Oblicza islamu w Turcji - doktryna społeczna i religijna alewitów tureckich 2102-BW-M-Z1OIWT-OG
Zajęcia podzielone zostały na kilka grup tematycznych:
1. Problemy terminologiczne – kwestia definiowania grup i mniejszości wyznaniowych, etnicznych i kulturowych w nauce europejskiej i w nauce tureckiej oraz w warunkach tureckiego życia społecznego i politycznego
2. Dzieje grupy – związki z islamem sunnickim i niesunnickimi odłamami i kierunkami islamu (szyizm, bektaszyzm); problem poczucia wspólnoty dziejów alewitów, dzieje prześladowań jako determinantu budowania tożsamości grupowej;
3. Doktryna społeczna i religijna –
- podstawowe zasady islamu (omówienie ogólne)
- podstawowe teksty religijne alewitów i techniki ich przekazu
- zasady funkcjonowania grupy, organizacja społeczna i religijna
- zasady wiary – pojęcie Boga jako, Święta Trójca alewizmu, kult imama Alego i dwunastu imamów, reguła i symbolika czterech bram i czterdziestu stopni
- kwestia alewizmu i alewizmów, poczucie wspólnoty wyznaniowej i społecznej a problem istnienia grupy (wyznaniowej i społecznej) oraz ich determinanty;
4. Obrzędowość religijna oraz cykle obrzędowe życia i roku –
- tradycja świętowania jako element jednoczący społeczność alewicką, oraz jako element jednoczący lub różniący turecką społeczność alewicką i sannicką, kwestia domu zgromadzeń (tur. cemevi);
- reguły i przebieg podstawowego obrzędu religijnego cem
- cykle obrzędowe roku i życia - obrzędowość a zasady życia religijnego i społecznego w społeczności alewickiej i sunnickiej.
5. Alewizm jako ruch polityczny i nieturecki ruch narodowy –
- sympatie lewicowe i ich wpływ na relacje wewnątrzgrupowe, pomiędzy grupami alewitów i stosunki z sunnitami oraz przedstawicielami laickiego państwa; problem grupy zagrożonej i grupy stanowiącej zagrożenie; hasła walki o prawa człowieka
- Kurdowie i Arabowie, wyznacznik tożsamości etnicznej; problem alewizmów etnicznych i alewizmu uniwersalnego – jedność religijna czy różnorodność (konflikt?) narodowa
6. Alewizm dziś –
- ujawnianie alewizmu - od pogromu w Sivasie do dziś; kwestia otwartości deklaracji alewizmu; wyznaczniki tożsamości alewickiej po 1993 roku; program edukacyjny alewizmu skierowany do grupy własnej i do sunnitów, kwestia folkloryzacji religii i jej obrzędowości
- organizacje alewicki – główne organizacje społeczne i kulturalne, ich rola w krzewieniu alewickiego światopoglądu społecznego ireligijnego; próby współpracy ze sferami rządowymi a problem budowania jedności narodowej i/lub zdrady własnego światopoglądu;
- alewickie otwarcie – „pro-alewicki” program rządu, jego realizacja i następstwa
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
zdalnie
Założenia (opisowo)
Efekty kształcenia
Wiedza:
o Posiada wiedzę o rodzajach więzi społecznych (rodzinne, kulturowe, zawodowe, korporacyjne, ekonomiczne, polityczne, prawne), ze szczególnym uwzględnieniem tych, które mają znaczenie dla bezpieczeństwa człowieka i grup, w których żyje; K_W02
o Dysponuje wiedzą o człowieku jako twórcy kultury i podmiocie konstytuującym strukturę społeczną oraz tworzącym określony porządek zapewniający bezpieczne warunki funkcjonowania jednostek ludzkich, społeczeństwa i państwa; K_W03
o Ma wiedzę o normach i regułach rządzących strukturami i instytucjami społeczno-politycznymi (oraz o poglądach dotyczących istoty tych struktur i instytucji), ze szczególnym uwzględnieniem tych, które służą utrzymaniu porządku społeczno-politycznego i bezpieczeństwa; K_W04
o Ma wiedzę o konfliktach i kryzysach występujących w społeczeństwach i państwach (oraz mechanizmach ich rozwiązywania) w ujęciu historycznym i współczesnym; K_W05
Umiejętności:
o Ma umiejętność obserwacji i interpretacji zjawisk społecznych i politycznych rozmaitej natury i dostrzegania ich wzajemnych relacji i zależności; K_U01
o Ma umiejętność rozumienia przyczyn i przebiegu oraz prognozowania i przewidywania zjawisk dotyczących bezpieczeństwa (w tym różnego rodzaju kryzysów); K_U02
o Potrafi wykorzystywać wiedzę teoretyczną do opisu zagadnień bezpieczeństwa o różnorakim charakterze; K_U03
Kompetencje społeczne
o Potrafi określać i definiować podstawowe priorytety, służące przeciwdziałaniu zagrożeniom dla funkcjonujących struktur społecznych, państwa i panującego w nim ładu prawno-politycznego; K_K01
o Potrafi komunikować się z otoczeniem, przekazując mu (z wykorzystaniem nowoczesnych technik), w sposób kompetentny i fachowy, informacje o istniejących zagrożeniach i sposobach zabezpieczeń przed nimi; K_K04
o Ma świadomość znaczenia zachowywania się w sposób profesjonalny i etyczny; K_K05
o Potrafi pogłębiać , uzupełniać i doskonalić zdobytą wiedzę; K_K06
o K_K04
o
o rozumie potrzebę uczenia się przez całe życie [K_K01]
o potrafi nawiązywać kontakty i współdziałać z przedstawicielami odmiennych kultur [K_K03]
o widzi potrzebę prowadzenia dialogu międzykulturowego [K_K06]
o ma świadomość znaczenia kultury tureckiej w kulturze światowej [K_K07]
o dostrzega pozytywne wartości społeczno-kulturowe Turcji, z których może czerpać dla osobistego rozwoju i efektywnej komunikacji międzykulturowej [K_K09]
Kryteria oceniania
egzamin pisemny
Literatura
Andrews P.A., Ethnic Groups in the Republic of Turkey, Wiesbaden 1989
Birge J.K., The Bektashi Order of Dervishes, London 1965
Bumke P.J., The Kurdish Alevis Boundaries and Perceptions, w: A. Popovic, G. Veinstein (eds.), Bektashiya. Etudes sur l'ordre mystique des Bektachis et les groupes relevnt de Hadji Bektach, Istanbul 1995, s. 111-116
Elwert G., Switching of We-Group Identities: the Alevis as a Case Among Many Others, w: Syncretic Religius Communities in the Near East, Boston, bd, s. 65-85
Godzińska M., Alewici w Turcji – problem alewitów, problem z alewitami, w: Bliski Wschód (Świat islamu – tradycje, społeczeństwa, polityka), nr 3, 2006, s. 163-175
Godzińska M., Pomiędzy islamem, tureckością a poczuciem krzywdy – o wyznacznikach tożsamości alewitów tureckich, w: A. Bareja-Starzyńska, M. Dziekan (red.), Orient w poszukiwaniu tożsamości, Warszawa 2015, s. 198-217
Godzińska M., Rituals of Alevi and Bektashi Religious Minorities – the Religious Relations in Sunni Majority Environment in Secular Turkey, w: Asia and Pacific Studies, 4/2007, pp. 41-60
Godzińska M., Turcja muzułmańska a laicka, w: Bliski Wschód (Świat islamu – tradycje, społeczeństwa, polityka), nr 2, 2005, s. 66-80
Guliński St., Alewizm i Bektaszyzm. Historia i rytuał, Kraków 1999
Erden A., Anadolu giyisi kültürü, Anatolian garment culture, Ankara 1998
Erginer G., Sacrifice of Vow in Çabar Village of Anatolia (A Blood Sacrifice Ritual), w: Acta Ethnographica Hungarica, 43 (3-4), 1998, pp. 471-478
Kehl-Bodrogi K., Kellner-Heinkele B., Otter-Beaujean A. (red.), Synkretic Religious Communities in the Near East, Leiden 1997
Kołodziejczyk D., Turcja, Warszawa 2011, w serii: Historia państw świata w XX I XXI wieku
Majda T. (red.), Leksykon wiedzy o Turcji, Warszawa 2003
Olsson T., Özdalga E., Raudvere C. (red.), Alevi Identity. Cultural, Religious and Social Perspectives. Papers Read at a Conference Held at the Swedish Research Institute in Istanbul, November 25-27, 1996, Istanbul 1998 (wybrane artykuły)
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: