Komunikowanie w zakresie bezpieczeństwa 2102-BW-M-Z1KWZB
1. Psychospołeczne uwarunkowania komunikowania o zagrożeniach
Zagadnienia związane z odbiorem informacji o zagrożeniu w kontekście psychologicznym i społecznym, w tym znaczenie emocji, doświadczenia zbiorowego i zakorzenionych wzorców reakcji.
Przegląd czynników wpływających na percepcję ryzyka — m.in. efektu dostępności, poczucia kontroli, dystansu moralnego czy wcześniejszych doświadczeń z kryzysami.
Znaczenie zaufania do instytucji i źródeł informacji w kontekście skuteczności przekazu oraz jego akceptacji społecznej.
Teoria społecznej amplifikacji ryzyka (Social Amplification of Risk Framework – SARF) jako narzędzie wyjaśniające, dlaczego identyczne informacje mogą wywoływać odmienne reakcje społeczne w różnych kontekstach.
Dezinformacja i zakłócenia w środowisku komunikacyjnym — wpływ nadmiaru informacji, niespójnych przekazów i zróżnicowania kanałów na reakcje zbiorowe.
2. Komunikacja instytucjonalna w strukturach bezpieczeństwa
Struktura systemu bezpieczeństwa wewnętrznego w Polsce z uwzględnieniem podziału kompetencji między administracją rządową a lokalną, służbami mundurowymi oraz instytucjami wspierającymi.
Komunikacja jako integralny element zarządzania kryzysowego — znaczenie planowania informacyjnego, spójności przekazu i identyfikowalności źródeł.
Relacje pomiędzy poziomem centralnym a lokalnym w zakresie obiegu informacji i odpowiedzialności komunikacyjnej — potencjalne napięcia i wyzwania koordynacyjne.
Podstawy prawne prowadzenia działań informacyjnych przez instytucje państwowe, z uwzględnieniem specyfiki sytuacji nadzwyczajnych.
Kapitał zaufania społecznego jako zasób instytucjonalny warunkujący skuteczność komunikacji i poziom przestrzegania zaleceń w warunkach zagrożenia.
3. Strategie i modele komunikacji kryzysowej
Komunikowanie w cyklu zarządzania kryzysowego — rozróżnienie między fazą prewencji, eskalacji, stabilizacji i odbudowy reputacji instytucji.
Model CERC (Crisis and Emergency Risk Communication) jako ujęcie dynamiczne, dostosowane do faz zagrożenia, z uwzględnieniem odpowiedniego doboru tonu, treści i kanału przekazu.
Koncepcja Image Restoration Theory — techniki odbudowy wizerunku, sposoby reakcji instytucjonalnej na krytykę, odpowiedzialność i przejrzystość jako elementy strategii.
Znaczenie języka komunikatu: różnice między przekazem technicznym a społecznym, rola empatii i klarowności w budowaniu zrozumienia i redukowaniu niepewności.
Różnicowanie komunikatów względem typu odbiorcy — od informacji operacyjnych po narracje stabilizujące i budujące zaufanie.
4. Media, przestrzeń cyfrowa i bezpieczeństwo informacyjne
Przemiany ekosystemu informacyjnego w dobie cyfryzacji: tempo obiegu treści, decentralizacja źródeł i hybrydowy charakter komunikacji.
Rola mediów tradycyjnych i społecznościowych w procesie zarządzania komunikatem — potencjał i zagrożenia związane z viralnością i dynamiką platform cyfrowych.
Zasady współpracy z mediami i prowadzenia komunikacji publicznej w sytuacjach wrażliwych — odpowiedzialność instytucji za rzetelność i przejrzystość informacji.
Mechanizmy przeciwdziałania dezinformacji, w tym szybkie reagowanie (real-time rebuttal), fact-checking i analiza behawioralna reakcji na przekaz.
Komunikacja jako część odporności informacyjnej państwa — rozumiana nie tylko jako przekaz, lecz także jako proces kształtowania postaw społecznych i legitymizacji działań publicznych.
Tryb prowadzenia
Założenia (opisowo)
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza:
K_W02 – zna podstawowe koncepcje z zakresu nauk społecznych dotyczące komunikacji,
K_W03 – ma wiedzę na temat struktur i instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo,
K_W04 – rozumie zasady i mechanizmy komunikacji społecznej w sytuacjach zagrożenia.
