Metodologia politologii 2102-L-D1MEPO
Podstawowym celem kursu jest rozbudzenie i rozwój wyobraźni socjologicznej i politologicznej studenta. Składają się na nią wiedza, umiejętności i kompetencje. Student zostanie zaopatrzony w wiedzę o koncepcjach metodologicznych, definiowaniu i adekwatnym stosowaniu pojęć w opisie i analizie procesów i zjawisk społecznych. Zajęcia uczą aktywnego poszukiwania źródeł faktów na temat zjawisk i procesów społecznych oraz ich syntetyzowania.
Szacowana całkowita liczba godzin, którą student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla zajęć efektów kształcenia to ok. 120 godzin. Wykład obejmuje 30 godzin., czas potrzebny na przygotowanie do zajęć stanowi 60 godzin (opracowanie i przyswojenie literatury przedmiotu oraz samodzielne studia źródeł), kolejne 10 godzin obejmuje przygotowanie się do dyskusji na temat zaprezentowanego filmu, która obejmować będzie ewaluacje przedstawionej w filmie metodologii oraz aspektów etycznych, z kolei 20 godzin to czas niezbędny na powtórzenie i przygotowanie się do kolokwium końcowego.
Zagadnienia omawiane na zajęciach zostały rozpisane na 15 wykładów:
1. Nauka – struktura, cele, funkcje
Definicje nauki. Podział nauki. Wiedza potoczna a wiedza naukowa. Funkcje nauki: diagnostyczna, prognostyczna, instrumentalno-techniczna, humanistyczna. Epistemologia – ontologia – metodologia.
1/ A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, Rozdział I. Nauka, jej cele i zadania, pkt. 1, 2, 3, s. 14-23.
2/ D. Mider, Bariery nauki. Szkic o epistemologicznych granicach ludzkiego poznania. [w:] Metodologia politologii „Studia Politologiczne”, J. Garlicki /red./, vol. 59, Warszawa 2021, s. 13-24.
3/ A.F. Chalmers, Czym jest to, co zwiemy nauką? Rozważania o naturze, statusie i metodach nauki. tłum. A. Chmielewski, Wydawnictwo „Siedmioróg”, Wrocław 1993, rozdział IV, VIII, XII.
4/ D. Marsh, P. Furlong, Skóra, a nie sweter: ontologia i epistemologia w politologii, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, D. Marsh, G. Stoker (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 17- 19.
2. Co to jest teoria?
Prawo nauki. Teoria i empiria. Problem(at), teza, hipoteza.
1/ R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 153-168.
2/ R.A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Olsztyn 2007, Rozdział 5. Problemy naukowe (fragment), podrozdziały: 5.1. Budowanie problemów naukowych, 5.4. Impostacja logiczna, 5.8. Sformułowanie problemu badawczego, Rozdział 6. Hipotezy naukowe (fragment), s. 83-90, 101-104, 120-123, 126-132.
3. Wiedza źródłowa i pozaźródłowa
Źródła wiedzy w nauce. Źródła wiedzy w politologii. Źródła zastane i wywołane. Krytyka źródeł (wewnętrzna i zewnętrzna).
1/ A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, rozdz. VII Wiedza źródłowa, s. 93-113.
2/J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 107 -110.
4. Status politologii
Przedmiot i funkcje badań politologicznych. Modele politologii pozytywistyczny (scjentystyczny), interpretacjonistyczny (humanistyczny) i realistyczny. Koncepcje rozwoju nauki.
1/ A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, Rozdział II. Politologia, pkt. 1 Istota politologii, s. 31-34.
2/ J. Sielski, Wyznaczniki politologii, [w:] Teoretyczne i metodologiczne wyzwania badań politologicznych w Polsce, red. A. Antoszewski, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009, s. 75-84.
5. Metodologia – metoda badawcza – technika badawcza – narzędzie badawcze
Metody badań a metody analizy. Badania pierwotne i wtórne. Metody ilościowe i jakościowe.
1/ S. Kozłowski, Znaczenie empirii jako podstawy wyjaśniania, prognozowania i praktyki w naukach społecznych [w:] Metodologia politologii, J. Garlicki /red./ „Studia Politologiczne”, vol. 59, Warszawa 2021, s. 35-48.
2/ A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, Rozdział VIII. Metody badawcze (fragment), s. 114-116.
3/ J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 103 (od: Metodologia studiów…) – 107 i 110–114.
4/ P. John, Metody ilościowe, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh,
G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 217-232.
6. Metody ilościowe: wywiady standaryzowane (PAPI, CATI, CAPI, CAWI)
Historia i rozwój metody. Obszary zastosowań wywiadów standaryzowanych. Anatomia narzędzia badawczego w metodach ilościowych. Analiza danych w metodach ilościowych. Metody badań ilościowych w Internecie.
1/ E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Rozdział 9. Badania sondażowe, s. 283-305.
7. Metody ilościowe: ankiety (pocztowe, prasowe, audytoryjne, internetowe)
Historia i definicje badań ankietowych. Zastosowania metody ankietowej. Egzemplifikacje.
1/ M. Read, D. Marsh, Łączenie metod ilościowych z jakościowymi, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 233-250.
8. Metody jakościowe: indywidualne wywiady pogłębione, zogniskowane wywiady grupowe
Historia i definicje wywiadów indywidualnych i wywiadów grupowych. Zastosowania metod jakościowych. Egzemplifikacje. Metody badań jakościowych w Internecie: wirtualne zogniskowane wywiady grupowe, wirtualne indywidualne wywiady pogłębione, netnografia.
1/ E. Marciniak, Prolegomena do politologii jakościowej [w:] Metodologia politologii, J. Garlicki /red./ „Studia Politologiczne”, vol. 59, Warszawa 2021, s. 51-70.
2/ F. Devine, Metody jakościowe, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 197-215.
9. Metody jakościowe: obserwacja, studium przypadku (case study)
Historia metod obserwacyjnych. Typologia obserwacji i wybrane przykłady zastosowań. Definicja studium przypadku. Studium przypadku jako metoda i studium przypadku jako strategia badawcza.
1/ K.T. Konecki, Studia z metodologii badań jakościowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, 7.1. Studium przypadku, s. 126-143.
2/ W. Łukowski, Etnografia wielostanowiskowa: inspiracje metodologiczne do badań nad politycznością [w:] Metodologia politologii, J. Garlicki /red./„Studia Politologiczne”, vol. 59, Warszawa 2021, s. 35-48.
10. Eksperyment
Eksperyment stochastyczny i deterministyczny. Eksperyment laboratoryjny i terenowy. Schematy eksperymentalne.
Projekcja filmu: Cicha furia: Stanfordzki eksperyment więzienny, K. Musen (reż.), K. Musen, Ph. Zimbardo (scen.), 1991, film dokumentalny prod. USA.
E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Rozdział 8. Eksperyment, s. 245-266.
11. Wybrane metody analizy: analiza systemowa, analiza komparatystyczna
Istota metody porównawczej. Ilościowe i jakościowe strategie porównawcze. Zastosowania metody porównawczej w badaniach nad demokracją. Analiza systemowa. Związki pomiędzy metodą behawiorystyczną i metodą systemową.
1/ J. Hopkin, Metody porównawcze, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, D. Marsh, G. Stoker (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 251-270.
2/ J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, red. K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 115–118 (o analizie systemowej).
12. Wybrane metody analizy: metoda decyzyjna, metoda historyczna, metoda instytucjonalno-prawna, prognozowanie
Metoda decyzyjna w nauce o polityce. Teoria racjonalnego wyboru. Teoria gier. Elementarne pojęcia teorii gier. Dylemat więźnia jako narzędzie analizy. Prognostyka a futurologia. Granice przewidywań w nauce o polityce. Scenariusze przyszłości.
1/ Z.J. Pietraś, Decydowanie polityczne, PWN, Warszawa 2000, Rozdział I. Politologiczna analiza decyzyjna, s. 13-56.
2/ T. Klementewicz, Historia alternatywna jako inspiracja dla przewidywań ładu społecznego (z doświadczeń polskiej transformacji), [w:] Dylematy polskiej transformacji, J. Błuszkowski (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2007, s. 45-62.
13. Język nauki i jego funkcje
Funkcje języka nauki. Język jako bariera poznania naukowego. Problemy języka nauki. Język badacza i język badania: definiowanie pojęć. Klasyfikacje, typologie, modele. Sens empiryczny pojęć.
1/ B.L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002, eseje: Nauka a językoznawstwo, Językoznawstwo jako nauka ścisła, Język i logika, Język, umysł i rzeczywistość, s. 279–361.
14. Zakres i treść nazw
Sens empiryczny pojęć. Rola definicji w nauce. Objaśnienia terminów: nazwa, pojęcie, desygnat, denotacja, zakres, konotacja, treść pełna, charakterystyczna, konstytutywna. Definicje realne i nominalne. Błędy w rozumowaniu.
1/K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1965, Rozdział IIIA. Zakres nazw (pkt. 11, 12),Rozdział IIIB. Treść nazw, Rozdział IV. Wieloznaczność wyrażeń i wadliwość znaczeń, Rozdział V. Definicja.
15. Język teorii i język obserwacji – zmienne i wskaźniki
Dane, zmienne, wskaźniki, indeksy, skalowanie. Skala Guttmana, Likerta, Thurstone΄a, szacunkowe, rangowe, dyferencjał semantyczny, drabinka Cantrila, skala dystansu społecznego Bogardusa. Socjometria.
1/ R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1985, Rozdział II. Pomiar, s. 48-60.
2/ S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2008, Rozdział 2. Zjawiska społeczne i odpowiadające im pojęcia, pkt. 2, 3, 4, Rozdział 3. Definiowanie pojęć i dobór wskaźników w badaniach, pkt. 9, 10, 11, 12, s. 65-80, 152-177.
Rodzaj przedmiotu
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
WIEDZA
Ma ogólną wiedzę o charakterze nauki o polityce i jej relacji do innych nauk społecznych, przyrodniczych i humanistycznych (K_W01)
Zna kierunki badań politologicznych oraz ich relacje z badaniami w innych naukach społecznych (K_W06)
UMIEJĘTNOŚCI
Potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną z zakresu politologii oraz powiązanych z nią dyscyplin społecznych w celu analizowania i interpretowania zjawisk i procesów w obszarze polityki (K_U03)
Potrafi uczyć się całe życie, zna podstawowe techniki badawcze stosowane w naukach politycznych i potrafi zgłębiać wiedzę w ich zakresie(K_U05).
KOMPETENCJE
Prawidłowo identyfikuje i rozstrzyga dylematy związane z wykonywaniem zawodu w zakresie wyboru odpowiednich technik badawczych (K_K03)
Kryteria oceniania
Ocena końcowa z przedmiotu jest wypadkową: wyników egzaminu końcowego, obserwacji i ewaluacji intensywności i jakości aktywności studenta podczas części wykładu przeznaczonych na komentarze, pytania i dyskusję oraz obecności studenta na zajęciach.
Metody oceny pracy studenta - Liczba punktów/udział w ocenie końcowej
ocena ciągła (bieżące przygotowanie do zajęć i aktywność w dyskusji) - dodatkowo premiowane: 10%
egzamin pisemny:
0 – 10 pkt. (poniżej 50%)
11- 12 pkt. (51% - 60%)
13 – 14 pkt (61% - 70%)
15 – 16 pkt (71% - 80%)
17 - 18 pkt (81% - 90%)
19 – 20 pkt. (91% - 100%)
100 % obecność na zajęciach* - dodatkowo premiowane: 10%
Załącznik:
Wskaźniki końcowej oceny studenta dla przedmiotu metodologia politologii
Ocena - Algorytm oceny końcowej
2 - 50% i poniżej
3 - powyżej 50%, ale nie więcej niż 60%
3,5 - powyżej 60%, ale nie więcej niż 70%
4 - powyżej 70%, ale nie więcej niż 80%
4,5 - powyżej 80%, ale nie więcej niż 90%
5 - Powyżej 90%
Student opanował wszystkie efekty kształcenia ujęte w sylabusie.
Praktyki zawodowe
Brak
Literatura
Obowiązkowa:
1) K. Ajdukiewicz, Logika pragmatyczna, PWN, Warszawa 1965, Rozdział IIIA. Zakres nazw (pkt. 11, 12), Rozdział IIIB. Treść nazw, Rozdział IV. Wieloznaczność wyrażeń i wadliwość znaczeń, Rozdział V. Definicja.
2) E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Rozdział 8. Eksperyment, s. 245-266.
3) E. Babbie, Badania społeczne w praktyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2004, Rozdział 9. Badania sondażowe, s. 283-305.
4) A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, Rozdział I. Nauka, jej cele i zadania, pkt. 1, 2, 3, s. 14-23.
5) A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, Rozdział II. Politologia, pkt. 1 Istota politologii, s. 31-34.
6) A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2004, rozdz. VII Wiedza źródłowa, s. 93-113.
7) A.J. Chodubski, Wstęp do badań politologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2008, Rozdział VIII. Metody badawcze (fragment), s. 114-116.
8) F. Devine, Metody jakościowe, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 197-215.
9) J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 103 (od: Metodologia studiów…) – 107 i 110–114.
10) J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 115–118 (o analizie systemowej).
11) J. Hopkin, Metody porównawcze, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, D. Marsh, G. Stoker (red.), Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 251-270.
12) K.T. Konecki, Studia z metodologii badań jakościowych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000, 7.1. Studium przypadku, s. 126-143.
13) R. Mayntz, K. Holm, P. Hübner, Wprowadzenie do metod socjologii empirycznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1985, Rozdział II. Pomiar, s. 48-60.
14) R.K. Merton, Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002, s. 153-168.
15) S. Nowak, Metodologia badań społecznych, PWN, Warszawa 2008, Rozdział 2. Zjawiska społeczne i odpowiadające im pojęcia, pkt. 2, 3, 4, Rozdział 3. Definiowanie pojęć i dobór wskaźników w badaniach, pkt. 9, 10, 11, 12, s. 65-80, 152-177.
16) Z.J. Pietraś, Decydowanie polityczne, PWN, Warszawa 2000, Rozdział I. Politologiczna analiza decyzyjna, s. 13-56.
17) M. Read, D. Marsh, Łączenie metod ilościowych z jakościowymi, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 233-250.
18) J. Sielski, Wyznaczniki politologii, [w:] Teoretyczne i metodologiczne wyzwania badań politologicznych w Polsce, A. Antoszewski (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin 2009, s. 75-84.
19) B.L. Whorf, Język, myśl, rzeczywistość, Wydawnictwo KR, Warszawa 2002, eseje: Nauka a językoznawstwo, Językoznawstwo jako nauka ścisła, Język i logika, Język, umysł i rzeczywistość, s. 279–361.
Dla szczególnie zainteresowanych:
1) A.F. Chalmers, Czym jest to, co zwiemy nauką? Rozważania o naturze, statusie i metodach nauki. tłum. A. Chmielewski, Wydawnictwo „Siedmioróg”, Wrocław 1993, rozdział IV, VIII, XII.
2) F. Devine, Metody jakościowe, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 197-215.
3) J. Garlicki, Socjologiczny wymiar studiów europejskich, [w:] Studia europejskie. Zagadnienia metodologiczne, K.A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski (red.), Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa 2010, s. 107 -110.
4) P. John, Metody ilościowe, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, red. D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 217-232.
5) T. Klementewicz, Historia alternatywna jako inspiracja dla przewidywań ładu społecznego (z doświadczeń polskiej transformacji), [w:] Dylematy polskiej transformacji, J. Błuszkowski (red.), Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa 2007, s. 45-62.
6) D. Marsh, P. Furlong, Skóra, a nie sweter: ontologia i epistemologia w politologii, [w:] Teorie i metody w naukach politycznych, D. Marsh, G. Stoker (red.), Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2006, s. 17- 19.
7) R.A. Podgórski, Metodologia badań socjologicznych. Kompendium wiedzy metodologicznej dla studentów, Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz-Olsztyn 2007, Rozdział 5. Problemy naukowe (fragment), podrozdziały: 5.1. Budowanie problemów naukowych, 5.4. Impostacja logiczna, 5.8. Sformułowanie problemu badawczego, Rozdział 6. Hipotezy naukowe (fragment), s. 83-90, 101-104, 120-123, 126-132.
8) Metodologia politologii „Studia Politologiczne”, J. Garlicki /red./, vol. 59, Warszawa 2021 (wybrane teksty).
Film:
1) Cicha furia: Stanfordzki eksperyment więzienny, K. Musen (reż.), K. Musen, Ph. Zimbardo (scen.), 1991, film dokumentalny prod. USA.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: