Przemoc w działaniach politycznych 2102-FA-PWDP

Treści merytoryczne przedmiotu:
1. Zajęcia organizacyjne. Omówienie celów zajęć, form zaliczania i treści programowych.
2. Spektrum narzędzi socjotechnicznych w polityce
Socjotechnika jako zespół działań politycznych. Komunikacyjny model socjotechniczny. Typy działań socjotechnicznych. Socjotechnika systemów otwartych i zamkniętych. Skala narzędzi sprawczych: socjotechnika miękka (perswazja, sugestia, autorytet, manipulacja). Wpływ i opór społeczny. Typy kooperacji społecznej.
Literatura:
• Podgórecki A., Zasady socjotechniki. Warszawa 1966.
• Karwat M., Sztuka manipulacji politycznej. Toruń 1998; część I.
• Mlicki K., Socjotechnika. Zagadnienia etyczne i prakseologiczne. Wrocław 1986.
3. Socjotechnika twarda
Charakter socjotechnika twarde. Status stron relacji. Cele działań. Manipulacja oparta na przemocy, przymus, przemoc jako formy działań socjotechnicznych. Warunki stosowalności, ograniczenia, determinanty skuteczności socjotechniki twardej. Przemoc a władza i moc sprawcza
• Karwat M., Sztuka manipulacji politycznej. Toruń 1998; część I.
• J. Ziółkowski, Socjotechniczny status przemocy, skrypt do kursu internetowego: przemoc w polityce [materiał w wersji elektronicznej]
• P. Mazurkiewicz, Przemoc w polityce, Wrocław 2006, r. 1.
• M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, Warszawa 1998;
• A. Grzegorczyk. Życie jako wyzwanie. Warszawa 1995; część druga rozdz. 2;
4. Model zjawiska przemocy
Geneza przemocy w relacjach politycznych. Typy przemocy politycznej. Przemoc żywiołowa i instrumentalna. Status ofiary przemocy politycznej. Skutki działań przemocy politycznej. Uzasadnienia przemocy politycznej. Prawne uwarunkowania stosowania przemocy. Przemoc a racja stanu. Psychologia przemocy.
Literatura:
• Sh. D. Herzberger, Przemoc domowa. Perspektywa psychologii społecznej, Warszawa 2002.
• W. Sofsky, Traktat o przemocy, Wrocław 1999.
• H. Arendt, O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie, Warszawa 1998.
• Fromm E., Serce człowieka. Jego niezwykła zdolność do dobra i zła. Warszawa – Wrocław 1996; r. 2. Różne formy przemocy.
• Z. Zaleski, Od zawiści do zemsty. Społeczna psychologia kłopotliwych emocji, Warszawa 1998
• S. Žižek, Przemoc. Sześć spojrzeń z ukosa, Warszawa 2010.
• S. Hassan. Psychomanipulacja w sektach. Łódź 1997;
• J. Bińczycka. Między swobodą a przemocą w wychowaniu. Wyd. II. Kraków 1999;
5. Wrogość jako korelat przemocy politycznej
Status wroga politycznego. Geneza wrogości i wrogów w polityce. Innyobcywróg. Skutki wrogości w relacjach politycznych. Wróg wewnętrzny a wróg zewnętrzny. Stereotypizacja (dehumanizacja) wroga a eskalacja przemocy. Wrogość a sytuacja konfliktu i zagrożenia. Mechanizm kozła ofiarnego a przemoc polityczna. Rola wrogości w systemach demokratycznych i niedemokratycznych.
Literatura:
• E. Karolczuk, O wrogu, Warszawa 2010.
• C. Schmitt., Teologia polityczna i inne pisma, Kraków 2000.
• M. Dąbrowski, Swój-Obcy-Inny. Z problemów interferencji i komunikacji międzykulturowej, Izabelin 2001.
• R. Girard, Kozioł ofiarny, Łódź 1991.

6. Filozoficzne i doktrynalne uzasadnienia stosowania przemocy
Filozoficzny apologeci przemocy. Sun Tsu. Arystoteles. Koncepcje „bicza bożego” w myśli chrześcijańskiej, N. Machiavelli. Reformacja a przemoc. T. Hobbes i inny zwolennicy prawa natury. J. J. Rousseau, Jakobini i terror rewolucyjny. Socjaliści rewolucyjni. Anarchizm rewolucyjny. L. Gumplowicz i teoria podboju. Darwinizm rasizm. Utopia a przemoc.
Literatura:
• E. Karolczuk, O wrogu, Warszawa 2010.
• K. Chojnacka, H. Olszewski, Historia doktryn politycznych i prawnych, Poznań 2004.
• M. Król, Historia myśli politycznej, Gdańsk 1998.
7. Konflikt społeczno-polityczny a skłonność do przemocy
Teorie konfliktu społeczne i politycznego a tendencja do rozważań siłowych. Wpływ sytuacji konfliktowej a geneza przemocy. Konflikt jako determinanta kwalifikacji wroga. Przemoc jako forma rozwiązania konfliktu. Eskalacja przemocy w sytuacji konfliktu. Skutki „rozwiązywania” sporów poprzez wrogość.
Literatura:
• L. Coser, Funkcje konfliktu społecznego, Kraków 2009.
• A. Golec, Konflikt polityczny: myślenie i emocje, Kraków 2002
• S. Chełpa, Witkowski, T., Psychologia konfliktów, Warszawa 1999
8. Agresja jako podstawa działań przemocowych
Geneza zachowań agresywnych. Biologiczna i neurobiologiczna geneza zachowań agresywnych. Agresja i przemoc w teoriach psychodynamicznych. Agresja jako wyraz naśladownictwa. Agresja jako wynik mechanizmów wzmacniania. Teoria frustracjiagresji. Polityka jako układ przeniesienia agresji. Tłum i masa jako areny działań agresji i przemocy.
Literatura:
• Agresja i przemoc w świetle nauk przyrodniczych i humanistycznych, praca zbiorowa, Olsztyn 2002.
• Człowiek i agresja. Głosy o nienawiści i przemocy,. Ujęcie interdyscyplinarne [praca zbiorowa]. Warszawa 2002.
9. Uwarunkowania stosowania przemocy w państwach demokratycznych i niedemokratycznych
Legalne i nielegalne stosowanie przemocy. Konwencjonalne i niekonwencjonalne formy przemocy w systemie społeczno-politycznym. Przemoc legitymizowana a nielegitymizowana. Przemoc a racja stanu. Przemoc a „obrona konieczna” Przemoc zinstytucjonalizowana. Przemoc strukturalna. Przemoc symboliczna.
Literatura:
• M. Bankowicz, W. Kozub-Ciembroniewicz, Dyktatury i tyranie. Szkice o niedemokratycznej władzy, Kraków 2007.
• J. Linz, Totalitaryzm i autorytaryzm, w: J. Szczupaczyński – (red.), Władza i społeczeństwo, T 1, Warszawa 1995.
• Z. Brzeziński, C. J. Friedrich, Totalitarian Dictatorship and Autocracy, New York 1956.
• Ph. Braud, Rozkosze demokracji, Warszawa 1995; fragm. pt. Demokracja a zjawisko przemocy instrumentalnej, (ss. 142-151).
10. Wojna jako przemoc polityczna
Wojna jako przedłużenie polityki. Cele i zasady działań wojennych. Wojna konwencjonalna i niekonwencjonalna. Skutki działań wojennych. Ofiary wojny. Wojna totalna. Wojna a współczesne demokracje. Idea wojny bez „materialnego” wroga.
Literatura:
• C. von Clausewitz, O naturze wojny, Warszawa 2007.
• R. Kuźniar, Polityka i siła. Studia strategiczne - zarys problematyki. Wyd. 2. Warszawa 2006.
• F. Ryszka, Polityka i wojna. Świadomość potoczna a teorie XX wieku, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa 1974.
11. Przemoc rewolucyjna
Rewolucja jako forma zmiany społeczno-politycznej. Geneza działań rewolucyjnych: determinanty a katalizatory. Socjologiczne modele rewolucji. Psychologiczne determinanty działań rewolucyjnych. Mechanizmy i „linie” działań rewolucji. Hegemoni rewolucji. Skutki działań rewolucyjnych. Przemoc jako narzędzie rewolucji. Rewolucje „bez przemocy”.
Literatura:
• H. Arendt, O rewolucji, Kraków 1991.
• J. Baszkiewicz, Wolność, równość, własność. Rewolucje burżuazyjne. Warszawa 1981.
• Mazurkiewicz P., Przemoc w polityce, Wrocław 2006, roz: przemoc rewolucyjna.
• M. Bankowicz, Zamach stanu. Studium teoretyczne, Kraków 2009;
• H. Münkler, Wojny naszych czasów, Kraków 2004.
12. Terror i terroryzm jako formy przemocy w działaniach politycznych
Terror jako forma działań socjotechnicznych. Geneza współczesnego terroryzmu. Formy i typy współczesnego terroryzmu. Strach i lęk jako narzędzia działań terrorystów. Terroryzm jako szantaż oparty na przemocy. Etyka terroryzmu. Terroryzm a religia. Przemoc terrorystyczna w medializacja polityki.
Literatura:
• T. Białek, Terroryzm. manipulacja strachem. Warszawa 2005.
• B. Bolechów, Terroryzm w świecie podwubiegunowym. Przewartościowania i kontynuacje, Toruń 2007.
• P. Mazurkiewicz, Przemoc w polityce, Wrocław 2006.
• P. Góralczyk, J. A. Sobkowiak. (red.), Przemoc i terror, Warszawa 2001.
• E. Kośmicki, Psychiczny terror, Dziś. Przegląd Społeczny, 1997 r., nr 3.
13. Kulturowe aspekty przemocy w polityce
Anomia a kultura przemocy. „Kultura wojny” jako korelat przemocy w polityce. „Miękkie” formy przemocy. Przemoc symboliczna (Bourdieu). Kultura masowa jako środowisko działań przemocy.
Literatura:
• A. Kłoskowska, Kultura masowa, Warszawa 2006,
• P. Bourdieu, Przemoc symboliczna, [w:] P. Sztompka, Socjologia lektury, Warszawa 2009.
• P. Mazurkiewicz, cyt. wyd., fragm.. pt. Przemoc symboliczna.
• R. Girard. Sacrum i przemoc. Poznań 1993;
14. Media jako scena przemocy politycznej współczesnych demokracji
Konwencje medialne a stosowalność form przemocy. Symbioza mediów i przemocy. Język agresji w polityce. Od agresji słownej do agresji fizycznej. Przemoc ideologiczna a współczesne media mainstreamowe. Nagonki medialne jako formy przemocy manipulacyjnej
Literatura:
• Media masowe wobec przemocy i terroryzmu, red., K. Gajlewicz, A. Kozieł, Warszawa 2010
• V. Klemperer, LTI. Notatnik filologa. Język Trzeciej Rzeszy, Młodzieżowa Agencja Wydawnicza, Warszawa 1989.
• B. Bolechów, Terroryzm. Aktorzy, statyści, widownie, Warszawa 2009;
• Mirosław Karwat, Teoria prowokacji. Analiza politologiczna, Warszawa 2007, rozdz. 23 Megaprowokacja – nagonka.
• Tomasz Goban-Klas, Media i terroryści. Czy zastraszą nas na śmierć?, Kraków 2009;
15. Zajęcia organizacyjne - kończące.