Bezpieczeństwo kulturowe 2102-BW-L-Z4BEKU
Zajęcia, realizowane w formie wykładowej, mają na celu przekazanie i ugruntowanie wiedzy na temat bezpieczeństwa kulturowego we współczesnym świecie. Pojęcie bezpieczeństwo kulturowe, jako zjawisko nowe i mało opisane, wywodzi się od stosunków kulturalnych, tym samym student powinien, po ukończeniu zajęć, znać i rozumieć ewolucję owych relacji od czasów najdawniejszych do dnia dzisiejszego. Celem nadrzędnym jest przekazanie wiedzy z zakresu kultury oraz jej roli i znaczenia w nowoczesnych państwach. Tym samym wskazanie na wartości istotne dla społeczeństw, które niesie ze sobą zagwarantowanie bezpieczeństwa w zakresie kultury duchowej i materialnej. Istotnym jest przeanalizowanie uwarunkowań historycznych i współczesnych gwarancji dla dóbr kultury podczas pokoju i konfliktów zbrojnych oraz ukazanie mechanizmów, które zmierzają do zabezpieczenia zbiorów kultury. Również porusza się problemy związane z grabieżą i restytucją dóbr kultury w trakcie i po konfliktach zbrojnych. Kluczowym jest ukazanie roli organizacji i podmiotów międzynarodowych w budowaniu gwarancji dla zachowania i rozwoju kultury. Istotnym staje się prześledzenie w tym zakresie poczynań najważniejszych instytucji, ze wskazaniem praktycznego wymiaru ich działalności: Organizacji Narodów Zjednoczonych, Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, Rady Europy i Unii Europejskiej. Student poznaje zaangażowanie wyżej wymienionych podmiotów w realizację bezpieczeństwa kulturowego w wymiarze globalnym, regionalnym i lokalnym. W trakcie zajęć przedstawione zostają polskie gwarancje i polityka kulturalna państwa, zarówno w wymiarze prawnym jak i instytucjonalnym. Zajęcia mają zbudować klarowny i przejrzysty obraz działań państw demokratycznych w zakresie bezpieczeństwa kulturowego przy zachowaniu tożsamości narodowej i jednoczesnym otwarciu na inne kultury, wartości i prądy estetyczne. Zwieńczeniem jest (dobrowolna) lekcja muzealna realizowana z Muzeum Narodowym w Warszawie, która w praktyce ukazuje poruszane problemy podczas zajęć.
Szacowana całkowita liczba godzin, które student musi przeznaczyć na osiągnięcie zdefiniowanych dla zajęć efektów kształcenia to ok. 76 godzin, w tym: 28 godzin zorganizowane w postaci zajęć (14 zajęć x 2 godz.); 3 godziny lekcja muzealna i 45 godzin to czas potrzebny do przygotowania się do egzaminu i jego napisania.
Rodzaj przedmiotu
Koordynatorzy przedmiotu
Efekty kształcenia
Wiedza: absolwent zna i rozumie:
K_W03 - rolę człowieka jako twórcy kultury i podmiotu konstytuującego strukturę społeczną oraz tworzącego ramy instytucjonalne rozwoju kultury i jej prawno-instytucjonalną ochronę
K_W04 - normy i reguły rządzące strukturami i instytucjami społeczno-politycznymi odpowiedzialnych za ochronę i bezpieczeństwa kultury oraz dziedzictwa narodowego (m.in. UNESCO, Rada Europy, KBWE/OBWE), jak również
wpływ na bezpieczeństw kulturowe konwencji oraz umów międzynarodowych
K_W06 - atrybuty, mechanizmy współczesnego państwa (przede wszystkim państwa demokratycznego), narzędzia aktywności na polu kultury i dziedzictwa narodowego, bezpieczeństwa kulturowego oraz instytucje (ich ramy prawne, struktury oraz funkcje) do tego wyspecjalizowane (zarówno w czasie pokoju, jak i stanie wojny)
K_W07 - zagrożenia dla funkcjonowania współczesnego państwa, społeczeństwa, szeroko pojętej kultury, dziedzictwa narodowego oraz sposoby i instytucje odpowiedzialne za przeciwdziałanie tymże
Kryteria oceniania
Student może zaliczyć przedmiot poprzez:
- egzamin końcowy (forma pisemna) odpowiedź na dwa pytania z zakresu objętego materiałem przedmiotu; Egzamin zerowy w formie ustnej
Literatura
Literatura obowiązkowa:
Bezpieczeństwo dóbr kultury. Nowe idee i technologie, red. K. Sałaciński, Warszawa 2001.
M. Chełmińska, Rola UNESCO w kształtowaniu uniwersalnych norm polityki kulturalnej, [w:] Międzynarodowe stosunki kulturalne. Wybór dokumentów i literatury, oprac. Cz. Lewandowski, Wrocław 2001, s. 144-155 lub ten sam tekst „Kultura i Społeczeństwo” nr 3/1983.
M. Chełmińska, Rada Europy wobec kultury, [w:] Międzynarodowe stosunki kulturalne. Wybór dokumentów i literatury, oprac. Cz. Lewandowski, Wrocław 2001, s. 156-170 lub ten sam tekst w „Credo” nr 1-2/1991.
J. Czaja, Bezpieczeństwo kulturowe. Zarys problematyki, Kraków 2004.
J. Czaja, Kulturowe czynniki bezpieczeństwa, Kraków 2008.
Międzynarodowe stosunki polityczne, red. M. Piertaś, Lublin 2007.
K. Grążewski, Współczesne problemy integracji społeczno-kulturowej Europy, Włocławek 2003.
A. Haliżak, Pojęcie, istota i znaczenie międzynarodowego rynku dzieł sztuki, „Stosunki Międzynarodowe” nr 1-2/2003.
D. Ilczuk, Polityka kulturalna w społeczeństwie obywatelskim, Kraków 2002.
H. Izdebski, Rada Europy. Organizacja demokratycznych państw Europy i jej znaczenie dla Polski, Warszawa 1996
T. Jemioło, Bezpieczeństwo kulturowe w warunkach globalizacji procesów społecznych, „Zeszyty Problemowe Tajnego Wydawnictwa Oświatowego” nr 3/2001, s. 20-31.
H. Jodełka, Międzynarodowa ochrona niematerialnego dziedzictwa kulturalnego, „Stosunki Międzynarodowe” zeszyt 3-4/2005.
J. Kaczmarek, Rada Europy, Warszawa 2002
A. Kłoskowska, Kultura. Kultura narodowa, [w:] Encyklopedia Kultury Polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, Wrocław 1991.
M. Korzeniowska-Marciniak, Międzynarodowy rynek dzieł sztuki, Kraków 2001.
K. Krzysztofek, Stosunki kulturalne w Europie, Warszawa 1987.
G. Leszczyński, Organizacja ochrony dóbr kultury na wypadek zagrożenia bezpieczeństwa państwa oraz konfliktu zbrojnego, [w:] Ochrona narodowego zasobu bibliotecznego, red. K. Sałaciński, Warszawa 2001.
G. Michałowska, Międzynarodowe stosunki kulturalne, Warszawa 1986.
G. Michałowska, Zmienność i instytucjonalizacja międzynarodowych stosunków kulturalnych, Warszawa 1991.
G. Michałowska, Bezpieczeństwo kulturowe w warunkach globalizacji procesów społecznych, [w:] Bezpieczeństwo narodowe i międzynarodowe u schyłku XX wieku, red. D.B. Bobrow, E. Haliżak, R. Zięba, Warszawa 1997.
G. Michałowska, Miejsce kultury w polityce Unii Europejskiej, [w:] Integracja Europejska. Instytucje, polityka, prawo, red. G. Michałowska, Warszawa 2003, s. 307-324.
S. Nahlik, Grabież dzieł sztuki. Rodowód zbrodni międzynarodowej, Wrocław-Kraków 1958.
H. Nieć, Ojczyzna dzieła sztuki. Międzynarodowa ochrona integralności narodowej spuścizny kulturalnej, Warszawa-Kraków 1980.
M. Niedźwiedź, Obrót dobrami kultury w Unii Europejskiej, „Zeszyty Naukowe UJ” 2000.
Polityka kulturalna w kręgu zainteresowań UNESCO, Warszawa 1985.
J. Pruszyński, Dziedzictwo kulturalne, obrót oraz zwrot skradzionych lub nielegalnie wywiezionych dzieł sztuki w dokumentach UNESCO i konwencji rzymskiej z 1995 roku, Warszawa 1996.
K. Waluch, Polityka kulturalna Unii Europejskiej, Płock 2001.
M. Flemming, Międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych. Zbiór dokumentów, Warszawa 2003.
I. Głuszyńska, K. Lankosz, Międzynarodowe stosunki kulturalne. Wybór dokumentów, Bielsko-Biała 2007.
Międzynarodowe stosunki kulturalne, teksty źródłowe, wybór i opracowanie Łarysa Leszczenko, Wrocław 2004.
Konwencja dotycząca środków zmierzających do zakazu i zapobiegania nielegalnemu przywozowi, wywozowi i przenoszeniu własności dóbr kultury, sporządzona w Paryżu, 17 listopada 1970, Dziennik Ustaw 1974, nr 20, poz. 106.
Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997.
Ustawa z dnia 21 listopada 1996 o muzeach, Dziennik Ustaw 1997, nr 5, poz. 24.
Ustawa z dnia 7 października 1999 o języku polskim, Dziennik Ustaw 1999, nr 90, poz. 999
Ustawa z dnia 23 lipca 2003 o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, Dziennik Ustaw 2003, nr 162, poz. 1568.
Strony internetowe:
www.coe.int
www.coe.org.pl
www.europea.eu.int/pol/cult/index_pl.htm
www.kultura.gov.pl
www.osce.org
www.unesco.org
www.unesco.pl
Literatura uzupełniająca:
M. Bauniard, Geneza kultury europejskiej V-VIII wiek, Warszawa 1995.
A. Chodubski, Wartości globalne kultury europejskiej, [w:] Kultura polska w zintegrowanej Europie – szanse czy zagrożenia, red. R. Rybińskiego, Toruń 2003
S. Czarnowski, Dzieła, tom I, Kultura (każde wydanie).
E. Gellner, Narody i nacjonalizm, Warszawa 1991.
J. Le Goff, Kultura średniowiecznej Europy, Warszawa 1994.
F. Inglis, Kultura, Warszawa 2007.
P. Johnson, Historia chrześcijaństwa, Gdańsk 1995.
H.L. Nicolas, Grabież Europy. Los dzieł sztuki w Trzeciej Rzeszy i podczas drugiej wojny światowej, Kraków 1997.
P. Świtalski, OBWE w systemie bezpieczeństwa europejskiego: szanse i ograniczenia, Warszawa 1997.
I. Wojnar, Kulturowy wymiar rozwoju ONZ/ UNESCO, [w:] Strategia obrony i rozwoju cywilizacji humanistycznej, red. B. Suchodolski, Warszawa 1997.
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: