Anarchia i ekstremizm we współczesnej polityce 2102-BW-M-Z3AEWP

1. Ekstremizm polityczny jako przedmiot badań. Panorama europejskiej skrajnej „prawicy” (K. Jajecznik)
aspekty metodologiczne: podstawowe kategorie analizy: ekstremizm, radykalizm;
pozycjonowanie: skrajność skali prawica-lewica jako antyteza centrum – dynamika i
kontekst; uwarunkowania konstytucyjne – granice tolerancji liberalnej demokracji;
źródła ideowe: delegitymizacja systemu politycznego i bezalternatywność perspektyw;
społeczne źródła skrajności: poparcie czy izolacja?; subkultury – inkubator ekstremizmu?;
formy aktywności: indoktrynacja, dyscyplina, konspiracja; stosunek do przemocy: niszczenie
symboli, ataki na funkcjonariuszy reżimu, ofiary cywilne; terroryzm jako
kwalifikowana postać ekstremizmu;
ekstremizm „prawicowy” w Europie – wybrana egzemplifikacja: ruchy nacjonalistyczne
współczesnej Francji, Rosji i Niemiec;odmiany narodowego socjalizmu:
narodowy bolszewizm, neofaszyzm, neonazizm;etnonarodowy irredentyzm i
separatyzm – radykalizacja tożsamości kulturowej;

Literatura:
R. Tokarczyk, Teoretyczna a praktyczna istota współczesnego ekstremizmu politycznego, [w:] Doktryny i ruchy współczesnego ekstremizmu politycznego, pod red. E. Olszewski, Lublin
2004
R. Bäcker, Typologia doktryn i ruchów współczesnego ekstremizmu politycznego, [w:] tamże
U. Jakubowska, Ekstremizm polityczny. Studium psychologiczne, Gdańsk 2005
* * *
J. Jankiewicz, Nowa skrajna prawica w wyborach państw Europy Zachodniej. Analiza
porównawcza, Toruń 2007
R. Bäcker, Rosyjskie myślenie polityczne za czasów prezydentury Putina, Toruń 2007
M. Kuczyński, Krwawiąca Europa. Konflikty zbrojne i punkty zapalne w latach 1990–2000.
Tło historyczne i stan obecny, Warszawa 2001
R. Pankowski, Neofaszyzm w Europie Zachodniej. Zarys ideologii, Warszawa 1998
2. Oblicza ekstremizmu we współczesnej Polsce: skrajny nacjonalizm, neofaszyzm, narodowy socjalizm (K. Jajecznik)
geneza polskich ugrupowań ekstremistycznych w XX w.: ideowe podłoże fascynacji i odrzucenia faszyzmu jako przyczyna rozłamów z lat 20. i 30.; organizacje „Młodych” nacjonalistów: OWP, ZMN, ONR i RNR;u źródeł idei żołnierza-obywatela (politycznego żołnierza);
odmiany narodowego radykalizmu: ONR-ABC, RNR „Falanga”; militaryzacja form organizacyjnych; przemoc fizyczna: terror indywidualny, ataki na Żydów, starcia z
policją i socjalistami;studenci czy bojówkarze? – narodowi radykałowie na UW; prekursorzy polskiego ruchu neopogańskiego:Jan Stachniuk i grupa Zadruga;
polscy naśladowcy faszyzmu i narodowego socjalizmu: Stronnictwo Faszystów Polskich, Organizacja Faszystów Polskich i in.; Narodowo-Socjalistyczna Partia Robotnicza,
Polska Partia Narodowo-Socjalistyczna, i in.
diagnoza kondycji współczesnej polskiej skrajnej prawicy: oblicza nacjonalizmu – od radykalizmu do ekstremizmu; organizacje nacjonalizmu ekstremistycznego: OWP,
ONR-y, PWN, NOP; subkultura skinheads – zaplecze społeczne, podziały ideologiczne; rasizm, neonazizm, neofaszyzm jako formy antynacjonalizmu;
organizacje neopogańskie: Niklot, Zadruga, Zakon Zadrugi Północny Wilk, i in.;

Literatura podstawowa:
O. Grott, Faszyści i narodowi socjaliści w Polsce, Kraków 2007, s. 275–310;
T.W. Bąk, Skinheadzi w Polsce, Warszawa 2005, s. 67–131;
J. Tomasiewicz, Ugrupowania neoendeckie w III Rzeczypospolitej, Toruń 2003, s. 173–190,
191–208;
Cz. Maj, E. Maj, Narodowe ugrupowania polityczne w Polsce 1989–2001, Lublin 2007, s.
23–30, 45–59, 105–115, 191–195;

3. Anarchizm-między pacyfizmem a rewolucją (R. Chwedoruk)

Powstanie i fazy rozwoju anarchizmu: likwidacja społeczna, propaganda czynem, strajk generalny, antyfaszyzm,
kontrkultura, alterglobalizm
Wybrane aspekty ideologii: maksymalizm, antypolityczność, antypaństwowość; stosunek do przemocy.
Organizacja i działanie ruchu: spontaniczność, oddolność, federalizm, antyautorytaryzm, sieciowość; zaplecze społeczne
Główne nurty i odłamy ruchu; anarchosyndykalizm jako historyczny hegemon w anarchizmie; rozwój ruchu w wybranych państwach (Francja, Hiszpania, Włochy,
Portugalia. USA, Rosja, Niemcy, Szwecja)
Internacjonalizm: ideologia a praktyka, anarchizm wobec kwestii narodowej; główne kongresy i próby międzynarodowych porozumień; AIT, IWW
Społeczny stereotyp a praktyka ruchu; radykalizm bez ekstremizmu?, innowacyjność społeczna anarchizmu; anarchizm w kulturze i sztuce

Literatura:

P. Marshall, Demanding the impossible. A History of Anarchism, London-New York 2008, cz. I, IV, V, VI.
P. Laskowski, Szkice z dziejów anarchizmu, Warszawa 2006.
D. Grinberg, Ruch anarchistyczny w Europie Zachodniej 1870-1914, Warszawa 1994.
A. Tarasov, G. Czerkasov. T. Szawszukova, Liewyje w Rossiji: od umieriennych do ekstremistov, Moskwa 1997.
Revolutionary Syndicalism. An International Perspective, M. van den Linden, W. Thorpe (eds.), Aldershot 1990.
H. Rűbner, Freiheit und Brot. Die FAUD. Eine Studie zur Geschichte des Anarchosyndikalismus, Berlin-Kőln 1994.

4. Ruchy komunistyczne a polityczny radykalizm (R. Chwedoruk)

Ideologia leninizmu: teoria żywiołowości, koncepcja partii rewolucyjnej, teoria imperializmu; stosunek do państwa i demokracji.; leninizm a marksizm. Trockizm: narodziny ruchu; L. Trockiego analiza ZSRR; problem rewolucji
Światowej. IV Międzynarodówka: specyfika międzynarodowści trockizmu; historyczna
ewolucja,fenomen entryzmu; mapa podziałów współczesnego trockizmu. Trockizm w Polsce: narodziny; trockiści w PRL; opozycja lat 80-tych; trockizm polski po
1989-pluralizm organizacyjny i programowy; krytyka transformacji ustrojowej. Inne nurty komunizmu-partie neokomunistyczne; maoizm

Literatura:
K. Trembicka, Między utopią a rzeczywistością. Myśl polityczna KPP, Lublin 2007.
U. Ługowska, A. Grabski, Trockizm. Doktryna i ruch polityczny, Warszawa 2003.
D. Zalega, Zapomniana opozycja-trockizm w PRL, „Lewą Nogą” 2001 nr 13