Umiejętności:
K_U05 – potrafi zastosować zasady skutecznej komunikacji w praktyce zawodowej,
K_U07 – potrafi analizować i interpretować zjawiska społeczne związane z bezpieczeństwem.
Kompetencje społeczne:
K_K02 – ma świadomość znaczenia profesjonalnej komunikacji w działaniach na rzecz bezpieczeństwa.
Kryteria oceniania
Uzyskanie zaliczenia przedmiotu wymaga przystąpienia do i zaliczenia testu końcowego. Na ocenę końcową składa się wynik tego testu, przeprowadzanego podczas ostatnich zajęć, oraz bieżąca aktywność studenta w trakcie kursu.
Aktywność rozumiana jest jako udział w pracy zespołowej, ćwiczeniach warsztatowych i analizach problemowych. Ocenie podlega również stopień przygotowania merytorycznego, znajomość wskazanej literatury, umiejętność formułowania trafnych wniosków oraz pogłębionej refleksji w odniesieniu do omawianych zagadnień.
Kolokwium końcowe stanowi podstawowy warunek zaliczenia przedmiotu. Test weryfikuje znajomość kluczowych teorii i pojęć z zakresu komunikowania w kontekście bezpieczeństwa, w tym wiedzę o strukturach instytucjonalnych, mechanizmach przekazu w sytuacjach zagrożenia oraz zdolność interpretowania zjawisk z obszaru bezpieczeństwa publicznego.
Pozytywna ocena końcowa świadczy o tym, że student posiada wiedzę i umiejętności niezbędne do świadomego i profesjonalnego uczestnictwa w procesach komunikacyjnych związanych z bezpieczeństwem.
Literatura
Literatura podstawowa
Dobek-Ostrowska, B. (1999). Podstawy komunikowania społecznego (Wyd. 1). Astrum.
Dojwa-Turczyńska, K., & Bodziany, M. (2013). Public relations instytucji bezpieczeństwa. Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych.
Domalewska, D. (2020). Wielowymiarowość komunikacji w kontekście bezpieczeństwa: Komunikacja w sytuacjach kryzysowych i komunikacja strategiczna. Wydawnictwo Akademii Sztuki Wojennej.
Gryz, J., & Kitler, W. (Red.). (2007). System reagowania kryzysowego. Wydawnictwo Adam Marszałek.
Olejnik, T. (2017). Zarządzanie kryzysowe a komunikacja, czyli jak i kiedy informować ludzi. Wydawnictwo Naukowe Dolnośląskiej Szkoły Wyższej.
Poznańska, A. (2012). Komunikacja medialna a sfera publiczna: Szanse i zagrożenia. Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa.
Rządowe Centrum Bezpieczeństwa. (2024). Księga komunikacji kryzysowej: Teoria i praktyka. RCB.
Sobera, W. (2023). Profesjonalizacja komunikowania w sytuacji kryzysowej: Studium przypadku. Uniwersytet Śląski.
Żebrowski, A. (2016). Walka informacyjna w asymetrycznym środowisku bezpieczeństwa międzynarodowego: Wybrane problemy. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Pietrek, G. (2025). Komunikacja kryzysowa w systemie ochrony ludności: Wybrane zagadnienia. Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach.
Literatura uzupełniająca
Coombs, W. T. (2021). Ongoing crisis communication: Planning, managing, and responding (6th ed.). SAGE Publications.
Diers-Lawson, A., Schwarz, A., Meissner, F., & Ravazzani, S. (Eds.). (2024). Risk and crisis communication in Europe: Towards integrating theory and practice in unstable and turbulent times. Routledge.
Heath, R. L., & O’Hair, H. D. (Eds.). (2009). Handbook of risk and crisis communication. Routledge.
Renn, O. (2008). Risk governance: Coping with uncertainty in a complex world. Earthscan / Routledge.
Taylor, B. C., & Bean, H. (Eds.). (2019). The handbook of communication and security. Routledge.
Ulmer, R. R., Seeger, M. W., & Coombs, W. T. (2011). Effective crisis communication: Moving from crisis to opportunity (2nd ed.). SAGE Publications.
Carreira, C., Mendes, A., Ferreira, J. F., & Christin, N. (2025). A systematic review of security communication strategies: Concepts, typologies, and applications. Manuscript submitted for publication.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: