Instytucje demokracji partycypacyjnej 2102-FA-IDPA
Celem zajęć jest zapoznanie z pojęciem i istotą demokracji partycypacyjnej w wymiarze instytucjonalnym. Instytucje demokracji partycypacyjnej będą analizowane w ujęciu politologicznym, z uwzględnieniem perspektywy prawniczej i socjologicznej. Omówione zostaną naczelne współczesne teorie demokracji oraz argumenty przemawiające za koncepcją kryzysu demokracji („post-demokracji”, „kryzysu legitymizacji”, „kryzysu państwa”) i koniecznością jej odnowy. Uwzględnione zostaną ustalenia zawarte w teoriach demokracji partycypacyjnej, deliberatywnej, stowarzyszeniowe,. W trakcie zajęć przedstawione zostaną kwestie i problemy terminologiczne (w tym m.in.: aktualność dychotomicznego rozróżnienia demokracja bezpośrednia versus przedstawicielska).
Rozważania teoretyczne będą stanowiły wprowadzenie do zaprezentowania praktycznych rozwiązań klasycznych jak również eksperymentów instytucjonalnych służących poszerzaniu pola oraz narzędzi partycypacji obywatelskiej w decydowaniu publicznym wprowadzanych w ostatnich dekadach w wybranych państwach (w tym ze szczególnych uwzględnieniem Polski).
Studenci zostaną wprowadzeni w refleksję naukową o zachodzących zmianach i przeprowadzanych reformach oraz zostanie im pokazane jak można umiejscowić i interpretować te zmiany w kontekście procesów politycznych, doskonalenia i usprawnienia mechanizmów demokratycznego rządzenia oraz ich znaczenia dla jakości życia społeczeństwa i jednostek.
Przedstawione zostaną także nowe tendencje w zakresie rozwijania partycypacji społecznej w politycznych i administracyjnych procesach decyzyjnych (omówione zostanie poszerzanie instrumentarium uczestnictwa: od klasycznych do nowych form partycypacji: referenda, inicjatywa ludowa, „recall”, zgromadzenia ludowe (town meeting), konsultacje społeczne, mechanizm „debat public”, budżet partycypacyjny, sądy obywatelskie, sondaże deliberatywne, itp.). Pokazane zostaną wątki debaty oraz przykłady eksperymentalnego wdrażania nowych technologii do procesów demokratycznych (e-demokracja).
W ramach ujęcia komparatywnego omówione zostaną specyficzne formy demokracji partycypacyjnej, praktyka stosowania oraz kierunki rozwojowe w wybranych państwach europejskich reprezentujących relewantne systemy rozwiązań oraz interesujące doświadczenia w tym zakresie takie jak Szwajcaria, Francja, Włochy, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Szwecja, Dania.
Ostatnie zajęcia będą miały formę debaty oksfordzkiej na temat wybrany przez studentów (w uzgodnieniu z prowadzącym), związany z problematyką konwersatorium – co pozwoli na praktyczne zastosowanie zdobytej wiedzy w formie werbalnej prezentacji wyselekcjonowanych argumentów, a także służyć będzie ćwiczeniu pracy zespołowej, doskonaleniu umiejętności retorycznych i polemicznych, rozwijaniu kultury słowa i dialogu.
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
WIEDZA
EK1. Posiada wiedzę o instytucjach demokracji partycypacyjnej takich jak: referendum, inicjatywa ludowa, zgromadzenia ludowe, konsultacje społeczne, sądy obywatelskie, sondaże deliberatywne, budżety obywatelskie, etc. (K_W05, K_W06)
EK2. Student jest w stanie scharakteryzować relacje i współzależności zachodzące między rozwojem klasycznych i nowych form demokracji a endogennymi i egzogennymi procesami politycznymi (w tym europeizacji, globalizacji) (K_W06, K_W13)
EK3. Student identyfikuje różne instytucje demokracji partycypacyjnej (K_W11)
Student rozróżnia poszczególne formy i praktyki partycypacyjne na dostępna różnych szczeblach organizacyjnych państwa. (K_W11)
UMIEJĘTNOŚCI
EK4 Student nabywa umiejętności niezbędne do efektywnego samokształcenia i zdobywania wiedzy, (K_U08)
Potrafi zdobyć materiał źródłowy do analizy, zastosować właściwe metody weryfikacji posiadanych informacji (analiza i krytyka piśmiennictwa, zawartości informacyjnych stron internetowych instytucji publicznych, wypowiedzi i apeli politycznych i programowych) ( K_U08)
EK5 Student potrafi wykorzystać wiedzę teoretyczną do opisu i analizy procesów partycypacji obywatelskiej w kontekście usprawniania funkcjonowania instytucji społeczno-politycznych, oceny ich skutków pod kątem efektywności, celowości a także w odniesieniu do określonych wartości politycznych (K_U02, K_U03, K_U04, K_U05)
EK6. Student potrafi właściwie i precyzyjnie posługiwać terminologią i językiem nauki o polityce oraz rozwiązywać proste problemy.
(K_U03, K_U05, K_U08)
KOMPETENCJE
EK7. Student jest przygotowany do aktywnego uczestniczenia w życiu publicznym (werbalnego, czynnego, kreatywnego) i pracy zespołowej oraz umie komunikować się w sposób precyzyjny z otoczeniem, prezentując nabytą wiedzę i własne stanowisko w sposób rzeczowy i wyrazisty (K_K02)
EK8. Student jest zorientowany na poszukiwanie i analizowanie informacji dotyczących zmieniającej się rzeczywistości politycznej, ma świadomość znaczenia instytucji i mechanizmów demokracji uczestniczącej dla jakości życia społeczeństw i jednostek, funkcjonowania sfery publicznej i państwa (K_K01)
EK9. W toku zajęć otrzymuje bodźce poznawcze prowadzące do promowania postawy otwartości i kreatywności wobec otoczenia społeczno-politycznego (K_K06)
Kryteria oceniania
Podstawowym warunkiem zaliczenia jest obecność i bieżąca aktywność na zajęciach (dopuszczalne są dwie nieobecności w semestrze). Przekroczenie liczby nieobecności skutkuje obowiązkiem zaliczenia zajęć na dyżurze. Nieobecność w ponad połowie zajęć skutkuje niezaliczeniem przedmiotu.
Ocena końcowa jest wypadkową aktywności podczas zajęć, zrealizowanej prezentacji oraz pracy pisemnej.
Praktyki zawodowe
----
Literatura
E. Zieliński, I. Bokszczanin, Referendum w państwach Europy, Warszawa 2003
I. Bokszczanin, A. Mirska (red.), Demokracja lokalna w państwach Europy, Warszawa 2014.
M. Marczewska-Rytko, Teoria i praktyka demokracji bezpośredniej, Lublin 2001, (s.31-47, s. 89-106, s.107-123, s. 178-193)
M.T. Staszewski, D. Waniek (red.), Referendum w Polsce i w Europie Wschodniej, Warszawa 1996
P. Uziębło, Demokracja partycypacyjna, Gdańsk 2010
P. Uziębło, Inicjatywa ustawodawcza obywateli w Polsce na tle rozwiązań ustrojowych państw obcych, Warszawa 2006.
A.K. Piasecki, Referenda w III RP, Warszawa 2005
S. Grabowska, Formy demokracji bezpośredniej w wybranych państwach europejskich, Rzeszów 2009
M. Jabłoński, Referendum ogólnokrajowe w polskim prawie konstytucyjnym, Wrocław 2001
M. Rachwał, Demokracja bezpośrednia w procesie kształtowania się społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, Warszawa 2010.
E. Olejniczak-Szałowska, Referendum lokalne w świetle ustawodawstwa polskiego, Warszawa 2002
M. Musiał-Karg, Referendum w państwach europejskich. Teoria, praktyka, perspektywy, Toruń 2008
M. Musiał-Karg, Demokracja bezpośrednia w szwajcarskich kantonach, „Polityka i Społeczeństwo 2 (12) 2014,
http://www.politologia.univ.rzeszow.pl/uploadUC/PiS/NR%202%2812%29/5_Musial-Karg_M..pdf
A. Olech (red.), Partycypacja publiczna. O uczestnictwie obywateli w życiu wspólnoty lokalnej, Warszawa 2011
D. Długosz, J. J. Wygnański, Obywatele współdecydują. Przewodnik po partycypacji społecznej, 2005, s. 13-16, 24-30.
R. D. Putnam R. Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we Włoszech, Warszawa 1995
G. Sartori, Teoria demokracji, Warszawa 1998, s. 15-36.
D. Held, Modele demokracji, Kraków 2010. (s. 239-280, s. 299-332)
A. Antoszewski, Współczesne teorie demokracji, „Studia z teorii polityki” T. 2, Wrocław, s. 7-29.
P. Śpiewak, Obietnice demokracji, Warszawa 2004, (rozdz. Demokracja partycypacyjna)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: