Bezpieczeństwo międzynarodowe 2102-BW-L-D3BEMI
1. Pojęcie bezpieczeństwa i jego ewolucja – aspekty teoretyczne
- Istota pojęcia bezpieczeństwo. podstawowe rozróżnienia i typologie
- Zimnowojenny (realistyczny) paradygmat bezpieczeństwa
- Ewolucja paradygmatu bezpieczeństwo do końca zimnej wojny
- Przekształcenia paradygmatu bezpieczeństwa po zimnej wojnie
- Współczesne rozumienie bezpieczeństwa. Zagadnienie sekurytyzacji
- Modele bezpieczeństwa międzynarodowego
2–3. Rola siły w polityce międzynarodowej i sytuacja militarna w świecie pozimnowojennym. Współczesne konflikty zbrojne
- siły zbrojne jako środek polityki zagranicznej – obecne znaczenie
- rozkład siły militarnej we współczesnym świecie
- RMA i asymetryzacja – trendy rozwojowe w wymiarze militarnym bezpieczeństwa międzynarodowego
- konflikty zbrojne – podstawowe definicje i typologie
- skala i intensywność konfliktów zbrojnym po zimnej wojnie
- charakterystyka współczesnych konfliktów zbrojnych
- prywatyzacja przemocy (zagadnienie prywatnych przedsiębiorstw wojskowych)
4. Uniwersalny system bezpieczeństwa zbiorowego – ONZ
- uwarunkowania powstania i istota;
- podstawy traktatowe, struktura organizacyjna, mechanizmy działania w świetle dokumentów statutowych
- praktyka działania ONZ w wymiarze bezpieczeństwa: operacje pokojowe (powody powstania, ewolucja, zasady, struktura instytucjonalna, obecne wyzwania);
- sankcje ONZ jako instrument budowy bezpieczeństwa międzynarodowego
- inne formy uczestnictwa ONZ w budowie bezpieczeństwa międzynarodowego
5-6. Układy sojusznicze - NATO
- sojusze – istota pojęcia, podstawowe kategorie
- NATO – podstawy traktatowe, struktura organizacyjna (główne organy), zarys rozwoju do końca zimnej wojny
- Ewolucja po zimnej wojnie: rozszerzenie geograficzne i funkcjonalne
- Obecne problemy i wyzwania (operacje out-of-area, transformacja wojskowa, dyskusja nad koncepcja strategiczną)
- miejsce i aktywność Polski w NATO
7-8. UE, OBWE i WNP, struktury subregionalne w Europie
- Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony – przyczyny powstania, obecny stan formy aktywności, możliwe kierunki rozwoju i perspektywy;
- Organizacja Bezpieczeństwa i współpracy w Europie – podstawy działania, struktura instytucjonalna, obecna rola w kwestiach bezpieczeństwa, perspektywy organizacji
Wspólnota Niepodległych Państw i Organizacja Układu o Bezpieczeństwie Zbiorowym (OUBZ) - podstawy działania, struktura instytucjonalna, obecna rola w kwestiach bezpieczeństwa, perspektywy organizacji
- znaczenie organizacji subregionalnych (Grupa Wyszehradzka, Rada Państw Morza Bałtyckiego, inne)
9. Proliferacja BMR, kontrola zbrojeń i rozbrojenie
- istota pojęć kontrola zbrojeń, rozbrojenie, proliferacja. Podstawowe rozróżnienia i kategorie
- proliferacja broni masowego rażenia – współczesne wyzwania (programy nuklearne niektórych państw, ryzyko proliferacji z udziałem podmiotów pozapaństwowych)
- podstawowe porozumienia w zakresie kontroli zbrojeń niekonwencjonalnych (międzynarodowe porozumienia i reżimy odnoszące się do broni masowego rażenia)
- kontrola zbrojeń i rozbrojenie w wymiarze konwencjonalnym (podstawowe regulacje)
- kontrola eksportu broni
10. Zagrożenia asymetryczne I – terroryzm
- istota terroryzmu i podstawowe rozróżnienia i typologie
- specyfika współczesnego terroryzmu międzynarodowego na płaszczyźnie motywacyjnej
- przemiany we współczesnym terroryzmie w wymiarze organizacyjnym oraz metod i środków działania (w tym zagadnienie samobójczych zamachów terrorystycznych)
- próba oceny rangi zagrożenia w perspektywie lokalnej i globalnej
11. Zagrożenia asymetryczne II – przestępczość zorganizowana i problemy bezpieczeństwa teleinformatycznego
- istota pojęcia przestępczości zorganizowanej oraz specyfika jej wpływu na bezpieczeństwo państw i międzynarodowe
- produkcja narkotyków i handel nimi jako wyzwanie dla bezpieczeństwa międzynarodowego
- piractwo morskie - skala, charakter i znaczenie zjawiska dla bezpieczeństwa międzynarodowego
- inne formy przestępczości zorganizowanej istotne w kontekście bezpieczeństwa międzynarodowego
- zagrożenia bezpieczeństwa państwa związane z rozwojem technologii i infrastruktury teleinformatycznej
12. Zagrożenia pozamilitarne I – wymiar ekonomiczny bezpieczeństwa i problemy bezpieczeństwa energetycznego
- istota bezpieczeństwa ekonomicznego
- sposoby zapewniania bezpieczeństwa ekonomicznego
- bezpieczeństwo energetyczne – istota pojęcia, główne wyzwania
- bezpieczeństwo energetyczne Polski – stan i perspektywy
13. Zagrożenia pozamilitarne – wymiar społeczny i ekologiczny
- istota bezpieczeństwa społecznego i jego zagrożeń
- wpływ procesów demograficznych na bezpieczeństwo międzynarodowe (niezrównoważony przyrost naturalny, problem world ageing, migracje międzynarodowe)
- tożsamość kulturowa w kontekście bezpieczeństwa państwa
- epidemie chorób zakaźnych jako zagrożenia dla bezpieczeństwa państw
- istota ekologicznego wymiaru bezpieczeństwa państwa
- główne zagrożenia ekologiczne współczesnego świata
- problemy ekologiczne a konflikty zbrojne
Rodzaj przedmiotu
Tryb prowadzenia
Efekty kształcenia
Uczestnik po ukończeniu kursu powinien dysponować wiedzą na temat podstawowych zagadnień i problemów współczesnego bezpieczeństwa międzynarodowego. Powinien sprawnie posługiwać się najważniejszymi terminami specjalistycznymi w dziedzinie badań nad bezpieczeństwem, a także rozumieć i umieć wykorzystać w praktycznej analizie sytuacji międzynarodowej kluczowe koncepcje teoretyczne w tym względzie. Powinien również orientować się w działalności głównych międzynarodowych instytucji bezpieczeństwa, ze szczególnym uwzględnieniem europejskich struktur regionalnych
Kryteria oceniania
Ocena ciągła (15%), kontrola obecności (5%), zaliczenie końcowe pisemne (80%)
Literatura
1.B. Balcerowicz, Siły zbrojne w państwie i stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2006
2.E. Haliżak, R. Kuźniar (red.), Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, warszawa 2006
3.R. Kuźniar (red.) Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, Warszawa 2005
4.M. Madej, Zagrożenia asymetryczne bezpieczeństwa państw obszaru transatlantyckiego, Warszawa 2007
5.S. Parzymies, R. Zięba (red.), Instytucjonalizacja wielostronnej współpracy międzynarodowej w Europie, Warszawa 2004
6.J. Symonides (red.), Organizacja Narodów Zjednoczonych. Bilans i perspektywy, Warszawa 2005
7.R. Zięba, Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego, Warszawa 2004
8 R. Zięba (red.), Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie, Warszawa 2008
Więcej informacji
Dodatkowe informacje (np. o kalendarzu rejestracji, prowadzących zajęcia, lokalizacji i terminach zajęć) mogą być dostępne w serwisie USOSweb: