wg G. W. Allporta.
2. Proces kształtowania się opinii publicznej
Składniki procesu opiniotwórczego. Podejście psychologiczne vs. socjologiczne. Spór dotyczący determinantów ludzkich postaw i opinii. Główne składniki uczestniczące w formowaniu się opinii publicznej: wyobrażania o interesach grupowych, wzory kulturowe, stereotypy, mity, przesądy i uprzedzenia, pogłoski i plotki, wiedza o faktach. Proces kształtowania się opinii publicznej. Kompleksowe ujęcie mechanizmu formowania się opinii publicznej - K. Young. Proces kształtowania się opinii publicznej w kontekście podstawowych poziomów struktury społecznej.
3. Cechy i funkcje opinii publicznej
Cechy emergentne vs. uniwersalne. Podstawowe cechy uniwersalne: dynamika i zmienność, kierunkowość i konkretność, wielopostaciowość i wielowątkowość, dyskusyjność i kontrowersyjność. Podstawowe funkcje opinii publicznej: eksplikacyjna, integracyjna, konsultatywna, kontrolna oraz kreacyjna.
4. Sondaże opinii publicznej a publikowanie wyników badań
Co to jest sondaż opinii? „Naukowe” badania sondażowe. Kiedy sondaż jest „naukowy”? Publikacja wyników sondaży opinii publicznej. Weryfikacja raportu z sondażu. Sondaże opinii – różne wyniki. Metody tworzenia prognoz wyborczych. Sondaże typu exit poll. Stosunek Polaków do badań opinii publicznej.
5. Sondaże opinii publicznej a publikowanie wyników badań - warsztaty
6. Case study: Czy wyniki sondaży mają wpływ na wynik sondaży?
Miary trafności prognoz. Głosowanie strategiczne. Wpływ konformizmu na deklaracje. Zmiana poglądów pod wpływem informacji z sondaży. Bodźce wpływające na zmianę preferencji.
7. Opinia publiczna a media
Wiarygodność programów informacyjnych i publicystycznych – wyniki badań sondażowych. Nastawienie polityczne programów informacyjnych i publicystycznych. Struktura rynku mediów w Polsce. Ewolucja nawyków korzystania z mediów w wybranych krajach UE oraz Polsce. Główne szanse i zagrożenia dla sektora mediów.
Rodzaj przedmiotu
Efekty kształcenia
Posiada wiedzę z perspektywy współczesnej o roli człowieka w życiu społecznym oraz o jego interakcjach z najbliższym otoczeniem społecznym. Rozróżnia podejście indywidualistyczne oraz holistyczne w definiowaniu opinii publicznej. Jest w stanie scharakteryzować podstawowe założenia tzw. efektu spirali milczenia.
Ma wiedzę na temat ekonomicznych, społecznych i kulturowych uwarunkowań życia politycznego. Potrafi zidentyfikować podstawowe determinanty ludzkich postaw, które kształtują opinię publiczną. Jest w stanie zidentyfikować główne składniki uczestniczące w formowaniu się opinii publicznej: wyobrażania o interesach grupowych, wzory kulturowe, stereotypy, mity, przesądy i uprzedzenia, pogłoski i plotki, wiedza o faktach.
Posiada wiedzę z perspektywy historycznej i współczesnej w wymiarze polskim oraz europejskim i światowym o społeczeństwie obywatelskim i kulturze politycznej. Potrafi scharakteryzować proces kształtowania się opinii publicznej od XVIII w. Jest w stanie opisać na czym polega funkcja polityczna oraz moralna opinii publicznej, a także czym jest publiczność oraz audytorium.
Ma wiedzę na temat procesów komunikowania w przestrzeni politycznej. Potrafi scharakteryzować cechy emergentne oraz uniwersalne opinii publicznej. Umie zdefiniować podstawowe cechy uniwersalne opinii publicznej: dynamika i zmienność, kierunkowość i konkretność, wielopostaciowość i wielowątkowość, dyskusyjność i kontrowersyjność.
Ma umiejętność obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i politycznych rozmaitej natury i dostrzegania ich wzajemnych relacji i zależności. Potrafi zinterpretować wyniki badania opinii publicznej. Umie zweryfikować czy raport z badania sondażowego jest obiektywny i rzetelny.
Potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu nauki o polityce oraz powiązanych z nią dyscyplin w celu analizowania i interpretowania zjawisk i procesów w obszarze polityki. Jest w stanie ocenić, czy metoda badawcza oraz próba badawcza jest zgodna ze standardami metodologicznymi w zakresie badań opinii publicznej. Potrafi opracować informację prasową w odniesieni do wyników badania opinii publicznej.
Potrafi analizować i oceniać treści przekazu medialnego. Jest w stanie zweryfikować, czy wynik badania opinii publicznej nie został zmanipulowany lub nie jest stronniczy.
Kryteria oceniania
Ocena końcowa z przedmiotu jest wypadkową: obecności na zajęciach, aktywności merytorycznej na zajęciach, warsztatów oraz kolokwium końcowego. Dopuszczalna jest jedna nieobecność.
Metody oceny pracy studenta Liczba punktów/udział w ocenie końcowej
Kolokwium końcowe 0 - 20 punktów, aby otrzymać zaliczenie należy uzyskać minimum 11 punktów
Aktywność merytoryczna na zajęciach, udział w dyskusji 0 - 6 punktów
Obecność na zajęciach (dopuszczalna jest 1 nieobecność) 0 – 4 punktów
Warsztaty 0 – 5 punktów
Wskaźniki końcowej oceny studenta
Ocena Algorytm oceny końcowej
2 Poniżej 60%
3*** 60%
3,5 65%
4 70%
4,5 80%
5 90-100%
*** Student opanował wszystkie efekty kształcenia ujęte w sylabusie.
Praktyki zawodowe
nie dotyczy
Literatura
Literatura wymagana:
1. B. Dobek-Ostrowska, J. Fras, B. Ociepka, Teoria i praktyka propagandy, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1999.
2. S. Kuśmierski, Opinia publiczna. Wprowadzenie do teorii., Wydawnictwa Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Warszawa 1997.
3. S. Kuśmierski, Teoretyczne problemy propagandy i opinii publicznej, Warszawa 1980.
4. R. Markowski R. (red.), System partyjny i zachowania wyborcze, ISP PAN, Fundacja im. FE, Warszawa 2002.
5. E. Młyniec, Opinia publiczna. Wstęp do teorii, Holding Edukacyjny – Paweł Pietrzyk Sp. z o.o., Poznań – Wrocław 2002.
6. E. Noelle-Neuman, Spirala milczenia, Zysk i S-ka, Warszawa 2004.
7. Nowe metody, nowe podejścia badawcze w naukach społecznych, (pr. zb.) IFiS PAN, Warszawa 2004.
8. R. Staniszewski, Opinia publiczna – teoretyczny sens i zakres pojęcia, Studia Politologiczne, vol. 25, Warszawa 2012.
9. R. Staniszewski, Społeczna percepcja prywatyzacji w okresie transformacji systemowej, Studia Politologiczne, vol. 11, Warszawa 2007.
Literatura uzupełniająca:
1. T. Goban-Klas, Encyklopedia psychologii, red. Szewczuk W., Fundacja Innowacja, Warszawa 1998.
2. T. Goban-Klas, Hipoteza “spirali milczenia” w ramach teorii opinii publicznej, Zeszyty Prasoznawcze 1984, nr 2.
3. T. Goban-Klas, Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2002.
4. S. Nowak, Metodologiczne problemy teorii socjologicznych, Warszawa 1971.
5. J. Raciborski, Polskie wybory: Zachowania wyborcze społeczeństwa polskiego w latach 1989-1995, Scholar, Warszawa 1997.
6. F. Ryszka, Wstęp do nauki o polityce (uwagi metodologiczne), Warszawa – Poznań 1978.
7. G. Sartori, Teoria demokracji, Warszawa 1994.
8. W. Sitek, Czy można przewidzieć? Socjologiczno-metodologiczne doświadczenia polskich badań przedwyborczych, Ossolineum, Wrocław 1995.
9. J. Szmatka, Zagadnienia redukcji teoretycznej w filozofii nauki i socjologii, Studia Filozoficzne 1975.
10. J. J. Wiatr, Społeczeństwo. Wstęp do socjologii systematycznej, Warszawa 1981.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: